Bacteriën In Urine Op Kweek

Wanneer uw arts bacteriën in uw urine vermoedt, is een urinekweek een veelgebruikte diagnostische test. Deze test helpt niet alleen de aanwezigheid van bacteriën te bevestigen, maar ook het type bacterie te identificeren en te bepalen welke antibiotica het meest effectief zijn om de infectie te bestrijden. Een positieve urinekweek, waarbij bacteriën groeien in het laboratorium, wijst doorgaans op een urineweginfectie (UWI). Echter, de interpretatie van een urinekweek vereist zorgvuldige overweging van de context, inclusief de symptomen van de patiënt en de mogelijkheid van contaminatie.

Wat is een Urinekweek?

Een urinekweek is een laboratoriumtest die wordt uitgevoerd om bacteriën in de urine te detecteren en te identificeren. Een klein urinemonster wordt op een speciale voedingsbodem geplaatst, die de groei van bacteriën bevordert. Na een incubatieperiode wordt de kweek gecontroleerd op de aanwezigheid van bacteriekolonies. Als er bacteriën groeien, wordt het type bacterie geïdentificeerd en wordt een antibioticumgevoeligheidstest uitgevoerd. Deze test bepaalt welke antibiotica de bacterie effectief kunnen doden of de groei ervan kunnen remmen.

Hoe wordt een Urinekweek uitgevoerd?

De nauwkeurigheid van een urinekweek is afhankelijk van de correcte afname van het urinemonster. De 'midstream' methode wordt het meest aanbevolen. Dit houdt in dat u eerst een beetje urine laat weglopen, vervolgens een deel opvangt in een steriel potje, en de rest weer laat weglopen. De eerste stroom urine kan bacteriën uit de urethra meenemen, wat tot een vals-positief resultaat kan leiden. Een goede hygiëne is essentieel om contaminatie te voorkomen. Vrouwen moeten de labia spreiden en van voor naar achteren reinigen. Mannen moeten de voorhuid terugtrekken en de opening van de urethra reinigen. Het urinemonster moet zo snel mogelijk naar het laboratorium worden gebracht of in de koelkast worden bewaard om bacteriegroei te voorkomen voordat de kweek wordt ingezet.

Waarom een Urinekweek?

Een urinekweek wordt aangevraagd wanneer er symptomen zijn die wijzen op een urineweginfectie (UWI). Deze symptomen kunnen zijn: vaak plassen, pijn bij het plassen (dysurie), aandrang, troebele urine, bloed in de urine (hematurie), en pijn in de onderbuik of rug. Bij kinderen kan een UWI zich anders presenteren, met symptomen zoals koorts, braken, en prikkelbaarheid. In sommige gevallen wordt een urinekweek ook uitgevoerd bij patiënten zonder symptomen (asymptomatische bacteriurie), vooral bij zwangere vrouwen en voorafgaand aan bepaalde urologische procedures, omdat een onbehandelde infectie complicaties kan veroorzaken.

Indicaties voor een Urinekweek

Concreet kan een urinekweek worden aangevraagd in de volgende situaties:

Symptomatische UWI: Wanneer een patiënt klachten heeft die passen bij een blaasontsteking of nierbekkenontsteking.
Asymptomatische bacteriurie bij zwangeren: Om complicaties tijdens de zwangerschap te voorkomen, zoals vroeggeboorte en laag geboortegewicht.
Voorafgaand aan urologische ingrepen: Om het risico op postoperatieve infecties te verminderen.
Bij terugkerende UWI's: Om de oorzaak te achterhalen en de juiste behandeling te bepalen.
Bij patiënten met een verhoogd risico op complicaties: Zoals patiënten met diabetes, nierziekte of een verzwakt immuunsysteem.

Interpretatie van de Resultaten

De interpretatie van een urinekweek vereist zorgvuldige overweging van verschillende factoren. Een positieve urinekweek betekent dat er bacteriën in de urine zijn aangetroffen. Het aantal bacteriën wordt gemeten in kolonievormende eenheden per milliliter (CFU/mL). Een waarde van 10⁵ CFU/mL of meer wordt meestal beschouwd als significant en wijst op een infectie. Echter, bij patiënten met symptomen kan een lagere waarde (bijvoorbeeld 10³ CFU/mL) ook relevant zijn. Een negatieve urinekweek betekent dat er geen of slechts een kleine hoeveelheid bacteriën in de urine zijn aangetroffen. Dit sluit een infectie niet altijd uit, bijvoorbeeld als de patiënt al antibiotica heeft gebruikt of als de infectie zich niet in de urine bevindt.

