6 Dimensies Van Positieve Gezondheid

We kennen het allemaal wel: de druk om 'gezond' te zijn. Diëten, sporten, stress vermijden... Het lijkt soms alsof gezondheid een doel op zich is, een wedstrijd die we moeten winnen. Maar wat als gezondheid veel meer is dan dat? Wat als het niet alleen gaat om het vermijden van ziekte, maar om een rijk en betekenisvol leven? Dat is waar het concept van Positieve Gezondheid om de hoek komt kijken.

De traditionele definitie van gezondheid, puur gericht op de afwezigheid van ziekte, schiet tekort. Het houdt geen rekening met de complexiteit van het menselijk leven en de individuele verschillen tussen mensen. Iedereen ervaart gezondheid anders, en wat voor de ene werkt, werkt misschien niet voor de ander. Dat is precies waarom Machteld Huber, een Nederlandse arts en onderzoeker, het concept van Positieve Gezondheid heeft ontwikkeld.

Positieve Gezondheid is geen vervanging van de reguliere geneeskunde, maar een aanvulling. Het biedt een breder perspectief en helpt mensen om hun eigen gezondheid in handen te nemen, ongeacht hun medische achtergrond. Het is een benadering die uitgaat van wat mensen wél kunnen, in plaats van te focussen op wat ze niet meer kunnen.

De 6 Dimensies van Positieve Gezondheid

Positieve Gezondheid wordt gedefinieerd aan de hand van zes dimensies. Deze dimensies zijn onderling verbonden en beïnvloeden elkaar. Samen vormen ze een holistisch beeld van iemands welzijn. Laten we deze dimensies eens nader bekijken:

1. Lichaamsfuncties

Dit is de dimensie die het dichtst aanleunt bij de traditionele definitie van gezondheid. Het gaat om hoe je lichaam functioneert: je conditie, je energie, je pijn, je slaap. Maar zelfs hier gaat Positieve Gezondheid verder dan alleen de afwezigheid van ziekte. Het gaat ook om hoe je omgaat met eventuele fysieke beperkingen en hoe je je lichaam optimaal kunt benutten.

Voorbeeld: Iemand met chronische pijn kan nog steeds een hoge score hebben op deze dimensie door te leren omgaan met de pijn, actief te blijven en manieren te vinden om te genieten van het leven ondanks de pijn.

Mogelijke counterpoint: Soms lijken fysieke beperkingen onoverkomelijk. Denk aan mensen met ernstige handicaps of ongeneeslijke ziektes. Echter, zelfs in deze situaties kan Positieve Gezondheid helpen door de focus te verleggen naar andere dimensies en de veerkracht en het aanpassingsvermogen van de persoon te versterken.

2. Mentaal Welbevinden

Deze dimensie gaat over je gevoelens, je gedachten, je stemming en je zelfbeeld. Voel je je gelukkig en tevreden? Kun je omgaan met stress? Heb je het gevoel dat je controle hebt over je eigen leven? Mentaal welbevinden is cruciaal voor een goede gezondheid.

Voorbeeld: Iemand die zich vaak gestrest voelt, kan werken aan mindfulness, ontspanningstechnieken of het stellen van grenzen om zijn mentale welbevinden te verbeteren.

Mogelijke counterpoint: Soms is professionele hulp noodzakelijk, zeker bij ernstige psychische problemen. Positieve Gezondheid is geen vervanging van therapie, maar kan wel een waardevolle aanvulling zijn in het herstelproces.

3. Spirituele Dimensie

Dit gaat over de zin en betekenis die je aan je leven geeft. Wat is je passie? Wat zijn je waarden? Waar geloof je in? Deze dimensie kan te maken hebben met religie, maar het kan ook gaan om andere vormen van zingeving, zoals creativiteit, natuur of relaties met anderen.

Voorbeeld: Een vrijwilliger die zich inzet voor een goed doel ervaart zingeving en verhoogt daarmee zijn spirituele welbevinden.

Mogelijke counterpoint: Niet iedereen heeft een duidelijke invulling van spiritualiteit. Sommigen worstelen met vragen over zingeving. Het is belangrijk om te onthouden dat het oké is om dit te onderzoeken en verschillende dingen uit te proberen.

4. Kwaliteit van Leven

Deze dimensie gaat over je tevredenheid met verschillende aspecten van je leven, zoals je woonsituatie, je financiën, je veiligheid en je toegang tot voorzieningen. Voel je je comfortabel en veilig? Heb je voldoende mogelijkheden om je te ontwikkelen en te ontspannen?

