Fasen Van Dementie Verdwaalde Ik

Stelt u zich eens voor: u loopt een bekende weg, een straat die u al jaren kent, maar plotseling voelt u een onbehagen. Een knagend gevoel dat u niet weet waar u bent, dat u... verdwaald bent. Dit is de realiteit voor velen die leven met dementie, en het is een ervaring die niet alleen beangstigend is voor de persoon zelf, maar ook hartverscheurend voor hun naasten.

Dementie is niet één ziekte, maar een verzamelnaam voor een reeks symptomen die cognitieve functies aantasten, zoals geheugen, denken, taal en oordeel. Volgens Alzheimer Nederland lijdt 1 op de 5 mensen aan een vorm van dementie. Het *sluipende karakter* van dementie maakt het vaak moeilijk om de eerste signalen te herkennen. Het proces verloopt in verschillende fasen, elk met zijn eigen uitdagingen en behoeften. In dit artikel duiken we dieper in deze fasen, met de focus op het gevoel van verdwaald zijn dat zo kenmerkend is voor veel mensen met dementie. We willen u een helder beeld geven van wat u kunt verwachten en hoe u uw dierbare het beste kunt ondersteunen.

De Vroege Fase: Subtiele Veranderingen en Onzekerheid

De vroege fase van dementie is vaak de meest verraderlijke. De symptomen zijn subtiel en kunnen gemakkelijk worden afgedaan als 'gewoon ouder worden' of 'een slechte dag'. Toch zijn er signalen die u alert zouden moeten maken:

• Geheugenverlies: Het vergeten van recente gebeurtenissen, afspraken of namen.
• Problemen met planning en organisatie: Moeite met het organiseren van taken, het volgen van stappenplannen of het beheren van financiën.
• Taalproblemen: Moeite met het vinden van de juiste woorden, of het begrijpen van complexe zinnen.
• Desoriëntatie in tijd en plaats: Zich vergissen in de datum, de dag van de week, of verdwalen in bekende omgevingen.
• Verminderd oordeel: Slechte beslissingen nemen, bijvoorbeeld in het verkeer of met geld.
• Veranderingen in stemming en gedrag: Prikkelbaarheid, angst, depressie, of terugtrekking uit sociale activiteiten.

Het gevoel van verdwaald zijn in deze fase is vaak nog sporadisch. Iemand kan zich plotseling realiseren dat hij of zij de weg niet meer weet naar de supermarkt, of de naam van een bekende niet kan herinneren. Dit kan leiden tot angst en onzekerheid, en de behoefte om situaties te vermijden waarin dit zou kunnen gebeuren.

Wat kunt u doen?

• Wees alert op de signalen: Praat met uw dierbare en let op subtiele veranderingen in gedrag en cognitie.
• Stimuleer een bezoek aan de huisarts: Een vroege diagnose is cruciaal voor een optimaal behandelplan.
• Bied geruststelling en ondersteuning: Laat uw dierbare weten dat u er bent om te helpen, en dat het oké is om hulp te vragen.
• Maak gebruik van hulpmiddelen: Kalenders, notitieboekjes, en geheugensteuntjes kunnen helpen om het geheugen te ondersteunen.
• Creëer een veilige omgeving: Zorg voor goede verlichting en vermijd obstakels in huis om vallen te voorkomen.

De Midden Fase: Toenemende Verwarring en Afhankelijkheid

In de midden fase van dementie worden de symptomen duidelijker en hebben ze een grotere impact op het dagelijks leven. De persoon met dementie heeft steeds meer hulp nodig bij alledaagse taken, zoals aankleden, wassen en eten. Het geheugenverlies wordt ernstiger, en ook de desoriëntatie in tijd en plaats neemt toe.

Het verdwaald zijn wordt in deze fase een groter probleem. De persoon kan niet alleen verdwalen buitenshuis, maar ook binnenshuis de weg kwijtraken. Ze kunnen vergeten waar de badkamer is, of hun eigen slaapkamer niet meer herkennen. Dit kan leiden tot grote angst, frustratie en wanhoop.

