Welke Bloedgroep Kan Aan Iedereen Doneren

Bloedtransfusies zijn een essentieel onderdeel van de moderne geneeskunde. Ze redden levens in noodsituaties, tijdens operaties en bij de behandeling van bepaalde ziektes. Maar niet iedereen kan zomaar bloed ontvangen van iedereen. De compatibiliteit van bloedgroepen is cruciaal om ernstige, soms fatale, reacties te voorkomen. De vraag die velen bezighoudt is: welke bloedgroep kan eigenlijk aan iedereen doneren?

Het ABO-bloedgroepsysteem

Om te begrijpen welke bloedgroep als een "universele donor" kan worden beschouwd, is het belangrijk om het ABO-bloedgroepsysteem te begrijpen. Dit systeem classificeert bloed op basis van de aanwezigheid of afwezigheid van specifieke antigenen (A en B) op het oppervlak van rode bloedcellen, en de aanwezigheid van bijbehorende antistoffen in het plasma.

Er zijn vier hoofdgroepen binnen het ABO-systeem:

• Bloedgroep A: Rode bloedcellen hebben het A-antigeen en het plasma bevat anti-B antistoffen.
• Bloedgroep B: Rode bloedcellen hebben het B-antigeen en het plasma bevat anti-A antistoffen.
• Bloedgroep AB: Rode bloedcellen hebben zowel het A- als het B-antigeen en het plasma bevat geen antistoffen.
• Bloedgroep O: Rode bloedcellen hebben geen A- of B-antigeen en het plasma bevat zowel anti-A als anti-B antistoffen.

De antistoffen in het plasma spelen een cruciale rol bij bloedtransfusies. Als bijvoorbeeld bloedgroep A wordt toegediend aan iemand met bloedgroep B, zullen de anti-A antistoffen in het plasma van de ontvanger de rode bloedcellen van de donor aanvallen, wat een transfusiereactie veroorzaakt.

Bloedgroep O: De Universele Donor?

Traditioneel wordt bloedgroep O beschouwd als de "universele donor". Dit komt omdat rode bloedcellen van bloedgroep O geen A- of B-antigenen hebben. Daarom kunnen ze in theorie worden toegediend aan mensen met bloedgroep A, B, AB of O zonder een transfusiereactie te veroorzaken.

Echter, de term "universele donor" is enigszins misleidend en moet met de nodige nuance worden benaderd.

De Rol van Anti-A en Anti-B Antistoffen in Bloedgroep O Plasma

Hoewel de rode bloedcellen van bloedgroep O geen antigenen hebben, bevat het plasma wel anti-A en anti-B antistoffen. Als bloedgroep O volledig bloed (dus met plasma) wordt toegediend aan iemand met bloedgroep A, B of AB, kunnen deze antistoffen een reactie veroorzaken. De hoeveelheid antistoffen in het gedoneerde bloed is meestal laag genoeg om geen significante reactie te veroorzaken bij een normale transfusie, maar het risico is wel aanwezig.

Om dit risico te minimaliseren, wordt bij bloedtransfusies vaak gebruik gemaakt van rode bloedcelconcentraten. Dit zijn rode bloedcellen waarbij het meeste plasma is verwijderd. Hierdoor is de hoeveelheid anti-A en anti-B antistoffen die wordt toegediend aanzienlijk lager, waardoor het risico op een reactie geminimaliseerd wordt.

Belang van de Rhesusfactor (RhD)

Naast het ABO-systeem is de Rhesusfactor (RhD) een ander cruciaal element bij bloedtransfusies. Mensen met de RhD-factor worden Rh-positief (Rh+) genoemd, terwijl mensen zonder de RhD-factor Rh-negatief (Rh-) worden genoemd.

Een Rh-negatieve persoon die in contact komt met Rh-positief bloed kan anti-RhD antistoffen ontwikkelen. Dit kan problematisch zijn bij latere transfusies of tijdens een zwangerschap als de moeder Rh-negatief is en de foetus Rh-positief. Om dit te voorkomen, krijgen Rh-negatieve vrouwen tijdens en na de zwangerschap vaak anti-D immunoglobuline toegediend.

De combinatie van het ABO-systeem en de Rhesusfactor leidt tot acht veelvoorkomende bloedgroepen: A+, A-, B+, B-, AB+, AB-, O+ en O-.

Bloedgroep O Negatief: De Meest Geschikte Universele Donor

In de praktijk wordt bloedgroep O negatief (O-) beschouwd als de meest geschikte universele donor. Dit komt omdat:

• Rode bloedcellen van bloedgroep O- geen A- of B-antigenen en geen RhD-antigeen hebben.
• Hierdoor kunnen O- rode bloedcellen in noodsituaties worden toegediend aan patiënten van alle bloedgroepen, zelfs voordat de bloedgroep van de patiënt bekend is. Dit kan levensreddend zijn.

Het is essentieel te benadrukken dat, hoewel O- bloed als universeel kan worden beschouwd, het nog steeds de voorkeur verdient om de bloedgroep van de ontvanger te matchen wanneer mogelijk. Dit minimaliseert het risico op transfusiereacties en conserveert de voorraad O- bloed, die vaak beperkt is.

Real-world Voorbeelden en Data

De schaarste aan O- bloed is een bekend probleem in de bloedbanken wereldwijd. Uit gegevens van Sanquin, de Nederlandse bloedbank, blijkt dat O- bloed slechts ongeveer 7% van de Nederlandse bevolking vertegenwoordigt. Dit betekent dat de vraag naar O- bloed vaak groter is dan het aanbod, vooral in situaties waarbij grote aantallen slachtoffers vallen, zoals bij verkeersongelukken of rampen.

In noodsituaties gebruiken ziekenhuizen vaak O- bloed om tijd te winnen. Zodra de bloedgroep van de patiënt bekend is, schakelen ze idealiter over op bloed dat overeenkomt met de bloedgroep van de patiënt.

Een voorbeeld van het belang van O- bloed vond plaats tijdens de aanslagen in Parijs in 2015. De Franse bloedbank riep direct op tot donaties van O- bloed, omdat dit cruciaal was om de vele slachtoffers te kunnen helpen. Dit laat zien hoe onmisbaar O- bloed kan zijn in crisissituaties.

Gebruik van O- Bloed bij Neonaten

Bij pasgeborenen, vooral bij baby's met hemolytische ziekte (bijvoorbeeld door Rh-incompatibiliteit), wordt vaak O- bloed gebruikt voor wisseltransfusies. Dit komt omdat het risico op antistoffenreacties bij neonaten groter is en O- bloed de veiligste optie is.

Conclusie

Hoewel bloedgroep O- wordt beschouwd als de meest geschikte "universele donor" voor rode bloedcellen, is het belangrijk te onthouden dat bloedtransfusies altijd met zorgvuldigheid moeten worden uitgevoerd. Het matchen van de bloedgroep van de donor en de ontvanger is de voorkeursmethode om transfusiereacties te minimaliseren en de beperkte voorraad O- bloed te sparen.

Bent u bloeddonor? Uw donatie kan levensreddend zijn! Informeer bij uw lokale bloedbank naar de mogelijkheden om bloed te doneren en help anderen in nood. En zelfs als u geen bloed kunt doneren, kunt u altijd anderen aanmoedigen om dit wel te doen en het bewustzijn over het belang van bloeddonatie vergroten.

Overweeg u bloeddonor te worden, kijk op de website van Sanquin voor meer informatie.