Article 14 European Convention On Human Rights

Artikel 14 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) is een fundamenteel beginsel dat discriminatie verbiedt. Het is belangrijk om te begrijpen dat dit artikel geen zelfstandig recht creëert. Het werkt uitsluitend in relatie tot de andere rechten en vrijheden die in het EVRM zijn opgenomen. Dit betekent dat Artikel 14 alleen kan worden ingeroepen als er sprake is van discriminatie bij de uitoefening van een ander recht uit het verdrag. Deze inleiding vormt de basis om de complexiteit en reikwijdte van Artikel 14 verder te ontleden.

De Kern van Artikel 14: Non-discriminatie

Artikel 14 stelt expliciet dat het genot van de rechten en vrijheden die in het EVRM zijn vastgelegd, moet worden gewaarborgd zonder enig onderscheid op basis van bepaalde gronden. Deze gronden zijn onder andere:

Geslacht: Discriminatie op basis van iemands geslacht is verboden.
Ras: Discriminatie op grond van iemands ras is ontoelaatbaar.
Huidskleur: Verschillen in huidskleur mogen geen basis vormen voor ongelijke behandeling.
Taal: Taalbarrières mogen niet leiden tot discriminatie bij de uitoefening van rechten.
Godsdienst: Iemands religieuze overtuiging mag geen reden zijn voor ongelijke behandeling.
Politieke of andere overtuiging: Personen mogen niet worden gediscrimineerd vanwege hun politieke of andere overtuigingen.
Nationale of maatschappelijke afkomst: De nationale of maatschappelijke afkomst van een persoon mag geen rol spelen bij de uitoefening van rechten.
Behoort tot een nationale minderheid: Personen die tot een nationale minderheid behoren, hebben recht op gelijke behandeling.
Vermogen: Iemands financiële situatie mag geen basis vormen voor discriminatie.
Geboorte: De omstandigheden van iemands geboorte mogen geen reden zijn voor ongelijke behandeling.
Andere status: Deze categorie is ruim en kan verschillende vormen van discriminatie omvatten die niet expliciet in de bovenstaande gronden worden genoemd.

Het is cruciaal om te benadrukken dat deze lijst niet uitputtend is. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft de reikwijdte van Artikel 14 in de loop der jaren uitgebreid door te oordelen dat ook andere gronden, zoals seksuele geaardheid en genderidentiteit, onder de bescherming van dit artikel vallen.

De 'Relatie' met Andere Rechten uit het EVRM

Zoals eerder vermeld, functioneert Artikel 14 niet op zichzelf. Het moet worden gelezen in combinatie met een ander recht dat in het EVRM is vastgelegd. Dit betekent dat er eerst een schending van een ander artikel moet zijn, alvorens Artikel 14 kan worden ingeroepen. Bijvoorbeeld, als een staat discrimineert bij het toekennen van sociale uitkeringen (mogelijk in strijd met Artikel 8, recht op privé- en familieleven), kan Artikel 14 worden ingeroepen om te beweren dat die discriminatie onrechtmatig is.

De Toetsing door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM)

Wanneer een zaak bij het EHRM wordt aangebracht waarin een schending van Artikel 14 wordt beweerd, hanteert het Hof een specifieke toetsingskader. Dit kader omvat over het algemeen de volgende stappen:

Valt de situatie binnen de reikwijdte van een ander artikel van het EVRM? Het Hof zal eerst beoordelen of de klacht betrekking heeft op een recht of vrijheid die door een ander artikel van het EVRM wordt beschermd.
Is er sprake van een verschil in behandeling? Het Hof zal nagaan of de klager anders is behandeld dan anderen in een vergelijkbare situatie.
Is het verschil in behandeling objectief en redelijk gerechtvaardigd? Indien er sprake is van een verschil in behandeling, zal het Hof beoordelen of er een objectieve en redelijke rechtvaardiging is voor dit verschil. Dit betekent dat de staat een legitiem doel moet nastreven en dat er een redelijke verhouding moet bestaan tussen de gebruikte middelen en het nagestreefde doel (proportionaliteit).

Een legitiem doel kan bijvoorbeeld het beschermen van de rechten van anderen zijn of het bevorderen van het algemeen belang. De proportionaliteitstoets is echter cruciaal. Zelfs als er een legitiem doel is, kan het verschil in behandeling nog steeds in strijd zijn met Artikel 14 als de maatregel disproportioneel is. Dit betekent dat de maatregel niet verder mag gaan dan nodig is om het doel te bereiken.

