Decubitus Graad 5 En 6

Drukplekken, ook wel decubitus genoemd, zijn een ernstig probleem dat veel leed kan veroorzaken en de levenskwaliteit aanzienlijk kan verminderen. Dit artikel richt zich op decubitus graad 5 en 6, de meest ernstige vormen van deze aandoening. Het is bedoeld voor zorgverleners, mantelzorgers en iedereen die betrokken is bij de zorg voor mensen met een verhoogd risico op drukplekken. We zullen dieper ingaan op wat deze gradaties inhouden, hoe ze ontstaan, welke behandelingen mogelijk zijn en hoe je ze kunt voorkomen.

Wat is Decubitus Graad 5 en 6?

Decubitus wordt ingedeeld in verschillende gradaties, afhankelijk van de diepte en ernst van de schade aan de huid en het onderliggende weefsel. De hogere gradaties, 5 en 6, vertegenwoordigen de meest destructieve vormen van drukplekken.

Decubitus Graad 5

Bij decubitus graad 5 is er sprake van volledig weefselverlies. Dit betekent dat de huid, het onderhuidse vet, de spieren en zelfs botten en/of pezen blootliggen. Kenmerkend voor deze graad is:

• Diepe wondholtes: Er kunnen tunnels en ondermijningen ontstaan, waarbij de wond zich onder de huid uitbreidt.
• Zichtbare botten en pezen: Deze structuren zijn direct zichtbaar en kunnen necrotisch (dood) zijn.
• Eschar (korst): Een zwarte, harde korst kan aanwezig zijn, wat het moeilijk maakt om de diepte van de wond te beoordelen.
• Sepsisrisico: Vanwege de diepte en omvang van de wond is er een aanzienlijk risico op infecties die kunnen leiden tot sepsis (bloedvergiftiging).
• Pijn: De pijn kan variëren, maar is vaak intens, afhankelijk van de mate van zenuwbeschadiging.

Decubitus Graad 6

Hoewel de term "decubitus graad 6" niet officieel wordt erkend in de huidige classificatiesystemen (zoals de NPUAP richtlijnen), wordt deze soms gebruikt om een extreem ernstige vorm van decubitus graad 5 te beschrijven. Het impliceert een nog grotere omvang van weefselverlies en/of complexiteit van de wond. Kenmerken die men kan tegenkomen zijn:

• Uitgebreide Necrose: Een grotere hoeveelheid dood weefsel, dat zich over een groter gebied kan uitstrekken.
• Meerdere Wondholtes: Complexe tunnels en ondermijningen die de behandeling bemoeilijken.
• Osteomyelitis: Infectie van het bot (osteomyelitis) kan aanwezig zijn, wat een zeer ernstige complicatie is.
• Onstabiele Patiënt: Patiënten met dergelijke wonden zijn vaak instabiel, met bijkomende gezondheidsproblemen die de genezing belemmeren.

Hoe Ontstaat Decubitus Graad 5 en 6?

Decubitus ontstaat door langdurige druk op een bepaald lichaamsdeel, waardoor de bloedtoevoer wordt belemmerd. Zonder voldoende bloedtoevoer krijgen de cellen geen zuurstof en voedingsstoffen, waardoor ze afsterven. Factoren die bijdragen aan het ontstaan van decubitus, en in het bijzonder de ernstigere gradaties, zijn:

• Langdurige Immobiliteit: Lange periodes van zitten of liggen zonder van positie te veranderen.
• Verminderde Sensibiliteit: Aandoeningen zoals diabetes of ruggenmergletsel kunnen het vermogen om druk te voelen verminderen.
• Slechte Voeding: Ondervoeding en dehydratie verzwakken de huid en maken deze vatbaarder voor beschadiging.
• Incontinentie: Vocht, urine en ontlasting kunnen de huid irriteren en verweken, waardoor deze kwetsbaarder wordt.
• Wrijving en Schuifkrachten: Deze krachten beschadigen de huid en het onderliggende weefsel, vooral bij het verschuiven in bed of een stoel.
• Comorbiditeit: Onderliggende aandoeningen zoals vasculaire problemen, diabetes, of een verzwakt immuunsysteem bemoeilijken de bloedtoevoer en het genezingsproces.

Behandeling van Decubitus Graad 5 en 6

De behandeling van decubitus graad 5 en 6 is complex en vereist een multidisciplinaire aanpak. Een team van professionals, waaronder artsen, wondverpleegkundigen, diëtisten, fysiotherapeuten en ergotherapeuten, is essentieel voor een succesvolle behandeling.

