4 Stappen Shared Decision Making

Je staat voor een belangrijke beslissing over je gezondheid. Moet je wel of niet die operatie ondergaan? Welk medicijn is het meest geschikt voor jou? Het kan overweldigend zijn, en vaak voelt het alsof de arts de beslissing voor je maakt. Maar wat als je meer controle had? Wat als je samen met je arts tot de beste keuze kon komen? Dat is waar shared decision making, ofwel gedeelde besluitvorming, om de hoek komt kijken.

Wat is Gedeelde Besluitvorming?

Gedeelde besluitvorming is een proces waarbij jij en je arts samenwerken om de beste behandeloptie te kiezen. Het is niet simpelweg het opvolgen van het advies van de dokter, maar een actieve dialoog waarin jouw waarden, voorkeuren en kennis net zo belangrijk zijn als de medische expertise van de arts. Het doel is om een beslissing te nemen die past bij jouw persoonlijke situatie en wensen.

Het idee is dat jij als patiënt expert bent van je eigen leven en lichaam, terwijl de arts expert is op het gebied van medische kennis. Door deze twee expertises te combineren, kun je tot een besluit komen dat zowel medisch verantwoord als persoonlijk acceptabel is.

De 4 Stappen van Gedeelde Besluitvorming

Het proces van gedeelde besluitvorming kan worden opgedeeld in vier duidelijke stappen:

Stap 1: Deelname Uitnodigen

De eerste stap is dat de arts jou uitnodigt om actief deel te nemen aan het besluitvormingsproces. Dit kan door bijvoorbeeld te zeggen: "Er zijn verschillende opties voor uw behandeling. Ik wil graag samen met u kijken welke het beste bij u past." Dit signaal geeft aan dat jouw mening en voorkeuren belangrijk zijn.

Wat kan je verwachten:

• De arts legt uit dat er een beslissing genomen moet worden.
• De arts benadrukt dat jij een actieve rol mag spelen.
• De arts vraagt naar jouw ideeën, zorgen en verwachtingen.

Voorbeeld: In plaats van te zeggen "Ik adviseer u deze operatie," zegt de arts: "Er zijn verschillende manieren om dit probleem aan te pakken, waaronder een operatie. Laten we samen de voor- en nadelen van elke optie bespreken, zodat we tot een beslissing kunnen komen die voor u het beste voelt."

Stap 2: Opties Verkennen

Vervolgens worden alle relevante behandelopties besproken, inclusief de voor- en nadelen, de risico's en voordelen, en de mogelijke gevolgen op korte en lange termijn. Het is belangrijk dat je een goed begrip hebt van elke optie voordat je een beslissing kunt nemen.

Wat kan je verwachten:

• De arts legt de verschillende behandelopties uit in begrijpelijke taal.
• De arts bespreekt de voor- en nadelen van elke optie, inclusief de mogelijke risico's en bijwerkingen.
• De arts beantwoordt al jouw vragen over de opties.

Voorbeeld: Stel je voor dat je last hebt van chronische rugpijn. De arts legt uit dat de opties variëren van pijnmedicatie en fysiotherapie tot injecties en chirurgie. Hij bespreekt de effectiviteit van elke optie, de mogelijke bijwerkingen en de impact op je dagelijks leven. Hij vraagt ook naar jouw voorkeuren: "Wat is voor u belangrijker, snelle pijnverlichting of een behandeling met minder risico's op lange termijn?"

Stap 3: Voorkeuren Bespreken

In deze stap staat jouw persoonlijke situatie centraal. Wat zijn jouw waarden en overtuigingen? Wat is voor jou belangrijk in het leven? Welke risico's ben je bereid te nemen? Hoe belangrijk is het voor jou om snel van je klachten af te zijn? De arts vraagt naar jouw mening en helpt je om je voorkeuren te verwoorden.

Wat kan je verwachten:

• De arts vraagt naar jouw persoonlijke waarden en voorkeuren.
• De arts helpt je om te bepalen wat belangrijk is voor jou in de behandeling.
• De arts respecteert jouw mening, zelfs als die afwijkt van zijn/haar eigen mening.

Voorbeeld: Vervolgend op het voorbeeld van rugpijn, bespreek je met de arts dat je een actieve levensstijl hebt en dat je zo snel mogelijk weer wilt kunnen sporten. Je bent bereid om bepaalde risico's te nemen om dat te bereiken, maar je wilt ook niet dat de behandeling je op lange termijn beperkt. De arts houdt rekening met deze factoren bij het maken van een aanbeveling.

Stap 4: Besluit Nemen

Uiteindelijk komen jullie samen tot een beslissing. De arts geeft een advies op basis van zijn medische expertise en jouw voorkeuren en waarden. Het is belangrijk dat je je comfortabel voelt bij de beslissing en dat je begrijpt waarom deze is genomen. Als je nog twijfels hebt, kun je altijd om meer informatie vragen of een second opinion aanvragen.

