Artikel 141 Wetboek Van Strafrecht

Kent u dat gevoel, dat er een menigte is en de spanning oploopt? Dat de energie omslaat en de situatie dreigt te escaleren? Artikel 141 van het Wetboek van Strafrecht, oftewel de wet die betrekking heeft op openlijke geweldpleging, is ontworpen om precies zulke situaties te reguleren en te bestraffen. Deze wet is van essentieel belang voor het handhaven van de openbare orde en het beschermen van burgers. Maar wat houdt het precies in, en wanneer is er sprake van openlijke geweldpleging?

Artikel 141 Sr: Een Nadere Beschouwing

Artikel 141 Wetboek van Strafrecht luidt (in verkorte vorm) als volgt: "Zij die openlijk in vereniging geweld plegen tegen personen of goederen, worden gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie." Dit artikel vormt de juridische basis voor de bestrijding van groepsgeweld in de openbare ruimte. Het beschermt niet alleen individuele burgers, maar ook de samenleving als geheel door het in stand houden van een veilige leefomgeving.

Wat betekent "openlijk"?

Het begrip 'openlijk' is cruciaal. Het betekent dat het geweld in het openbaar plaatsvindt, zichtbaar en waarneembaar voor anderen. Dit kan een straat zijn, een park, een winkelcentrum – elke plek waar publiek toegang toe heeft. Het gaat erom dat de geweldpleging niet in de beslotenheid van een woning of een andere private omgeving plaatsvindt.

Wat betekent "in vereniging"?

De term 'in vereniging' houdt in dat het geweld door minstens twee personen wordt gepleegd. Er moet sprake zijn van een zekere mate van samenwerking of een gezamenlijk doel. Dit betekent niet per se dat iedereen actief geweld hoeft te gebruiken; aanwezigheid en aanmoediging kunnen al voldoende zijn om als deelnemer te worden aangemerkt.

Wat valt onder "geweld"?

Het begrip 'geweld' is breed. Het omvat fysiek geweld tegen personen (slaan, schoppen, duwen, etc.), maar ook geweld tegen goederen (vernieling, brandstichting, etc.). Het gaat erom dat er sprake is van een actieve handeling die schade veroorzaakt of dreigt te veroorzaken. De intensiteit van het geweld speelt een rol bij de beoordeling van de strafmaat, maar ook relatief lichte vormen van geweld kunnen onder artikel 141 vallen.

De Elementen van Artikel 141 Sr: Een Praktische Uitleg

Om iemand te veroordelen voor openlijke geweldpleging (artikel 141 Sr), moet de officier van justitie bewijzen dat aan alle volgende elementen is voldaan:

Openlijkheid: Het geweld vond plaats in de openbare ruimte.
In Vereniging: Het geweld werd gepleegd door minimaal twee personen.
Geweld: Er is sprake van fysiek geweld tegen personen of goederen.
Opzet: De dader(s) handelden met opzet (hoewel een direct opzet niet vereist is, kan voorwaardelijk opzet al voldoende zijn).

Als één van deze elementen niet kan worden bewezen, kan er geen veroordeling plaatsvinden voor artikel 141 Sr. In plaats daarvan zou er eventueel sprake kunnen zijn van andere delicten, zoals mishandeling (artikel 300 Sr) of vernieling (artikel 350 Sr).

De Strafmaat bij Openlijke Geweldpleging

Artikel 141 Sr voorziet in een maximale straf van drie jaar gevangenisstraf of een geldboete van de vierde categorie (maximaal €22.500 in 2024). De uiteindelijke strafmaat is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder:

De ernst van het geweld.
De rol van de verdachte (was hij/zij een initiator, een aanmoediger, of een passieve deelnemer?).
De persoonlijke omstandigheden van de verdachte.
Het strafblad van de verdachte.

In de praktijk zien we een breed scala aan straffen, variërend van geldboetes en taakstraffen tot (korte) gevangenisstraffen. Bij ernstige gevallen, waarbij sprake is van zwaar letsel of aanzienlijke schade, kan de straf hoger uitvallen.

Voorbeelden van Openlijke Geweldpleging

Om een beter beeld te geven van wat er onder artikel 141 Sr valt, hier enkele voorbeelden:

Een groep jongeren die op straat een vechtpartij begint, waarbij ze elkaar slaan en schoppen.
Een voetbalhooligan die samen met anderen vernielingen aanricht in een treinstation na een verloren wedstrijd.
Een groep demonstranten die tijdens een protest goederen vernielt en politieagenten aanvalt.
Twee of meer personen die gezamenlijk iemand op straat beroven, waarbij geweld wordt gebruikt om het slachtoffer te overmeesteren.

Het Verschil tussen Artikel 141 Sr en Andere Delicten

Het is belangrijk om te onderscheiden dat artikel 141 Sr specifiek betrekking heeft op groepsgeweld in de openbare ruimte. Individuele geweldpleging valt doorgaans onder andere delicten, zoals mishandeling (artikel 300 Sr) of doodslag (artikel 287 Sr). Het gezamenlijke en openlijke karakter van het geweld is wat artikel 141 Sr onderscheidt.

Daarnaast is het relevant om artikel 141 Sr te onderscheiden van artikel 140 Sr (deelneming aan een criminele organisatie). Artikel 140 Sr vereist een meer georganiseerd en duurzaam verband tussen de daders, terwijl artikel 141 Sr betrekking heeft op een meer incidentele vorm van groepsgeweld.

De Rol van de Politie en het Openbaar Ministerie

De politie speelt een cruciale rol bij de handhaving van artikel 141 Sr. Zij zijn verantwoordelijk voor het onderzoeken van meldingen van openlijke geweldpleging, het identificeren van de daders, en het verzamelen van bewijs. Het Openbaar Ministerie (OM) is vervolgens verantwoordelijk voor het vervolgen van de verdachten. Zij beoordelen het bewijs en beslissen of er voldoende grond is voor een rechtszaak.

Het OM kan er ook voor kiezen om een zaak sepot te ren (niet te vervolgen), bijvoorbeeld als er onvoldoende bewijs is, of als de zaak te gering is. In sommige gevallen kan het OM ook een schikking treffen met de verdachte, bijvoorbeeld door het opleggen van een taakstraf.

Preventie van Openlijke Geweldpleging

Naast repressie (het straffen van daders) is ook preventie van groot belang. Verschillende instanties werken samen om openlijke geweldpleging te voorkomen, bijvoorbeeld door:

Het versterken van de sociale cohesie in wijken.
Het bieden van jeugdwerk en andere activiteiten voor jongeren.
Het aanpakken van alcohol- en drugsgebruik.
Het verbeteren van de camerabewaking in risicogebieden.
Het trainen van politieagenten in de-escalatietechnieken.

Door te investeren in preventie kunnen we ervoor zorgen dat minder situaties escaleren en dat de noodzaak tot het toepassen van artikel 141 Sr afneemt.

Conclusie

Artikel 141 Wetboek van Strafrecht is een cruciale bepaling voor het handhaven van de openbare orde en het bestrijden van groepsgeweld. Door het inzichtelijk maken van de elementen van dit artikel, de strafmaat en de rol van de verschillende instanties, hopen we een bijdrage te leveren aan een veiliger en leefbaarder Nederland. Bewustwording van de gevolgen van openlijke geweldpleging is essentieel voor zowel burgers als potentiële daders. Laten we gezamenlijk werken aan een samenleving waarin geweld geen plaats heeft.