Welke Psychische Stoornissen Zijn Er

Het leven kan soms zwaar aanvoelen. Periodes van stress, verdriet of angst horen erbij. Maar wanneer deze gevoelens aanhouden, intens worden, en je dagelijks leven belemmeren, kan er sprake zijn van een psychische stoornis. Je bent niet alleen. Veel mensen worstelen met hun mentale gezondheid, en het is belangrijk om te weten welke vormen van psychische problemen er zijn, zodat je eventueel hulp kunt zoeken.

Wat is een psychische stoornis?

Een psychische stoornis is een patroon van gedachten, gevoelens, en gedragingen dat aanzienlijk afwijkt van wat als "normaal" wordt beschouwd, en dat leidt tot lijden en/of beperkingen in het functioneren. Het is belangrijk te benadrukken dat een psychische stoornis geen zwakte is, maar een medische aandoening die vaak behandeld kan worden. Er is geen schaamte om hulp te zoeken.

Volgens het Trimbos-instituut heeft ongeveer 42,7% van de volwassenen in Nederland ooit in hun leven een psychische aandoening gehad. Dit benadrukt hoe wijdverspreid deze problemen zijn.

Belangrijke categorieën van psychische stoornissen

Er zijn veel verschillende soorten psychische stoornissen. Hieronder een overzicht van de belangrijkste categorieën:

Angststoornissen

Angst is een normale emotie. Maar bij angststoornissen is de angst excessief, irrationeel, en moeilijk te beheersen. Dit kan een grote impact hebben op het dagelijks leven.

Voorbeelden van angststoornissen:

Gegeneraliseerde angststoornis (GAS): Constant piekeren en zich zorgen maken over allerlei dingen.
Paniekstoornis: Plotselinge aanvallen van intense angst, gepaard gaande met lichamelijke symptomen zoals hartkloppingen, zweten, en ademhalingsproblemen.
Sociale angststoornis (sociale fobie): Intense angst in sociale situaties, uit vrees om beoordeeld of afgewezen te worden.
Specifieke fobieën: Intense angst voor een specifiek object of situatie, zoals spinnen (arachnofobie) of hoogtes (hoogtevrees).
Posttraumatische stressstoornis (PTSS): Ontstaat na een traumatische gebeurtenis, en kenmerkt zich door herbelevingen, vermijding, en een verhoogde staat van waakzaamheid.

"Angst is een reactie op een bedreiging, maar bij een angststoornis is er sprake van een disproportionele reactie op een situatie die eigenlijk niet levensbedreigend is," aldus Prof. Dr. Erik van der Does, psychiater gespecialiseerd in angststoornissen.

Stemmingstoornissen

Stemmingstoornissen beïnvloeden de stemming en het emotionele leven van iemand. Ze kunnen zich uiten in periodes van extreme somberheid (depressie) of extreme opwinding (manie).

Voorbeelden van stemmingstoornissen:

Depressie: Aanhoudende somberheid, verlies van interesse in activiteiten, vermoeidheid, en problemen met slapen en eten.
Bipolaire stoornis: Wisselingen tussen periodes van depressie en periodes van manie (extreme opwinding, energie, en impulsiviteit).
Seizoensgebonden affectieve stoornis (SAD): Depressie die optreedt in de herfst en winter, wanneer er minder daglicht is.

Een onderzoek gepubliceerd in The Lancet toonde aan dat depressie een van de meest voorkomende oorzaken is van arbeidsongeschiktheid wereldwijd.

Psychotische stoornissen

Psychotische stoornissen kenmerken zich door een verlies van contact met de realiteit. Dit kan zich uiten in hallucinaties (dingen zien of horen die er niet zijn) en wanen (sterke overtuigingen die niet gebaseerd zijn op de realiteit).

Voorbeelden van psychotische stoornissen:

Schizofrenie: Een ernstige psychische stoornis die het denken, voelen, en gedrag beïnvloedt.
Schizoaffectieve stoornis: Een combinatie van symptomen van schizofrenie en een stemmingstoornis (zoals depressie of een bipolaire stoornis).
Waandenstoornis: De aanwezigheid van één of meer wanen, zonder andere symptomen van schizofrenie.

