Wat Is Een Delier Bij Dementie

Een delier, ook wel een acute verwardheid genoemd, is een plotselinge verandering in iemands mentale toestand. Het is geen onderdeel van dementie, maar het komt vaker voor bij mensen met dementie. Het is cruciaal om een delier te herkennen en te behandelen, omdat het de algehele gezondheid van een persoon met dementie aanzienlijk kan beïnvloeden. Dit artikel zal dieper ingaan op wat een delier is bij dementie, de oorzaken, symptomen, behandeling en preventie.

Wat is een Delier?

Een delier is een tijdelijke staat van verwardheid die zich snel ontwikkelt, meestal binnen een paar uur of dagen. Het wordt gekenmerkt door fluctuaties in het bewustzijn, de aandacht, het denken en de perceptie. Denk aan het plotseling ontstaan van desoriëntatie, hallucinaties, of een plotselinge verandering in gedrag. Het is belangrijk om te begrijpen dat een delier een medische noodsituatie kan zijn en onmiddellijke aandacht vereist. Het is een teken dat er iets mis is in het lichaam en dat het brein niet goed functioneert.

Delier versus Dementie: Het Verschil

Hoewel beide aandoeningen cognitieve problemen veroorzaken, zijn ze fundamenteel verschillend. Dementie is een progressieve aandoening die zich over een langere periode ontwikkelt. Het is een verzamelnaam voor een reeks symptomen die worden veroorzaakt door hersenbeschadiging. Een delier daarentegen, is een acute en tijdelijke toestand. Het is belangrijk om deze twee te onderscheiden omdat de aanpak van de behandeling totaal anders is. Iemand met dementie kan een delier ontwikkelen, maar het delier is niet hetzelfde als de dementie.

Oorzaken van een Delier bij Dementie

Een delier kan door verschillende factoren worden veroorzaakt, en vaak is het een combinatie van factoren. Bij mensen met dementie zijn de hersenen al kwetsbaarder, waardoor ze vatbaarder zijn voor een delier.

Medische Aandoeningen

Een van de meest voorkomende oorzaken van een delier zijn medische aandoeningen. Dit kan variëren van een urineweginfectie (UTI) tot pneumonie, dehydratie of constipatie. Het is essentieel om te onderzoeken of er een onderliggende infectie aanwezig is, omdat dit snel kan worden behandeld en het delier kan worden verholpen. Daarnaast kunnen aandoeningen zoals een hartinfarct of beroerte ook een delier veroorzaken. Soms kan pijn, met name onbehandelde pijn, de oorzaak zijn.

Medicatie

Bepaalde medicijnen kunnen een delier veroorzaken, vooral bij ouderen en mensen met dementie. Dit geldt in het bijzonder voor medicijnen met anticholinerge effecten, zoals sommige antihistaminica, antidepressiva en middelen tegen blaasklachten. Ook het starten met nieuwe medicatie, het wijzigen van doseringen, of het stoppen met medicatie (vooral plotseling stoppen) kan een delier uitlokken. Een kritische beoordeling van het medicatiegebruik is daarom essentieel. Soms kan zelfs een eenvoudige pijnstiller die vrij verkrijgbaar is, bijwerkingen hebben die een delier veroorzaken bij een kwetsbare persoon.

Omgevingsfactoren

Veranderingen in de omgeving kunnen ook een delier veroorzaken, vooral bij mensen met dementie die gevoelig zijn voor veranderingen. Denk aan een verhuizing, een ziekenhuisopname, of zelfs een verandering in routine. Slaapgebrek, ondervoeding en dehydratie kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van een delier. Een onbekende en onveilige omgeving kan angst en desoriëntatie veroorzaken, wat het risico op een delier verhoogt.