Voorbeeld: Iemand die ontevreden is over zijn woonsituatie, kan proberen te verhuizen, zijn huis op te knappen of meer tijd buitenshuis door te brengen.

Mogelijke counterpoint: Sommige factoren die de kwaliteit van leven beïnvloeden, zijn niet altijd makkelijk te veranderen, zoals armoede of sociale ongelijkheid. In deze gevallen kan het helpen om te focussen op de dingen waar je wél invloed op hebt en steun te zoeken bij anderen.

5. Sociaal-Maatschappelijke Participatie

Dit gaat over je relaties met anderen en je betrokkenheid bij de samenleving. Heb je goede vrienden en familie? Voel je je verbonden met anderen? Doe je mee aan activiteiten in je buurt?

Voorbeeld: Iemand die zich eenzaam voelt, kan zich aanmelden bij een vereniging, een cursus volgen of vrijwilligerswerk doen om nieuwe mensen te ontmoeten.

Mogelijke counterpoint: Sommige mensen hebben van nature minder behoefte aan sociale contacten. Het is belangrijk om te respecteren dat iedereen een andere invulling geeft aan sociaal-maatschappelijke participatie.

6. Dagelijks Functioneren

Dit gaat over je vaardigheden en mogelijkheden om je dagelijkse activiteiten uit te voeren. Kun je zelfstandig wonen? Kun je werken of studeren? Kun je je huishouden doen? Deze dimensie is belangrijk voor je gevoel van eigenwaarde en zelfredzaamheid.

Voorbeeld: Iemand die moeite heeft met het uitvoeren van zijn dagelijkse taken, kan hulp vragen aan familie, vrienden of een professional.

Mogelijke counterpoint: Leeftijd en ziekte kunnen invloed hebben op het dagelijks functioneren. Het is belangrijk om de focus te verleggen naar wat wél mogelijk is en te accepteren dat je misschien niet alles meer kunt doen wat je vroeger kon.

De Impact in de Praktijk

Positieve Gezondheid is niet alleen een theoretisch concept, maar heeft een concrete impact op het leven van mensen. Het helpt mensen om hun eigen gezondheid in handen te nemen, om hun sterke punten te ontdekken en om een betekenisvol leven te leiden. Door de focus te verleggen van ziekte naar gezondheid, krijgen mensen meer energie en motivatie om aan hun welzijn te werken.

Voorbeelden van impact:

• Mensen met chronische aandoeningen voelen zich minder machteloos en meer in controle over hun eigen leven.
• Ouderen blijven langer zelfstandig wonen door hun vaardigheden te benutten en ondersteuning te zoeken waar nodig.
• Mensen met psychische problemen vinden meer zingeving en verbinding met anderen.

Aan de Slag met Positieve Gezondheid

Hoe kun je zelf aan de slag met Positieve Gezondheid? Er zijn verschillende manieren om dit te doen:

• Doe de spinweb-oefening: Dit is een visuele tool waarmee je inzicht krijgt in je eigen gezondheid op de zes dimensies. Je geeft elke dimensie een cijfer tussen 0 en 10 en verbindt de punten met elkaar, waardoor er een spinweb ontstaat. Dit spinweb laat zien welke dimensies goed scoren en welke aandacht nodig hebben. Er zijn online tools beschikbaar om dit eenvoudig te doen.
• Ga in gesprek met een coach: Een coach kan je helpen om je eigen sterke punten te ontdekken, doelen te stellen en een plan te maken om je gezondheid te verbeteren.
• Lees er meer over: Er zijn veel boeken, artikelen en websites over Positieve Gezondheid. Door je te verdiepen in het onderwerp, krijg je meer inzicht in de principes en toepassingen.
• Praat erover met anderen: Deel je ervaringen met vrienden, familie of collega's. Door erover te praten, kun je elkaar inspireren en motiveren.

Positieve Gezondheid is een proces, geen eindbestemming. Het is een reis van zelfontdekking en groei. Wees geduldig met jezelf en vier je successen. Het gaat er niet om perfect te zijn, maar om je eigen gezondheid zo goed mogelijk in te vullen, op jouw eigen manier.

Klaar om meer inzicht te krijgen in je eigen Positieve Gezondheid? Welke kleine stap ga jij vandaag zetten om aan je welzijn te werken?