De belangrijkste aspecten van de behandeling zijn:

• Drukverlichting: Het is cruciaal om de druk op de wond te verminderen door middel van speciale matrassen, kussens en frequente positieveranderingen.
• Wondreiniging: De wond moet regelmatig worden gereinigd om infecties te voorkomen en dood weefsel te verwijderen (debridement).
• Debridement: Verschillende methoden van debridement kunnen worden toegepast om necrotisch weefsel te verwijderen. Dit kan chirurgisch, enzymatisch, autolytisch (met behulp van lichaamseigen enzymen) of mechanisch (bijvoorbeeld met een scalpel of curette) zijn.
• Wondbedpreparatie: Het creëren van een optimale omgeving voor wondgenezing, onder andere door vochtbalans te reguleren en infecties te bestrijden.
• Wondverbanden: Er zijn verschillende soorten wondverbanden beschikbaar die de genezing bevorderen, zoals schuimverbanden, alginaten, hydrogels en zilverbanden (bij infectie).
• Infectiebestrijding: Infecties moeten agressief worden behandeld met antibiotica. Bij osteomyelitis kan een langdurige antibioticakuur noodzakelijk zijn.
• Voedingsondersteuning: Een adequate inname van calorieën, eiwitten, vitaminen en mineralen is essentieel voor een goede wondgenezing.
• Pijnbestrijding: Pijnbestrijding is belangrijk om het comfort van de patiënt te verbeteren en de genezing te bevorderen.
• Chirurgische Interventie: In sommige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de wond te sluiten, bijvoorbeeld door middel van een huidtransplantatie of een spierflap.
• VAC-therapie (Vacuum Assisted Closure): Deze therapie kan worden ingezet om de wond te reinigen, de bloedtoevoer te verbeteren en de wondgenezing te versnellen.

Preventie van Decubitus Graad 5 en 6

Preventie is cruciaal om decubitus graad 5 en 6 te voorkomen. Vroegtijdige opsporing van risicofactoren en proactieve maatregelen kunnen veel leed voorkomen.

De belangrijkste preventieve maatregelen zijn:

• Risico-inschatting: Gebruik een gevalideerde risico-inschalingsschaal (zoals de Braden-schaal of de Norton-schaal) om patiënten te identificeren die een verhoogd risico lopen op decubitus.
• Drukverlichting:
  • Regelmatige Positieveranderingen: Minimaal elke twee uur, en vaker indien nodig.
  • Gebruik van Drukverlagende Materialen: Speciale matrassen, kussens en zittingen.
  • Vermijd Langdurig Zitten: Zorg voor ondersteuning en correcte positionering in een stoel.
• Huidverzorging:
  • Inspecteer de Huid Dagelijks: Let op roodheid, blaren en andere tekenen van huidbeschadiging.
  • Houd de Huid Schoon en Droog: Gebruik milde reinigingsmiddelen en dep de huid droog.
  • Hydrateer de Huid: Gebruik een vochtinbrengende crème om de huid soepel te houden.
  • Vermijd Masseren van Benige Uitsteeksels: Dit kan de huid verder beschadigen.
• Voeding en Hydratatie:
  • Zorg voor een Evenwichtige Voeding: Voldoende eiwitten, calorieën, vitaminen en mineralen.
  • Stimuleer Voldoende Vocht Inname: Tenzij er medische contra-indicaties zijn.
• Incontinentie Management:
  • Houd de Huid Schoon en Droog: Verschoon incontinentiemateriaal regelmatig.
  • Gebruik een Barrièrecrème: Om de huid te beschermen tegen irritatie.
• Educatie: Informeer patiënten, familieleden en zorgverleners over de risico's van decubitus en de preventieve maatregelen.

Relatable Voorbeelden

Stel je voor dat je langdurig in dezelfde positie ligt, met je hiel tegen een harde ondergrond. Na verloop van tijd voel je een dof gevoel, dan pijn. Als dit niet wordt verholpen, kan de huid beschadigd raken. Dit is in feite wat er gebeurt bij decubitus, alleen dan in een veel ernstiger vorm, waarbij het niet alleen de huid aantast, maar ook de diepere weefsels.

Een oudere dame met beperkte mobiliteit brengt veel tijd door in een rolstoel. Zonder de juiste kussens en regelmatige positieveranderingen, loopt ze een hoog risico op decubitus op haar zitvlak. Een multidisciplinaire aanpak, met de juiste preventieve maatregelen, is essentieel om dit te voorkomen.

Conclusie

Decubitus graad 5 en 6 zijn ernstige aandoeningen die een aanzienlijke impact hebben op de levenskwaliteit van de patiënt. Een proactieve en multidisciplinaire aanpak is essentieel om deze wonden te voorkomen en effectief te behandelen. Door risico's vroegtijdig te identificeren, preventieve maatregelen te implementeren en een gespecialiseerd behandelteam in te zetten, kunnen we het leed veroorzaakt door decubitus verminderen en de levenskwaliteit van de betrokkenen verbeteren. Onthoud dat vroegtijdige detectie en interventie de sleutel zijn tot een succesvolle behandeling en het voorkomen van verdere complicaties.