Base Excess Bloedgas Te Laag

Als je dit leest, ben je waarschijnlijk bezorgd over een lage base excess waarde in een bloedgasanalyse. Misschien is het van jezelf, of van een dierbare. Het is begrijpelijk dat dit vragen oproept en onzekerheid veroorzaakt. Bloedgaswaarden kunnen ingewikkeld zijn, en een afwijkende waarde is zelden een goed teken. Laten we proberen om samen door dit onderwerp heen te navigeren, en te begrijpen wat een lage base excess betekent, wat de mogelijke oorzaken zijn, en wat de volgende stappen kunnen zijn.

Wat is Base Excess (BE)?

De base excess, of base overschot, is een maat voor de hoeveelheid zuur of base die nodig is om een bloedmonster terug te brengen naar een pH van 7.4, bij een temperatuur van 37 graden Celsius en een partiële kooldioxide druk (pCO2) van 40 mmHg. Simpel gezegd, het geeft een indicatie van het zuur-base evenwicht in je lichaam. Een negatieve base excess (een lage waarde, dus) duidt op een metabole acidose, oftewel een zuurvergiftiging. Normaal gesproken ligt de base excess tussen -2 en +2 mmol/L. Alles daarbuiten wijst op een verstoring.

Stel je voor dat je lichaam een zwembad is. De pH-waarde is de waterkwaliteit. De base excess is als een buffer, die ervoor zorgt dat de pH-waarde stabiel blijft, zelfs als er zuur of base wordt toegevoegd. Een lage base excess betekent dat de buffer minder goed werkt, en het zwembad sneller zuurder wordt.

Het verschil tussen respiratoire en metabole acidose

Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen respiratoire en metabole acidose. Beide leiden tot een verlaging van de pH in het bloed, maar de oorzaken zijn verschillend:

• Respiratoire acidose: Dit wordt veroorzaakt door een probleem met de ademhaling. De longen zijn niet in staat om voldoende kooldioxide (CO2) uit het bloed te verwijderen. CO2 is een zuur, dus een ophoping leidt tot acidose. Oorzaken kunnen zijn:
  • Chronische obstructieve longziekte (COPD)
  • Astma
  • Longontsteking
  • Overdosering van opioïden (die de ademhaling vertragen)
  • Neuromusculaire aandoeningen die de ademhalingsspieren aantasten
• Metabole acidose: Dit wordt veroorzaakt door een probleem in de stofwisseling. Er is ofwel een overproductie van zuur, of een onvoldoende uitscheiding van zuur door de nieren, of een verlies van base (bicarbonaat). Oorzaken kunnen zijn:
  • Diabetes ketoacidose (DKA)
  • Lactaatacidose (bijvoorbeeld door sepsis, shock, of zware inspanning)
  • Nierfalen
  • Inname van bepaalde giftige stoffen (bijvoorbeeld methanol, ethyleenglycol)
  • Ernstige diarree (verlies van bicarbonaat)

De impact van een lage Base Excess

Een lage base excess is niet zomaar een getal op een labrapport. Het kan serieuze gevolgen hebben voor je lichaam en functioneren. De symptomen variëren afhankelijk van de ernst van de acidose, maar kunnen omvatten:

• Versnelde ademhaling: Het lichaam probeert de zuurgraad te compenseren door meer CO2 uit te ademen.
• Vermoeidheid en zwakte: De stofwisseling is verstoord, waardoor cellen minder energie produceren.
• Verwardheid en desoriëntatie: De hersenen zijn gevoelig voor pH-veranderingen.
• Misselijkheid en braken: Het spijsverteringsstelsel kan van streek raken.
• Hartritmestoornissen: Zure omstandigheden kunnen de elektrische activiteit van het hart beïnvloeden.
• In ernstige gevallen: coma en overlijden

Denk aan een sporter die te hard traint en lactaatacidose ontwikkelt. De spieren verzuren, waardoor de prestaties afnemen en pijn ontstaat. Of denk aan iemand met diabetes die geen insuline gebruikt en in een diabetische ketoacidose raakt. De symptomen kunnen snel verergeren en levensbedreigend worden.

Mogelijke oorzaken van een lage Base Excess

Zoals eerder vermeld, zijn er verschillende oorzaken van een lage base excess. Hieronder een meer gedetailleerde uitleg van enkele veelvoorkomende oorzaken:

Diabetes Ketoacidose (DKA)

DKA is een ernstige complicatie van diabetes, meestal type 1, maar kan ook voorkomen bij type 2. Het treedt op wanneer er een tekort is aan insuline, waardoor het lichaam vet gaat verbranden als energiebron. Dit proces produceert ketonen, die zure stoffen zijn en zich ophopen in het bloed.

