Wanneer Mag Je Geen Orgaandonor Zijn

Orgaandonatie is een essentiële procedure die levens redt en de kwaliteit van leven aanzienlijk verbetert voor ontvangers. In Nederland staat orgaandonatie hoog aangeschreven, maar het is cruciaal te begrijpen dat niet iedereen in aanmerking komt als donor. Er zijn specifieke situaties en aandoeningen die iemand uitsluiten van orgaandonatie. Dit artikel belicht de omstandigheden waarin je geen orgaandonor mag zijn, waarbij we de verschillende factoren onderzoeken die de geschiktheid beïnvloeden en de ethische overwegingen die hierbij een rol spelen.

Absolute Contra-indicaties voor Orgaandonatie

Sommige aandoeningen vormen een absolute contra-indicatie voor orgaandonatie. Dit betekent dat, ongeacht de situatie, organen van een persoon met deze aandoeningen niet geschikt zijn voor transplantatie. De redenen hiervoor zijn divers en omvatten een hoog risico op overdracht van de ziekte naar de ontvanger, een verminderde functie van het orgaan of ethische bezwaren.

Actieve Infecties

Een actieve infectie, vooral een systemische infectie zoals sepsis, is een belangrijke contra-indicatie. Organen van een persoon met een actieve infectie kunnen de infectie overdragen op de ontvanger, met potentieel fatale gevolgen. Hoewel sommige behandelde of gelokaliseerde infecties geen belemmering vormen, vereisen acute, ongecontroleerde infecties altijd uitsluiting van orgaandonatie. Denk hierbij aan een ernstige longontsteking of een bloedvergiftiging die niet onder controle is.

Bepaalde Kankergevallen

De meeste vormen van kanker sluiten orgaandonatie uit. De kans op overdracht van kankercellen naar de ontvanger is een ernstig risico. Sommige gelokaliseerde huidkankers of bepaalde hersentumoren die niet uitgezaaid zijn, kunnen uitzonderingen vormen, maar dit wordt per geval zorgvuldig beoordeeld. Het UMCG Transplantatiecentrum geeft bijvoorbeeld aan dat bij een verleden van kanker er een periode van ziektevrije tijd moet zijn voordat iemand in aanmerking komt als donor.

Creutzfeldt-Jakob (CJD) en Andere Prionziekten

Prionziekten, zoals de ziekte van Creutzfeldt-Jakob (CJD), zijn absoluut uitgesloten. Deze ziektes worden veroorzaakt door abnormale eiwitten die zich in de hersenen ophopen en ongeneeslijke neurologische schade veroorzaken. Vanwege de extreme besmettelijkheid en de onmogelijkheid om prionen volledig uit organen te verwijderen, is donatie onmogelijk.

HIV (Human Immunodeficiency Virus) - Belangrijke Nuance

Historisch gezien was HIV een absolute contra-indicatie. Echter, dankzij de vooruitgang in de geneeskunde en effectieve antivirale therapieën, is er in sommige gevallen sprake van HIV-positieve-naar-HIV-positieve donatie. Dit betekent dat een HIV-positieve donor organen kan doneren aan een HIV-positieve ontvanger. Dit is echter een specifieke situatie met strikte protocollen en vereist een zorgvuldige evaluatie van de donor en ontvanger.

Relatieve Contra-indicaties voor Orgaandonatie

Relatieve contra-indicaties zijn factoren die de geschiktheid voor donatie kunnen beïnvloeden, maar die niet automatisch tot uitsluiting leiden. De beslissing om te doneren wordt in deze gevallen genomen na een grondige evaluatie van de donor en de potentiële ontvanger, waarbij de voordelen en risico's zorgvuldig worden afgewogen.

Leeftijd

Er is geen vaste maximumleeftijd voor orgaandonatie. De bruikbaarheid van organen is meer afhankelijk van de fysiologische leeftijd en de algehele gezondheidstoestand dan van de chronologische leeftijd. Een oudere persoon met gezonde organen kan een waardevolle donor zijn. Statistieken van de NTS (Nederlandse Transplantatie Stichting) laten zien dat het aantal donoren boven de 70 jaar toeneemt, wat aantoont dat leeftijd geen absolute barrière vormt.

Chronische Aandoeningen

Chronische aandoeningen zoals diabetes, hoge bloeddruk of een voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten kunnen de functie van de organen beïnvloeden. Echter, in veel gevallen zijn deze aandoeningen behandelbaar en kunnen de organen nog steeds geschikt zijn voor transplantatie. Een hart met een milde vorm van atherosclerose kan bijvoorbeeld nog steeds een leven redden, afhankelijk van de specifieke omstandigheden van de ontvanger.

Obesitas

Obesitas kan een risicofactor zijn voor orgaandonatie, vooral voor lever- en niertransplantaties. Het vetweefsel in de organen kan de functie beïnvloeden en het transplantatieproces complexer maken. Echter, in sommige gevallen kunnen organen van obese donoren nog steeds gebruikt worden, met name als er geen andere geschikte donoren beschikbaar zijn.

Rookgedrag en Alcoholgebruik

Overmatig roken en alcoholgebruik kunnen de gezondheid van de organen aantasten, met name de longen en de lever. Dit kan de geschiktheid voor donatie verminderen. Echter, het is niet per definitie een absolute contra-indicatie. De mate van schade aan de organen wordt zorgvuldig beoordeeld om te bepalen of de organen nog geschikt zijn voor transplantatie.

Bepaalde Auto-immuunziekten

Sommige auto-immuunziekten, zoals lupus of reumatoïde artritis, kunnen de geschiktheid voor orgaandonatie beïnvloeden. Het risico op overdracht van de auto-immuunziekte naar de ontvanger is een punt van zorg. Echter, in sommige gevallen kunnen organen nog steeds gebruikt worden als de auto-immuunziekte goed onder controle is en er geen actieve schade aan de organen is.

Het Belang van Eerlijke Communicatie

Het is van essentieel belang dat potentiële donoren en hun families eerlijk zijn over hun medische geschiedenis. Het achterhouden van informatie kan leiden tot ongeschikte donatie en potentieel schadelijke gevolgen voor de ontvanger. Open en eerlijke communicatie met de artsen is cruciaal om een weloverwogen beslissing te nemen over orgaandonatie.

Ethiek en Orgaandonatie

De ethiek rond orgaandonatie is complex en omvat overwegingen over autonomie, rechtvaardigheid en de verdeling van schaarse middelen. Het is belangrijk dat donoren en hun families goed geïnformeerd zijn over de voordelen en risico's van orgaandonatie, evenals over de procedures en de criteria voor selectie. De NTS speelt een belangrijke rol in het waarborgen van een eerlijk en transparant proces.

Registratie als Donor: Een Persoonlijke Keuze

De beslissing om orgaandonor te worden is een persoonlijke keuze. In Nederland is het donorregister beschikbaar waar je jouw keuze kunt vastleggen. Je kunt kiezen voor toestemming, geen toestemming, of je kunt de beslissing overlaten aan je nabestaanden. Het is belangrijk om je keuze kenbaar te maken, zodat je wensen worden gerespecteerd.

Conclusie en Oproep tot Actie

Orgaandonatie is een daad van mededogen die levens redt. Hoewel niet iedereen in aanmerking komt als donor, is het belangrijk om je te informeren over de criteria en je keuze vast te leggen. Ga naar de website van de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) voor meer informatie en om je te registreren als donor. Samen kunnen we het verschil maken en hoop geven aan mensen die wachten op een levensreddende transplantatie. Denk erover na, bespreek het met je naasten en registreer je keuze. Jouw beslissing kan een leven redden.