Wat kan je verwachten:

• De arts geeft een aanbeveling op basis van de besproken opties en jouw voorkeuren.
• Jij hebt de mogelijkheid om vragen te stellen en je zorgen te uiten.
• De beslissing wordt samen genomen, en je voelt je betrokken bij het proces.

Voorbeeld: Na de bespreking concludeer je samen met de arts dat een combinatie van fysiotherapie en pijnmedicatie de beste optie is, met de mogelijkheid om later injecties te overwegen als de pijn niet voldoende afneemt. Je voelt je gehoord en begrijpt de redenering achter de beslissing. Je bent gemotiveerd om actief deel te nemen aan de behandeling.

Waarom is Gedeelde Besluitvorming Belangrijk?

Gedeelde besluitvorming heeft vele voordelen:

• Betere beslissingen: Beslissingen die zijn genomen op basis van zowel medische expertise als persoonlijke voorkeuren zijn vaak beter en duurzamer.
• Meer therapietrouw: Wanneer je actief betrokken bent bij de beslissing, ben je vaak meer gemotiveerd om de behandeling te volgen.
• Grotere tevredenheid: Patiënten die actief deelnemen aan de besluitvorming zijn vaak meer tevreden over de zorg die ze ontvangen.
• Minder spijt: Door samen te beslissen, is de kans kleiner dat je later spijt hebt van de genomen beslissing.
• Empowerment: Gedeelde besluitvorming geeft je het gevoel dat je controle hebt over je eigen gezondheid en behandeling.

Studies tonen aan dat gedeelde besluitvorming leidt tot verbeterde gezondheidsuitkomsten en een hogere patiënttevredenheid. Zo blijkt uit onderzoek dat patiënten die actief betrokken zijn bij het besluitvormingsproces, vaker de behandeling volgen en minder vaak spijt hebben van de genomen beslissing. (Bron: Cochrane Library, Agency for Healthcare Research and Quality)

Hoe kan je Gedeelde Besluitvorming stimuleren?

Als patiënt kun je het volgende doen:

• Bereid je voor op het gesprek: Schrijf je vragen en zorgen op voordat je naar de arts gaat.
• Stel vragen: Vraag de arts om uitleg over de verschillende opties en de voor- en nadelen.
• Deel je voorkeuren: Laat de arts weten wat voor jou belangrijk is en welke risico's je bereid bent te nemen.
• Wees eerlijk: Geef eerlijk aan wat je wel en niet begrijpt.
• Vraag om hulpmiddelen: Vraag de arts om informatie, zoals brochures of websites, die je kunnen helpen om meer te leren over de verschillende opties.

Als arts kun je het volgende doen:

• Nodig de patiënt uit om deel te nemen: Maak duidelijk dat de patiënt een actieve rol mag spelen in het besluitvormingsproces.
• Leg de opties uit in begrijpelijke taal: Vermijd medische jargon en leg de voor- en nadelen van elke optie duidelijk uit.
• Vraag naar de voorkeuren van de patiënt: Laat de patiënt vertellen wat voor hem/haar belangrijk is en welke risico's hij/zij bereid is te nemen.
• Respecteer de mening van de patiënt: Ook als die afwijkt van je eigen mening.
• Gebruik hulpmiddelen: Gebruik bijvoorbeeld keuzehulpen of beslishulpen om de patiënt te helpen bij het nemen van een beslissing.

Gedeelde Besluitvorming in de Praktijk

Gedeelde besluitvorming is toepasbaar op verschillende gebieden van de gezondheidszorg, van de keuze van medicatie tot de beslissing om een operatie te ondergaan. Het is vooral relevant bij beslissingen waarbij meerdere behandelopties zijn en waarbij de voorkeuren van de patiënt een belangrijke rol spelen.

Voorbeelden van situaties waarin gedeelde besluitvorming belangrijk is:

• De keuze van pijnmedicatie bij chronische pijn.
• De beslissing om wel of niet een operatie te ondergaan bij artrose.
• De keuze van een behandelmethode bij prostaatkanker.
• De beslissing om wel of niet borstkanker screening te ondergaan.
• De keuze van een anticonceptiemethode.

Conclusie: Jouw Gezondheid, Jouw Beslissing

Gedeelde besluitvorming is een krachtig hulpmiddel dat je in staat stelt om actief deel te nemen aan beslissingen over je eigen gezondheid. Door samen te werken met je arts, kun je tot een beslissing komen die past bij jouw persoonlijke situatie en wensen, en die leidt tot betere gezondheidsuitkomsten en meer tevredenheid. Durf dus vragen te stellen, je voorkeuren te uiten en actief mee te denken. Jouw gezondheid, jouw beslissing!