Wat Is Het Verschil Tussen Alzheimer En Vasculaire Dementie

Vergeetachtigheid. Iedereen heeft er wel eens last van. Maar wat als het meer wordt dan af en toe een naam vergeten? Wat als het je dagelijks leven begint te beïnvloeden? Dementie is een verzamelnaam voor aandoeningen waarbij de cognitieve functies achteruitgaan. Twee van de meest voorkomende vormen zijn Alzheimer en vasculaire dementie. Hoewel ze beide leiden tot een achteruitgang van het denkvermogen, zijn er belangrijke verschillen. Dit artikel duikt in die verschillen, zodat jij beter begrijpt wat deze aandoeningen inhouden.

Wat is Alzheimer?

Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie. Het is een progressieve hersenziekte die langzaam begint en geleidelijk erger wordt. De ziekte is vernoemd naar Alois Alzheimer, een Duitse psychiater die in 1906 de eerste symptomen beschreef. Wat er precies de oorzaak van is, is nog niet volledig bekend, maar we weten wel dat er sprake is van afwijkende eiwitophopingen in de hersenen: amyloïde plaques en neurofibrillaire tangles (knoops). Deze ophopingen beschadigen en doden hersencellen, waardoor de hersenen krimpen.

Symptomen van Alzheimer

De symptomen van Alzheimer variëren van persoon tot persoon, maar er zijn enkele veelvoorkomende kenmerken:

Geheugenverlies: Dit is vaak het eerste en meest opvallende symptoom. Het gaat vaak om het vergeten van recente gebeurtenissen, afspraken of namen.
Problemen met taal: Moeite met het vinden van de juiste woorden, het begrijpen van complexe zinnen of het voeren van een gesprek.
Verandering in gedrag en persoonlijkheid: Prikkelbaarheid, verwardheid, angst, depressie of veranderingen in stemming.
Desoriëntatie: Moeite met het herkennen van bekende plaatsen, het inschatten van tijd en plaats, of het verdwalen.
Problemen met planning en organisatie: Moeite met het plannen van taken, het organiseren van dagelijkse activiteiten of het nemen van beslissingen.

Het beloop van Alzheimer is meestal geleidelijk. De symptomen worden langzaam erger over een periode van jaren. Uiteindelijk leidt de ziekte tot een totale afhankelijkheid van anderen voor de dagelijkse zorg.

Wat is Vasculaire Dementie?

Vasculaire dementie is de tweede meest voorkomende vorm van dementie. Het wordt veroorzaakt door problemen met de bloedtoevoer naar de hersenen. Deze problemen kunnen ontstaan door bijvoorbeeld een beroerte (herseninfarct of hersenbloeding), kleine bloedingen in de hersenen, of vernauwing van de bloedvaten. Door zuurstoftekort sterven hersencellen af.

Symptomen van Vasculaire Dementie

De symptomen van vasculaire dementie kunnen plotseling ontstaan, bijvoorbeeld na een beroerte, of geleidelijk erger worden. De symptomen zijn afhankelijk van welke delen van de hersenen beschadigd zijn. Enkele veelvoorkomende symptomen zijn:

Problemen met de executieve functies: Moeite met plannen, organiseren, beslissingen nemen en problemen oplossen.
Vertraging in denken en handelen: Langzamer reageren, moeite met het uitvoeren van taken.
Concentratieproblemen: Moeite met het vasthouden van de aandacht.
Motorische problemen: Zwakte, stijfheid, trillingen of moeite met lopen.
Stemming- en gedragsproblemen: Depressie, angst, prikkelbaarheid, of veranderingen in persoonlijkheid.

In tegenstelling tot Alzheimer, kan het beloop van vasculaire dementie stapsgewijs zijn. Dit betekent dat de symptomen plotseling kunnen verslechteren na een beroerte, gevolgd door periodes van stabiliteit. Het beloop is dus vaak onvoorspelbaarder dan bij Alzheimer.

De Belangrijkste Verschillen Tussen Alzheimer en Vasculaire Dementie

Hoewel zowel Alzheimer als vasculaire dementie leiden tot cognitieve achteruitgang, zijn er belangrijke verschillen in de oorzaak, symptomen en het beloop:

Oorzaak

Alzheimer: Veroorzaakt door afwijkende eiwitophopingen (amyloïde plaques en neurofibrillaire tangles) in de hersenen. De precieze oorzaak is nog niet volledig bekend.
Vasculaire dementie: Veroorzaakt door problemen met de bloedtoevoer naar de hersenen, zoals beroertes, kleine bloedingen of vernauwing van de bloedvaten.