Directe en Indirecte Discriminatie

Artikel 14 verbiedt zowel directe als indirecte discriminatie. Directe discriminatie is wanneer iemand openlijk en expliciet wordt benadeeld op basis van een van de verboden gronden. Indirecte discriminatie is subtieler. Het is wanneer een ogenschijnlijk neutrale regel, beleid of praktijk in de praktijk een onevenredig nadelig effect heeft op een bepaalde groep mensen op basis van een van de verboden gronden.

Een voorbeeld van indirecte discriminatie zou kunnen zijn een vereiste voor een bepaalde functie dat kandidaten een bepaalde lengte moeten hebben. Hoewel deze vereiste op het eerste gezicht neutraal lijkt, kan het in de praktijk leiden tot discriminatie van vrouwen, omdat mannen gemiddeld langer zijn dan vrouwen. Als deze lengte-eis niet essentieel is voor de functie, kan het worden beschouwd als indirecte discriminatie.

Real-World Voorbeelden en Data

De jurisprudentie van het EHRM biedt tal van voorbeelden van hoe Artikel 14 in de praktijk wordt toegepast:

Vallianatos and Others v. Greece: In deze zaak oordeelde het EHRM dat Griekenland Artikel 14 in combinatie met Artikel 8 (recht op privéleven) had geschonden door homoseksuele paren niet dezelfde juridische erkenning te geven als heteroseksuele paren.
Steinfeld and Others v. the United Kingdom: Het EHRM oordeelde dat er sprake was van discriminatie (artikel 14 in samenhang met artikel 8 EVRM) doordat een gemengd geslachtspaar (man en vrouw) wel een huwelijk kon aangaan, maar een gelijk geslachtspaar niet.
D.H. and Others v. the Czech Republic: Deze zaak betrof de plaatsing van Roma-kinderen in speciale scholen voor kinderen met leerproblemen. Het EHRM oordeelde dat dit indirecte discriminatie vormde in strijd met Artikel 14 in combinatie met Artikel 2 van Protocol No. 1 (recht op onderwijs).

Deze voorbeelden illustreren dat Artikel 14 een krachtig instrument kan zijn om discriminatie op verschillende gebieden aan te vechten. Het is belangrijk om te beseffen dat de bescherming van Artikel 14 niet beperkt is tot de bovengenoemde voorbeelden. Het kan worden ingeroepen in elke situatie waarin sprake is van een discriminerende behandeling bij de uitoefening van een ander recht dat in het EVRM is vastgelegd.

Data over discriminatie is vaak moeilijk te verzamelen, maar studies tonen consistent aan dat bepaalde groepen in de samenleving, zoals minderheden, vrouwen en mensen met een handicap, vaker te maken hebben met discriminatie op verschillende gebieden, zoals werk, huisvesting en onderwijs. Artikel 14 biedt een juridisch kader om deze vormen van discriminatie aan te pakken en te bestrijden.

Conclusie en Oproep tot Actie

Artikel 14 van het EVRM is een essentieel instrument in de strijd tegen discriminatie. Hoewel het geen zelfstandig recht is, biedt het een cruciale bescherming tegen ongelijke behandeling bij de uitoefening van de andere rechten en vrijheden die in het EVRM zijn vastgelegd. Het is van vitaal belang dat burgers, juristen, en overheden zich bewust zijn van de reikwijdte en de betekenis van Artikel 14.

Wat kun je doen?

Informeer jezelf: Lees meer over Artikel 14 en de jurisprudentie van het EHRM.
Wees alert: Let op gevallen van discriminatie in je omgeving en spreek je uit.
Steun organisaties: Ondersteun organisaties die zich inzetten voor gelijke rechten en non-discriminatie.
Zoek juridisch advies: Als je denkt dat je het slachtoffer bent van discriminatie, zoek dan juridisch advies.

Het bestrijden van discriminatie is een voortdurende inspanning die de betrokkenheid van iedereen vereist. Door samen te werken kunnen we een samenleving creëren waarin iedereen gelijkwaardig wordt behandeld en waarin de rechten en vrijheden van alle burgers worden gerespecteerd.