Persoonlijkheidsstoornissen

Persoonlijkheidsstoornissen zijn gekenmerkt door starre en onaangepaste patronen van denken, voelen, en gedragen, die problemen veroorzaken in relaties en andere aspecten van het leven. Deze patronen zijn vaak al aanwezig vanaf de vroege volwassenheid.

Voorbeelden van persoonlijkheidsstoornissen:

Borderline persoonlijkheidsstoornis: Instabiliteit in relaties, zelfbeeld, en emoties, impulsiviteit, en angst om in de steek gelaten te worden.
Antisociale persoonlijkheidsstoornis: Disregard voor de rechten van anderen, liegen, bedriegen, en agressief gedrag.
Narcistische persoonlijkheidsstoornis: Overdreven gevoel van eigenwaarde, behoefte aan bewondering, en gebrek aan empathie.
Vermijdende persoonlijkheidsstoornis: Intense angst voor afwijzing en kritiek, waardoor sociale situaties vermeden worden.

Eetstoornissen

Eetstoornissen zijn gekenmerkt door verstoord eetgedrag en een negatief lichaamsbeeld. Ze kunnen ernstige gevolgen hebben voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid.

Voorbeelden van eetstoornissen:

Anorexia nervosa: Een intense angst om aan te komen, wat leidt tot extreme gewichtsverlies en een verstoord lichaamsbeeld.
Boulimia nervosa: Terugkerende episodes van vreetbuien, gevolgd door compenserend gedrag zoals braken, laxerende middelen gebruiken, of overmatig sporten.
Binge eating disorder (BED): Terugkerende episodes van vreetbuien, zonder compenserend gedrag.

ADHD en ADD

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) en ADD (Attention Deficit Disorder) zijn neuro-ontwikkelingsstoornissen die zich kenmerken door problemen met aandacht, hyperactiviteit, en impulsiviteit. ADHD is de meer bekende term, maar ADD is een subtype waarbij hyperactiviteit minder op de voorgrond staat.

Autismespectrumstoornis (ASS)

Autismespectrumstoornis (ASS) is een neuro-ontwikkelingsstoornis die zich kenmerkt door problemen met sociale interactie, communicatie, en repetitieve gedragingen. Het is een spectrum, wat betekent dat de symptomen en de ernst ervan sterk kunnen variëren van persoon tot persoon.

Wat te doen als je denkt dat je een psychische stoornis hebt?

Het is cruciaal om hulp te zoeken als je denkt dat je een psychische stoornis hebt. Je hoeft dit niet alleen te doen. Hier zijn enkele stappen die je kunt ondernemen:

Praat erover: Vertel je gevoelens aan iemand die je vertrouwt, zoals een vriend, familielid, of docent.
Raadpleeg je huisarts: Je huisarts kan je doorverwijzen naar een psycholoog, psychiater, of andere specialist in de geestelijke gezondheidszorg.
Zoek informatie: Lees meer over de verschillende psychische stoornissen en behandelmogelijkheden. Websites zoals het Trimbos-instituut, MIND, en de GGZ bieden betrouwbare informatie.
Overweeg therapie: Therapie kan je helpen om je problemen te begrijpen, coping-strategieën te leren, en je emoties te reguleren. Verschillende vormen van therapie zijn effectief, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), interpersoonlijke therapie (IPT), en psychodynamische therapie.
Overweeg medicatie: In sommige gevallen kan medicatie helpen om de symptomen van een psychische stoornis te verminderen. Dit moet altijd in overleg met een arts gebeuren.
Zorg voor jezelf: Geef aandacht aan je lichamelijke en geestelijke gezondheid. Eet gezond, beweeg regelmatig, slaap voldoende, en doe dingen die je leuk vindt.

Belangrijk: Wacht niet te lang met het zoeken van hulp. Hoe eerder je hulp zoekt, hoe groter de kans op een succesvolle behandeling. Schaam je niet; het is een teken van kracht om hulp te vragen. Je bent niet alleen in deze strijd.

Nationale hulplijnen:

113 Zelfmoordpreventie: 113.nl of bel 113 (gratis en anoniem).
De Kindertelefoon: 0800-0432 (gratis en anoniem voor kinderen en jongeren).
MIND Korrelatie: 0900-1450 (bereikbaar op werkdagen).