Symptomen

Alzheimer: Geheugenverlies is vaak het eerste en meest opvallende symptoom. Problemen met taal en desoriëntatie komen ook veel voor.
Vasculaire dementie: Problemen met de executieve functies, vertraging in denken en handelen, en motorische problemen zijn vaak prominenter aanwezig. Geheugenverlies kan ook voorkomen, maar is niet altijd het meest opvallende symptoom.

Beloop

Alzheimer: Het beloop is meestal geleidelijk en progressief. De symptomen worden langzaam erger over een periode van jaren.
Vasculaire dementie: Het beloop kan stapsgewijs zijn, met periodes van plotselinge verslechtering (na een beroerte) gevolgd door periodes van stabiliteit. Het beloop is vaak onvoorspelbaarder dan bij Alzheimer.

Risicofactoren

Alzheimer: Leeftijd, familiegeschiedenis, genetische factoren. Er is ook onderzoek dat suggereert dat leefstijlfactoren (zoals voeding en beweging) een rol kunnen spelen.
Vasculaire dementie: Hoge bloeddruk, hoog cholesterol, diabetes, hart- en vaatziekten, roken, overgewicht. Deze risicofactoren zijn gerelateerd aan de gezondheid van de bloedvaten.

Diagnose

Alzheimer: De diagnose wordt gesteld op basis van cognitieve tests, een neurologisch onderzoek en soms hersenscans (MRI, PET-scan). Deze scans kunnen helpen om de typische veranderingen in de hersenen die kenmerkend zijn voor Alzheimer in kaart te brengen, zoals hersenkrimp en de aanwezigheid van amyloïde plaques.
Vasculaire dementie: De diagnose wordt gesteld op basis van cognitieve tests, een neurologisch onderzoek en hersenscans (MRI, CT-scan). De scans zijn cruciaal om schade aan de hersenen als gevolg van problemen met de bloedtoevoer aan te tonen, zoals infarcten of bloedingen.

Overlappende Symptomen en Gemengde Dementie

Het is belangrijk om te onthouden dat de symptomen van Alzheimer en vasculaire dementie soms kunnen overlappen. In sommige gevallen kan iemand zelfs beide aandoeningen tegelijkertijd hebben. Dit wordt gemengde dementie genoemd. Dit maakt het stellen van de juiste diagnose soms lastig.

Stel je voor dat je buurman, Jan, plotseling moeite heeft met het onthouden van de namen van zijn kleinkinderen. Je denkt meteen aan Alzheimer. Maar Jan heeft ook al jaren een hoge bloeddruk en heeft onlangs een lichte beroerte gehad. Het kan dus ook vasculaire dementie zijn, of zelfs een combinatie van beide.

Wat Kun Je Zelf Doen?

Hoewel er nog geen genezing is voor Alzheimer en vasculaire dementie, zijn er wel dingen die je kunt doen om het risico te verlagen en de symptomen te beheersen:

Gezonde levensstijl: Eet gezond, beweeg regelmatig, stop met roken en beperk alcoholgebruik.
Beheer risicofactoren: Houd je bloeddruk, cholesterol en bloedsuikerspiegel onder controle.
Cognitieve stimulatie: Blijf mentaal actief door te lezen, puzzelen, spelletjes te spelen en nieuwe dingen te leren.
Sociale interactie: Onderhoud contact met vrienden en familie. Sociale interactie kan helpen om je cognitieve functies te stimuleren en gevoelens van isolatie te verminderen.
Vroege diagnose: Zoek professionele hulp als je je zorgen maakt over geheugenverlies of andere cognitieve problemen. Een vroege diagnose kan helpen om de juiste behandeling en ondersteuning te krijgen.

Tot Slot

Het begrijpen van de verschillen tussen Alzheimer en vasculaire dementie is cruciaal voor een accurate diagnose en een passende behandeling. Hoewel beide aandoeningen ingrijpend zijn, kunnen een gezonde levensstijl en vroege interventie helpen om de symptomen te beheersen en de kwaliteit van leven te verbeteren. Praat erover met je huisarts als je je zorgen maakt over je geheugen of dat van een dierbare. Samen kunnen jullie de beste weg vooruit bepalen.

Dit artikel is bedoeld om je te informeren en je handvatten te geven. Onthoud dat elke situatie uniek is. Professioneel medisch advies is altijd de beste optie voor een persoonlijke diagnose en behandelplan.