Wat Is De Belangrijkste Oorzaak Van Shock

Ben je ooit duizelig geworden na snel opstaan? Of misschien heb je je wel eens zwak gevoeld na een intensieve training. In de meeste gevallen verdwijnt dit gevoel snel. Maar wat als je lichaam in een staat van acute nood verkeert, waarin de bloedtoevoer naar je vitale organen ernstig tekortschiet? Dit is wat we shock noemen, een levensbedreigende situatie die snelle herkenning en behandeling vereist. In dit artikel duiken we dieper in op de belangrijkste oorzaken van shock, zodat je de symptomen beter kunt herkennen en begrijpen hoe je kunt helpen.

Wat is shock precies?

Shock is een medische noodsituatie die optreedt wanneer het lichaam niet genoeg bloed naar de vitale organen, zoals de hersenen, het hart en de nieren, kan transporteren. Dit leidt tot een tekort aan zuurstof en voedingsstoffen, waardoor de cellen niet meer goed kunnen functioneren. Als shock niet snel wordt behandeld, kan dit leiden tot irreversibele orgaanschade en zelfs de dood.

De belangrijkste oorzaken van shock

Shock is geen ziekte op zich, maar eerder een gevolg van een onderliggend probleem. Er zijn verschillende soorten shock, elk met zijn eigen oorzaak:

1. Hypovolemische shock: Bloedverlies is cruciaal

Hypovolemische shock treedt op als gevolg van een aanzienlijk verlies van bloedvolume. Dit kan veroorzaakt worden door:

• Bloedingen: Zowel interne bloedingen (bijvoorbeeld door een maagzweer of een gescheurde aorta) als externe bloedingen (bijvoorbeeld door een ernstige verwonding).
• Uitdroging: Ernstige diarree, braken, overmatig zweten of onvoldoende vochtinname kunnen leiden tot een aanzienlijk verlies van lichaamsvocht.
• Brandwonden: Brandwonden beschadigen de huid, waardoor vocht verloren gaat.

Stel je voor dat je betrokken bent bij een auto-ongeluk. Je hebt een diepe snijwond en verliest veel bloed. Je hart probeert sneller te pompen om de organen van voldoende bloed te voorzien, maar het bloedvolume is simpelweg te laag. Dit is een voorbeeld van hypovolemische shock.

2. Cardiogene shock: Hartfalen als oorzaak

Cardiogene shock wordt veroorzaakt door een probleem met het hart zelf. Het hart is niet in staat om voldoende bloed rond te pompen om aan de behoeften van het lichaam te voldoen. Oorzaken van cardiogene shock zijn onder andere:

• Hartinfarct: Een hartinfarct kan de hartspier beschadigen, waardoor het hart minder effectief kan pompen.
• Hartritmestoornissen: Een onregelmatige hartslag kan de pompfunctie van het hart belemmeren.
• Hartklepproblemen: Beschadigde of vernauwde hartkleppen kunnen de bloedstroom door het hart belemmeren.
• Myocarditis: Een ontsteking van de hartspier kan de pompfunctie van het hart verzwakken.

Denk aan een persoon die een zwaar hartinfarct heeft gehad. De hartspier is beschadigd en kan niet meer voldoende bloed rondpompen. Ondanks dat het bloedvolume normaal is, krijgen de organen onvoldoende zuurstof. Dit is een voorbeeld van cardiogene shock.

3. Distributieve shock: Verkeerde verdeling van het bloed

Bij distributieve shock is er sprake van een verkeerde verdeling van het bloed in het lichaam. Het bloedvolume is vaak wel voldoende, maar het bloed stroomt niet naar de juiste plaatsen. Er zijn verschillende vormen van distributieve shock:

• Septische shock: Veroorzaakt door een ernstige infectie. De infectie veroorzaakt een ontstekingsreactie die leidt tot verwijding van de bloedvaten en een daling van de bloeddruk.
• Anafylactische shock: Een ernstige allergische reactie. Allergenen (bijvoorbeeld pinda's, insectenbeten of medicijnen) veroorzaken een massale afgifte van histamine, wat leidt tot verwijding van de bloedvaten en een daling van de bloeddruk.
• Neurogene shock: Veroorzaakt door een beschadiging van het zenuwstelsel, bijvoorbeeld door een ruggenmergletsel. De zenuwen die de bloedvaten reguleren, werken niet meer goed, waardoor de bloedvaten verwijden en de bloeddruk daalt.