Daarnaast kunnen er gedragsveranderingen optreden, zoals:

• Agressie: Verbaal of fysiek agressief gedrag, vaak veroorzaakt door frustratie of angst.
• Dwaalgedrag: Doelloos rondlopen, vaak op zoek naar iets of iemand.
• Onrust: Moeilijk stil kunnen zitten, friemelen, of ijsberen.
• Apathie: Gebrek aan interesse in activiteiten, passiviteit.
• Verwardheid: Moeite met het begrijpen van wat er om hen heen gebeurt, moeite met het volgen van gesprekken.

Wat kunt u doen?

• Creëer een veilige en vertrouwde omgeving: Zorg voor een overzichtelijke indeling van het huis, en vermijd veranderingen in de inrichting.
• Zorg voor duidelijke en eenvoudige communicatie: Spreek langzaam en duidelijk, gebruik korte zinnen, en herhaal indien nodig.
• Begeleid bij dagelijkse activiteiten: Bied hulp bij het aankleden, wassen en eten, maar stimuleer tegelijkertijd de zelfredzaamheid.
• Gebruik herkenbare symbolen en foto's: Plaats foto's van bekende personen en plaatsen, en gebruik symbolen op de deuren van de verschillende kamers.
• Maak gebruik van een GPS-tracker: Om de persoon met dementie te kunnen lokaliseren als hij of zij verdwaald raakt.
• Zoek professionele hulp: Een casemanager dementie kan u helpen met het organiseren van de zorg en ondersteuning.

De Late Fase: Volledige Afhankelijkheid en Verlies van Identiteit

In de late fase van dementie is de persoon volledig afhankelijk van de zorg van anderen. Het geheugen is ernstig aangetast, en de persoon herkent vaak geen familieleden of vrienden meer. De spraak is vaak beperkt tot enkele woorden of klanken, en de persoon kan moeite hebben met slikken en ademhalen. Ook de controle over de lichaamsfuncties neemt af.

Het gevoel van verdwaald zijn is in deze fase permanent aanwezig. De persoon leeft in een andere realiteit, en is niet meer in staat om de wereld om zich heen te begrijpen. Ze zijn verdwaald in hun eigen geest, in hun eigen lichaam. Dit is een zeer verdrietige en moeilijke periode, zowel voor de persoon zelf als voor de naasten.

In deze fase ligt de focus op comfort en kwaliteit van leven. Het is belangrijk om de persoon een gevoel van veiligheid, warmte en genegenheid te geven.

Wat kunt u doen?

• Bied comfort en geborgenheid: Zorg voor een warme en comfortabele omgeving, en bied fysiek contact, zoals knuffelen en vasthouden.
• Speel in op de zintuigen: Gebruik muziek, geuren en smaken die de persoon herinneren aan prettige momenten uit het verleden.
• Zorg voor een goede verzorging: Besteed aandacht aan de persoonlijke hygiëne, en voorkom doorligwonden en andere complicaties.
• Wees er gewoon: Soms is het genoeg om er gewoon te zijn, zonder iets te zeggen of te doen. Uw aanwezigheid kan al een gevoel van rust en veiligheid geven.
• Zoek steun: Praat met familieleden, vrienden, of een professionele hulpverlener over uw gevoelens en ervaringen.
• Overweeg palliatieve zorg: Palliatieve zorg is gericht op het verlichten van pijn en ongemak, en het verbeteren van de kwaliteit van leven in de laatste levensfase.

Het is belangrijk om te onthouden dat dementie een progressieve ziekte is, en dat het verloop voor iedereen anders is. Er is geen genezing voor dementie, maar er zijn wel manieren om de symptomen te behandelen en de kwaliteit van leven te verbeteren. Het belangrijkste is om er te zijn voor uw dierbare, en hem of haar te ondersteunen in elke fase van de ziekte. Het gevoel van verdwaald zijn kan niet altijd weggenomen worden, maar u kunt wel een anker zijn in hun veranderende wereld.

De reis met dementie is een uitdagende, maar ook een reis vol liefde, geduld en compassie. Wees lief voor uzelf en voor uw dierbare. U bent niet alleen.