Symptomen van een Delier bij Dementie

Het herkennen van een delier is cruciaal voor een snelle behandeling. De symptomen kunnen variëren in ernst en presentatie, maar enkele veelvoorkomende symptomen zijn:

Verandering in Bewustzijn

Dit is een van de meest kenmerkende symptomen. Iemand kan suf zijn, moeite hebben om wakker te blijven, of juist hyperactief en rusteloos zijn. De mate van alertheid kan fluctueren gedurende de dag, met periodes van helderheid afgewisseld met periodes van verwardheid.

Aandachtsproblemen

Moeite hebben om de aandacht erbij te houden is een ander belangrijk symptoom. Iemand kan snel afgeleid zijn, moeite hebben met concentreren of vragen herhaaldelijk stellen.

Verstoord Denken

Het denken kan verstoord zijn, wat zich kan uiten in onsamenhangende spraak, hallucinaties (dingen zien of horen die er niet zijn) of waanideeën (vasthouden aan onjuiste overtuigingen). Iemand kan bijvoorbeeld denken dat mensen hem willen kwaad doen of dat hij zich in een andere tijd of plaats bevindt.

Gedragsveranderingen

Plotselinge veranderingen in gedrag zijn ook een teken van een delier. Iemand kan angstig, geagiteerd, agressief of juist apathisch worden. Ze kunnen ook onrustig zijn en dwalen.

Verstoorde Oriëntatie

Moeite hebben met oriëntatie is een veelvoorkomend symptoom. Iemand kan niet weten waar hij is, welke dag het is, of wie de mensen om hem heen zijn.

Diagnose van een Delier

De diagnose van een delier wordt gesteld door een arts, vaak op basis van een lichamelijk onderzoek, een neurologisch onderzoek en informatie van familieleden of verzorgers. Het is essentieel om een grondige medische evaluatie uit te voeren om de onderliggende oorzaak van het delier te achterhalen. Vaak wordt er bloedonderzoek gedaan om infecties of andere medische problemen uit te sluiten. Soms is een urineonderzoek of een röntgenfoto nodig. Er zijn ook gestandaardiseerde screeninginstrumenten beschikbaar, zoals de Confusion Assessment Method (CAM), die kunnen helpen bij het diagnosticeren van een delier.

Behandeling van een Delier

De behandeling van een delier richt zich op het behandelen van de onderliggende oorzaak en het bieden van ondersteunende zorg. Het is belangrijk om te onthouden dat een delier behandelbaar is, en dat een snelle diagnose en behandeling de kans op een volledig herstel vergroten.

Behandeling van de Onderliggende Oorzaak

De belangrijkste stap in de behandeling is het identificeren en behandelen van de oorzaak van het delier. Als er sprake is van een infectie, wordt deze behandeld met antibiotica. Dehydratie wordt behandeld met vochttoediening. Pijn wordt behandeld met pijnstillers. Medicijnen die het delier veroorzaken worden indien mogelijk gestopt of aangepast.

Ondersteunende Zorg

Naast de behandeling van de onderliggende oorzaak is ondersteunende zorg essentieel. Dit omvat het creëren van een rustige en veilige omgeving, het bieden van regelmatige oriëntatie (bijvoorbeeld door de tijd en plaats te herhalen), het bevorderen van slaap, het zorgen voor voldoende voeding en hydratatie, en het verminderen van sensorische overbelasting (bijvoorbeeld door het verminderen van lawaai en fel licht). Vaak is het belangrijk om vertrouwde personen bij de patiënt te laten zijn, omdat dit geruststellend kan werken.

Medicatie

In sommige gevallen kan medicatie nodig zijn om de symptomen van het delier te beheersen, zoals agitatie of hallucinaties. Deze medicatie wordt echter met voorzichtigheid gebruikt, omdat ze de symptomen soms kunnen verergeren. Antipsychotica worden soms gebruikt, maar dan in lage doseringen en onder strikte medische begeleiding. Het is belangrijk om de voordelen en risico's van medicatie zorgvuldig af te wegen.