Stel je voor dat iemand een ernstige allergische reactie heeft op een wespensteek. Het lichaam reageert door massaal histamine vrij te geven, wat de bloedvaten doet verwijden. Hoewel het bloedvolume normaal is, daalt de bloeddruk drastisch en krijgen de organen onvoldoende zuurstof. Dit is een voorbeeld van anafylactische shock.

4. Obstructieve shock: Blokade van de bloedstroom

Obstructieve shock treedt op wanneer de bloedstroom naar het hart of de grote bloedvaten wordt geblokkeerd. Dit kan veroorzaakt worden door:

• Longembolie: Een bloedprop in de longen kan de bloedstroom naar het hart belemmeren.
• Harttamponade: Vochtophoping rond het hart kan de pompfunctie van het hart belemmeren.
• Spanningspneumothorax: Luchtophoping in de borstholte kan de bloedvaten afknellen en de bloedstroom naar het hart belemmeren.

Denk aan een persoon met een grote bloedprop in de longen (longembolie). De bloedprop blokkeert de bloedstroom naar het hart, waardoor het hart niet voldoende bloed kan rondpompen. Dit is een voorbeeld van obstructieve shock.

Symptomen van shock

De symptomen van shock kunnen variëren, afhankelijk van de ernst van de shock en de onderliggende oorzaak. Enkele veelvoorkomende symptomen zijn:

• Snelle hartslag: Het hart probeert sneller te pompen om het tekort aan zuurstof te compenseren.
• Snelle ademhaling: Het lichaam probeert meer zuurstof op te nemen.
• Koude, klamme huid: Het bloed wordt naar de vitale organen geleid, waardoor de huid minder bloed krijgt.
• Bleke huid: Door het tekort aan bloed in de huid.
• Verwardheid of desoriëntatie: De hersenen krijgen onvoldoende zuurstof.
• Zwakte: Door het tekort aan energie en zuurstof.
• Duizeligheid: Door de lage bloeddruk.
• Misselijkheid en braken: Als reactie op de stress en het tekort aan zuurstof.
• Verlaagde bloeddruk: Een late indicator, maar een zeer belangrijk teken van shock.

Het is cruciaal om deze symptomen te herkennen en snel te handelen. Hoe eerder shock wordt behandeld, hoe groter de kans op herstel.

Wat te doen bij vermoeden van shock?

Als je vermoedt dat iemand in shock is, is het belangrijk om direct 112 te bellen. Wacht niet af! Vertel de centralist duidelijk wat je ziet en waar je bent. Totdat de ambulance arriveert, kun je de volgende stappen ondernemen:

• Laat de persoon plat liggen: Dit bevordert de bloedtoevoer naar de hersenen.
• Verhoog de benen: Dit helpt om bloed terug te laten stromen naar het hart.
• Houd de persoon warm: Gebruik een deken of jas om onderkoeling te voorkomen.
• Controleer de ademhaling en hartslag: Blijf de vitale functies controleren totdat de hulpdiensten arriveren.
• Geef de persoon niets te eten of te drinken: Dit kan de situatie verergeren als een operatie nodig is.
• Stel de persoon gerust: Probeer de persoon kalm te houden en leg uit dat er hulp onderweg is.

Preventie van shock

Hoewel shock vaak een onverwachte gebeurtenis is, zijn er manieren om het risico te verkleinen:

• Voorkom uitdroging: Drink voldoende water, vooral bij warm weer of tijdens het sporten.
• Behandel infecties snel: Ga naar de dokter als je tekenen van een infectie hebt.
• Vermijd allergenen: Als je allergieën hebt, wees dan voorzichtig met allergenen en draag een EpiPen bij je.
• Leef een gezonde levensstijl: Een gezonde levensstijl kan het risico op hart- en vaatziekten verminderen.
• Neem EHBO-cursussen: Een EHBO-cursus kan je leren hoe je moet handelen in noodsituaties.

Conclusie

Shock is een ernstige medische aandoening die levensbedreigend kan zijn. Door de verschillende oorzaken te begrijpen – van bloedverlies en hartfalen tot infecties en allergische reacties – kunnen we de symptomen sneller herkennen en adequaat handelen. Onthoud dat tijd cruciaal is. Bel direct 112 bij vermoeden van shock en neem de juiste maatregelen om de persoon te stabiliseren tot de hulpdiensten arriveren. Door je kennis te vergroten en alert te zijn op de symptomen, kun je een leven redden.