Lactaatacidose

Lactaatacidose ontstaat wanneer er een overproductie van melkzuur (lactaat) is, of een onvoldoende afbraak ervan. Dit kan gebeuren bij:

• Sepsis: Een ernstige infectie die leidt tot orgaanfalen.
• Shock: Een levensbedreigende aandoening waarbij de bloeddruk te laag is om de organen van voldoende zuurstof te voorzien.
• Ernstige hartfalen: Het hart is niet in staat om voldoende bloed rond te pompen.
• Zware inspanning: Vooral bij ongetrainde individuen kan dit leiden tot een tijdelijke lactaatacidose.
• Bepaalde medicijnen: Bijvoorbeeld metformine (gebruikt bij de behandeling van diabetes) kan in zeldzame gevallen lactaatacidose veroorzaken.

Nierfalen

De nieren spelen een cruciale rol bij het reguleren van de zuur-base balans. Ze scheiden zuren uit via de urine en recyclen bicarbonaat. Bij nierfalen kunnen de nieren deze functies niet goed uitvoeren, wat leidt tot een ophoping van zuren en een verlies van bicarbonaat.

Inname van giftige stoffen

Sommige giftige stoffen, zoals methanol (in ruitensproeiervloeistof) en ethyleenglycol (in antivries), worden in het lichaam afgebroken tot zuren. Deze zuren kunnen leiden tot ernstige metabole acidose en orgaanschade.

Ernstige diarree

Diarree kan leiden tot een aanzienlijk verlies van bicarbonaat via de ontlasting. Dit verlies van base kan leiden tot metabole acidose.

Diagnose en behandeling

De diagnose van een lage base excess wordt gesteld aan de hand van een bloedgasanalyse. Deze analyse meet de pH, pCO2, bicarbonaat en base excess in het bloed. Aanvullend onderzoek, zoals bloedonderzoek (om de glucose, lactaat, nierfunctie te bepalen) en urineonderzoek, kan helpen om de oorzaak van de acidose te achterhalen.

De behandeling is gericht op het corrigeren van de onderliggende oorzaak en het herstellen van de zuur-base balans. Afhankelijk van de oorzaak kan de behandeling omvatten:

• Insuline: Bij DKA om de ketonenproductie te stoppen.
• Vocht en elektrolyten: Om uitdroging en elektrolytenstoornissen te corrigeren.
• Bicarbonaat: In sommige gevallen kan bicarbonaat worden toegediend om de pH te verhogen. Dit gebeurt echter niet altijd, omdat het in bepaalde situaties schadelijk kan zijn.
• Dialyse: Bij nierfalen om de afvalstoffen en zuren uit het bloed te verwijderen.
• Antidoten: Bij intoxicaties om de giftige stoffen te neutraliseren.
• Behandeling van de onderliggende infectie: Bij sepsis.

Counterpoints: Mild Acidose en Compensatie

Het is belangrijk te onthouden dat een licht verlaagde base excess niet altijd direct levensbedreigend is. Het lichaam heeft mechanismen om kleine verstoringen in de zuur-base balans te compenseren. De longen kunnen bijvoorbeeld sneller ademen om meer CO2 uit te ademen, en de nieren kunnen meer zuur uitscheiden. Echter, deze compensatiemechanismen hebben hun grenzen. Als de acidose te ernstig is, of als de compensatiemechanismen niet goed werken, kan het lichaam ontregeld raken.

Sommige mensen beweren dat lichte variaties in bloedgaswaarden binnen een bepaalde marge acceptabel zijn en geen directe medische interventie vereisen. Dit is tot op zekere hoogte waar. Een gezonde levensstijl, voldoende hydratatie en een evenwichtig dieet kunnen bijdragen aan het behoud van een stabiele zuur-base balans. Echter, het is cruciaal om de oorzaak van de afwijking te achterhalen en eventuele onderliggende aandoeningen te behandelen.

Oplossingsgerichte benadering

Het is essentieel om proactief te zijn als het gaat om je gezondheid en de interpretatie van bloedgaswaarden. Hier zijn enkele stappen die je kunt nemen:

• Bespreek je zorgen met je arts: De arts kan de bloedgaswaarden interpreteren in de context van je medische geschiedenis en symptomen.
• Vraag om een duidelijke uitleg: Zorg ervoor dat je de betekenis van de waarden en de mogelijke oorzaken begrijpt.
• Volg de aanbevelingen van je arts op: Dit kan medicatie, dieetaanpassingen, of verdere onderzoeken omvatten.
• Leef een gezonde levensstijl: Een evenwichtig dieet, voldoende beweging, en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik kunnen bijdragen aan een stabiele zuur-base balans.
• Wees alert op symptomen: Let op tekenen van acidose, zoals versnelde ademhaling, vermoeidheid, verwardheid, en misselijkheid.

Onthoud dat je niet alleen bent in deze situatie. Er zijn veel mensen die te maken hebben met afwijkende bloedgaswaarden. Het is belangrijk om steun te zoeken bij je familie, vrienden, of een supportgroep. Ook je arts of verpleegkundige kan je helpen om met de situatie om te gaan.

Het begrijpen van een lage base excess is een eerste stap naar het nemen van controle over je gezondheid. Wat zijn de volgende vragen die je aan je arts wilt stellen om een beter beeld van jouw situatie te krijgen?