Hoeveel Vulkanen Zijn Er Op De Wereld

Het antwoord op de vraag "Hoeveel vulkanen zijn er op de wereld?" is verrassend complex. Het hangt namelijk af van hoe we een vulkaan definiëren, welke periode we bekijken, en welke bronnen we raadplegen. Een exacte telling is dus vrijwel onmogelijk, maar we kunnen wel een schatting maken en de factoren bespreken die deze schatting beïnvloeden.

Het Diffuse Karakter van een Vulkaan

Eén van de grootste uitdagingen bij het tellen van vulkanen is de definitie van wat precies een vulkaan is. Is het een berg die ooit lava heeft gespuwd? Moet de vulkaan nog actief zijn? Of is een geologisch kenmerk, zoals een caldera, ook een vulkaan, zelfs als de oorspronkelijke kegel is verdwenen? Deze vragen maken het moeilijk om een eenduidige lijst samen te stellen.

Actief, Sluimerend, en Uitgedoofd: Een Grijs Gebied

Vulkanen worden vaak gecategoriseerd als actief, sluimerend (dormant), of uitgedoofd. Een actieve vulkaan is er een die recentelijk is uitgebarsten, of tekenen van activiteit vertoont, zoals aardbevingen of gasuitstoot. Een sluimerende vulkaan is in de recente geologische geschiedenis actief geweest, maar is momenteel rustig. Een uitgedoofde vulkaan wordt geacht niet meer in staat te zijn tot uitbarsting. Het probleem is dat de grenzen tussen deze categorieën niet altijd helder zijn. Een vulkaan die eeuwenlang rustig is geweest, kan plotseling weer actief worden.

Neem bijvoorbeeld de vulkaan Mount St. Helens in de Verenigde Staten. Voor 1980 werd deze beschouwd als een relatief rustige vulkaan. De catastrofale uitbarsting van 1980 liet zien dat deze classificatie misleidend was. Dergelijke voorbeelden benadrukken de moeilijkheid om vulkanen definitief als "uitgedoofd" te bestempelen.

Schattingen van het Aantal Vulkanen

Ondanks de definitorische uitdagingen, hebben wetenschappers pogingen ondernomen om het aantal vulkanen wereldwijd te schatten. De meest gebruikte schattingen focussen op vulkanen die potentieel actief zijn, oftewel vulkanen die in de afgelopen 10.000 jaar (het Holoceen) tekenen van activiteit hebben vertoond.

Aantal Vulkanen Boven Zee

De Smithsonian Institution's Global Volcanism Program (GVP) is een toonaangevende bron van informatie over vulkanen. Volgens de GVP zijn er wereldwijd ongeveer 1.500 potentieel actieve vulkanen boven zeeniveau. Dit getal is een schatting en verandert voortdurend naarmate nieuwe vulkanen worden ontdekt of bestaande vulkanen opnieuw worden geëvalueerd.

Het is belangrijk te onthouden dat deze schatting alleen de vulkanen omvat die boven zeeniveau liggen. De meeste vulkanen bevinden zich echter onder de oceaan.

Aantal Onderzeese Vulkanen

Het aantal onderzeese vulkanen is veel moeilijker te bepalen dan het aantal vulkanen op het land. De oceaanbodem is nog grotendeels onbekend terrein. Wetenschappers schatten dat er wel een miljoen onderzeese vulkanen kunnen zijn, waarvan de meeste klein zijn. Echter, minstens tienduizenden van deze onderzeese vulkanen zijn waarschijnlijk actief.

De meeste onderzeese vulkanen liggen langs de mid-oceanische ruggen, waar nieuwe oceaanbodem wordt gevormd door opstijgend magma. Deze vulkanen produceren over het algemeen effusieve uitbarstingen, waarbij lava rustig uitvloeit. Soms kunnen echter ook explosieve uitbarstingen voorkomen, vooral als de vulkaan zich op geringe diepte bevindt.

Geografische Spreiding van Vulkanen

Vulkanen zijn niet willekeurig over de aarde verspreid. De meeste vulkanen bevinden zich langs plaatgrenzen, waar de aardkorst actief is en magma makkelijk naar het oppervlak kan stijgen.

De Ring van Vuur

De Ring van Vuur is een gebied rond de Stille Oceaan gekenmerkt door frequente aardbevingen en vulkanische activiteit. Het omvat landen zoals Japan, Indonesië, de Verenigde Staten (Alaska, Washington, Oregon, Californië), en Chili. Ongeveer 75% van de actieve vulkanen op aarde bevindt zich in de Ring van Vuur.

De Ring van Vuur is het resultaat van de subductie van oceanische platen onder continentale platen. Tijdens dit proces smelt de oceanische plaat, waardoor magma ontstaat dat naar het oppervlak stijgt en vulkanen vormt.

Vulkanen in de Oceanen

Veel vulkanen bevinden zich ook in de oceanen, vaak als eilanden. Deze vulkanische eilanden zijn ontstaan door hotspots, plekken waar magma vanuit de diepe aardmantel naar het oppervlak stijgt. Een bekend voorbeeld is Hawaii, een keten van vulkanische eilanden die zijn ontstaan door de beweging van de Pacifische Plaat over een hotspot.

Ook IJsland is een vulkanisch eiland dat zowel op een plaatgrens als boven een hotspot ligt. Dit maakt IJsland tot een van de meest vulkanisch actieve gebieden ter wereld.

De Impact van Vulkanen

Vulkanen kunnen een enorme impact hebben op de omgeving en de menselijke samenleving. Uitbarstingen kunnen leiden tot de uitstoot van as, gassen, en lava, wat schade kan veroorzaken aan gebouwen, infrastructuur, en de landbouw. Vulkanische as kan ook het vliegverkeer verstoren.

Directe en Indirecte Gevolgen

Naast de directe gevolgen van uitbarstingen, kunnen vulkanen ook indirecte gevolgen hebben. Zo kunnen vulkanische gassen bijdragen aan de klimaatverandering. Grote vulkaanuitbarstingen kunnen ook tsunami's veroorzaken, zoals de uitbarsting van de Krakatau in 1883 liet zien.

Aan de andere kant kunnen vulkanen ook positieve effecten hebben. Vulkanische bodems zijn vaak zeer vruchtbaar, wat gunstig is voor de landbouw. Bovendien kunnen vulkanen geothermische energie leveren, een duurzame energiebron.

Conclusie: Een Dynamisch Aantal

Kortom, het precieze aantal vulkanen op aarde is onbekend en verandert voortdurend. De meest recente schattingen geven aan dat er ongeveer 1.500 potentieel actieve vulkanen boven zeeniveau zijn en mogelijk tienduizenden actieve onderzeese vulkanen. Dit benadrukt de dynamische aard van onze planeet en de krachten die haar vormen.

Het is belangrijk om de vulkanische activiteit op aarde te blijven volgen en onderzoeken, zodat we de risico's beter kunnen inschatten en ons kunnen voorbereiden op toekomstige uitbarstingen. Websites zoals die van het Smithsonian Institution's Global Volcanism Program (volcano.si.edu) bieden waardevolle informatie over vulkanen wereldwijd.

Blijf nieuwsgierig en blijf leren over de fascinerende wereld van vulkanen!