Preventie van een Delier

Preventie is de beste aanpak als het gaat om een delier. Door proactieve maatregelen te nemen, kan het risico op een delier aanzienlijk worden verminderd, vooral bij mensen met dementie.

Optimaliseren van de Gezondheid

Zorg ervoor dat onderliggende medische aandoeningen goed worden behandeld. Dit omvat het regelen van bloeddruk, behandelen van diabetes, en voorkomen van infecties. Regelmatige vaccinaties, zoals de griepprik en pneumokokkenvaccinatie, kunnen helpen om infecties te voorkomen.

Medicatiebeoordeling

Laat regelmatig een medicatiebeoordeling uitvoeren door een arts of apotheker om te controleren of medicijnen nog steeds nodig zijn en of er geen interacties of bijwerkingen zijn die het risico op een delier verhogen. Wees alert op anticholinerge medicatie.

Creëren van een Ondersteunende Omgeving

Zorg voor een rustige, veilige en vertrouwde omgeving. Vermijd onnodige veranderingen in routine of omgeving. Zorg voor voldoende licht overdag en weinig licht 's nachts. Bevorder een regelmatig slaap-waakritme.

Voldoende Voeding en Hydratatie

Zorg ervoor dat de persoon voldoende eet en drinkt. Dehydratie is een veelvoorkomende oorzaak van een delier, dus het is belangrijk om voldoende vochtinname te stimuleren. Indien nodig, kan een diëtist worden geraadpleegd voor advies.

Stimulatie en Activiteiten

Biedt stimulerende activiteiten die de persoon leuk vindt en die passen bij zijn of haar cognitieve niveau. Dit kan helpen om de aandacht te behouden en desoriëntatie te voorkomen. Denk aan muziek luisteren, wandelen, spelletjes spelen, of sociale interactie.

Real-World Voorbeelden en Data

Studies tonen aan dat een delier bij mensen met dementie aanzienlijke gevolgen kan hebben. Uit onderzoek blijkt dat een delier kan leiden tot een langere ziekenhuisopname, een hoger risico op complicaties, een versnelde cognitieve achteruitgang, en een verhoogde mortaliteit. Een studie gepubliceerd in het Journal of the American Geriatrics Society toonde aan dat ouderen met dementie die een delier doormaakten, een significant hoger risico hadden op overlijden binnen een jaar na het delier. Uit cijfers blijkt dat tot 50% van de ouderen met dementie tijdens een ziekenhuisopname een delier ontwikkelt.

Een voorbeeld: Mevrouw Jansen, een 85-jarige vrouw met Alzheimer, werd opgenomen in het ziekenhuis vanwege een longontsteking. Tijdens haar verblijf werd ze plotseling verward, angstig en onrustig. Ze herkende haar familie niet meer en had hallucinaties. Na onderzoek bleek dat ze een delier had, veroorzaakt door de infectie en de nieuwe medicatie die ze kreeg. Na behandeling van de longontsteking en aanpassing van haar medicatie verdwenen de symptomen van het delier gelukkig weer. Dit benadrukt het belang van snelle herkenning en behandeling.

Conclusie

Een delier is een ernstige complicatie die vaak voorkomt bij mensen met dementie. Het is belangrijk om de symptomen te herkennen en snel medische hulp te zoeken. Door de onderliggende oorzaak te behandelen en ondersteunende zorg te bieden, kan de duur en de ernst van het delier worden verminderd. Preventie is cruciaal, en door proactieve maatregelen te nemen, kan het risico op een delier aanzienlijk worden verminderd.

Wat kunt u doen? Als u een familielid of dierbare met dementie heeft, wees dan alert op tekenen van verwardheid en neem onmiddellijk contact op met een arts als u vermoedt dat er sprake is van een delier. Samen kunnen we ervoor zorgen dat mensen met dementie de best mogelijke zorg krijgen en hun kwaliteit van leven behouden.