Belangrijke factoren bij de interpretatie

Aanwezigheid van symptomen: De interpretatie van de kweekresultaten moet altijd worden afgestemd op de symptomen van de patiënt.
Type bacterie: Sommige bacteriën zijn vaker de oorzaak van UWI's dan andere. E. coli is de meest voorkomende verwekker.
Antibioticumgevoeligheid: De gevoeligheidstest geeft aan welke antibiotica effectief zijn tegen de bacterie.
Mogelijke contaminatie: Een klein aantal bacteriën kan het gevolg zijn van contaminatie tijdens de afname van het urinemonster.
Asymptomatische bacteriurie: De aanwezigheid van bacteriën in de urine zonder symptomen. Behandeling is niet altijd nodig, behalve in specifieke gevallen (bijv. zwangerschap).

Contaminatie en Vals-Positieve Resultaten

Contaminatie is een belangrijke factor die de resultaten van een urinekweek kan beïnvloeden. Het urinemonster kan verontreinigd raken met bacteriën uit de huid, de urethra of de omgeving. Dit kan leiden tot een vals-positief resultaat, waarbij er bacteriën in de urine worden aangetroffen, terwijl er geen sprake is van een echte infectie. Een goede afnametechniek, zoals de 'midstream' methode en goede hygiëne, is essentieel om contaminatie te voorkomen. Als er meerdere soorten bacteriën in de urine worden aangetroffen (polymicrobiële groei), is dit vaak een teken van contaminatie.

Voorbeelden en Data

Uit onderzoek blijkt dat contaminatie bij urinekweken vaak voorkomt, vooral bij thuis afgenomen monsters. Een studie gepubliceerd in het Journal of Clinical Microbiology toonde aan dat tot 30% van de urinekweken die thuis werden afgenomen, tekenen van contaminatie vertoonden. In ziekenhuizen, waar de afname vaak onder toezicht van medisch personeel gebeurt, is het contaminatiepercentage doorgaans lager. Een ander voorbeeld is de prevalentie van asymptomatische bacteriurie bij oudere vrouwen. Onderzoek heeft aangetoond dat tot 50% van de oudere vrouwen bacteriën in hun urine hebben zonder symptomen. In deze gevallen is behandeling met antibiotica vaak niet nodig en kan zelfs leiden tot resistentie.

Behandeling en Preventie

De behandeling van een UWI is afhankelijk van de ernst van de infectie, de symptomen van de patiënt en de resultaten van de urinekweek. Antibiotica zijn de belangrijkste behandeling voor een bacteriële UWI. De keuze van het antibioticum is gebaseerd op de antibioticumgevoeligheidstest. Het is belangrijk om de volledige kuur af te maken, zelfs als de symptomen verdwenen zijn. In sommige gevallen kan een pijnstiller worden voorgeschreven om de pijn en ongemak te verlichten. Bij een ernstige infectie, zoals een nierbekkenontsteking, kan een ziekenhuisopname noodzakelijk zijn.

Preventieve Maatregelen

Er zijn verschillende maatregelen die kunnen worden genomen om UWI's te voorkomen:

Voldoende drinken: Om de urinewegen door te spoelen.
Goede hygiëne: Vooral na de stoelgang en voor het plassen.
Regelmatig plassen: Om de blaas te legen en bacteriegroei te voorkomen.
Vermijd irriterende producten: Zoals geparfumeerde zeep en vaginale douches.
Cranberry producten: Sommige studies suggereren dat cranberry sap of capsules kunnen helpen om UWI's te voorkomen, maar het bewijs is niet overtuigend.

Conclusie

Een urinekweek is een waardevol diagnostisch hulpmiddel bij de detectie en behandeling van urineweginfecties. De interpretatie van de resultaten vereist echter een zorgvuldige afweging van verschillende factoren, waaronder de symptomen van de patiënt, het type bacterie en de mogelijkheid van contaminatie. Een goede afnametechniek en een correcte interpretatie van de resultaten zijn essentieel om een accurate diagnose te stellen en de juiste behandeling te starten. Raadpleeg altijd uw arts bij klachten die wijzen op een urineweginfectie. Laat u goed informeren over de afnameprocedure voor een urinekweek om de kans op contaminatie te minimaliseren. Bij aanhoudende of terugkerende klachten is verder onderzoek en overleg met een specialist aan te raden.