Het Ui Model Van Korthagen

Heb je je ooit afgevraagd waarom sommige trainingen en feedbackgesprekken echt beklijven, terwijl andere spoorloos verdwijnen? Waarom lijkt het soms alsof je eindeloos hetzelfde uitlegt, zonder dat er daadwerkelijk gedragsverandering plaatsvindt? Je bent niet de enige. Veel professionals in het onderwijs, de coaching en de persoonlijke ontwikkeling worstelen hiermee. Er is een model dat hierbij enorm kan helpen: het Ui-model van Korthagen.

Het Ui-model van Korthagen is een krachtig instrument om reflectie en leren te structureren. Het is meer dan een checklist; het is een framework dat je helpt om op een dieper niveau inzicht te krijgen in je eigen handelen en dat van anderen.

Wat is het Ui-model van Korthagen?

Het Ui-model, ontwikkeld door Fred Korthagen, is een cyclisch reflectiemodel dat bedoeld is om leerprocessen te verdiepen en te structureren. Het model is gebaseerd op het idee dat leren een gelaagd proces is, vergelijkbaar met de verschillende lagen van een ui. Elke laag vertegenwoordigt een ander aspect van de leerervaring.

De vijf fasen van het Ui-model zijn:

1. Handelen: De concrete ervaring, de actie die je hebt ondernomen.
2. Terugblikken: Het beschrijven van wat er precies is gebeurd. Wat zag, hoorde en voelde je?
3. Bewustwording: Het analyseren van de ervaring. Wat waren de belangrijkste momenten? Wat werkte goed, wat niet?
4. Alternatieven ontwikkelen: Het formuleren van alternatieve acties. Wat zou je de volgende keer anders kunnen doen?
5. Uitproberen: Het experimenteren met nieuwe gedragingen. De nieuwe aanpak in de praktijk brengen.

Het kernkwadrant is ook een essentieel onderdeel van het Ui-model. Het helpt bij het identificeren van de kernkwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën die een rol spelen in het gedrag. Het herkennen van deze elementen maakt het mogelijk om jezelf en anderen beter te begrijpen en effectiever te leren.

Waarom is het Ui-model zo effectief?

Het Ui-model is effectief omdat het:

• Diepgaande reflectie stimuleert: Het dwingt je om verder te kijken dan de oppervlakte en de onderliggende redenen van je handelen te onderzoeken.
• Bewustwording vergroot: Door de analyse van de ervaringen krijg je inzicht in je eigen sterke en zwakke punten.
• Persoonlijke groei bevordert: Het helpt je om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en je gedrag aan te passen.
• Actiegericht is: Het leidt tot concrete plannen om het geleerde in de praktijk te brengen.

Studies hebben aangetoond dat reflectie, en met name gestructureerde reflectie zoals het Ui-model, een significant positief effect heeft op de professionele ontwikkeling. Een meta-analyse van 39 studies, gepubliceerd in de "Journal of Workplace Learning" (2016), concludeerde dat reflectie de prestaties verbetert en leidt tot een grotere competentie.

Hoe pas je het Ui-model toe?

Het Ui-model is veelzijdig en kan in verschillende contexten worden toegepast. Hier zijn een paar voorbeelden:

• Coaching: Gebruik het Ui-model om je cliënt te helpen reflecteren op een specifieke situatie en samen te onderzoeken wat er anders kan.
• Onderwijs: Laat studenten reflecteren op hun leerproces aan de hand van het Ui-model. Dit kan bijvoorbeeld na een practicum of een project.
• Persoonlijke ontwikkeling: Gebruik het Ui-model om te reflecteren op een recente gebeurtenis en te leren van je ervaringen.
• Teamontwikkeling: Faciliteer een teamsessie waarin de teamleden gezamenlijk reflecteren op een project of een conflict.

Een voorbeeld: Stel, een docent geeft een les die niet goed loopt. De studenten zijn ongeïnteresseerd en de docent voelt zich gefrustreerd. Laten we kijken hoe het Ui-model hier kan helpen.

1. Handelen: De docent geeft de les.
2. Terugblikken: De docent beschrijft de les zo objectief mogelijk. "De studenten waren onrustig, keken op hun telefoon en stelden weinig vragen. Ik voelde me onzeker en raakte geïrriteerd."
3. Bewustwording: De docent analyseert de situatie. "Misschien was de lesstof niet relevant genoeg voor de studenten. Ik merkte dat ik mijn frustratie liet zien, wat de sfeer negatief beïnvloedde." De docent gebruikt het kernkwadrant om meer inzicht te krijgen:
   • Kernkwaliteit: Enthousiasme
   • Valkuil: Onrealistisch optimisme (teveel willen in te weinig tijd)
   • Uitdaging: Geduld
   • Allergie: Passiviteit
4. Alternatieven ontwikkelen: De docent bedenkt alternatieve aanpakken. "Ik zou de les kunnen beginnen met een prikkelende vraag die aansluit bij de belevingswereld van de studenten. Ook kan ik mijn verwachtingen beter managen en meer ruimte geven voor interactie."
5. Uitproberen: De docent past de nieuwe aanpak toe in de volgende les. Hij begint met een actuele case study en moedigt de studenten aan om te discussiëren. Hij probeert geduldiger te zijn en geeft meer ruimte voor vragen.

Door deze stappen te doorlopen, kan de docent waardevolle inzichten verwerven en zijn lesgeven verbeteren.

Praktische tips voor het gebruik van het Ui-model

Hier zijn een paar praktische tips om het Ui-model effectief te gebruiken:

• Wees specifiek: Kies een concrete situatie of ervaring om op te reflecteren.
• Wees eerlijk: Wees open en eerlijk over je eigen gevoelens en gedachten.
• Stel vragen: Gebruik vragen om je reflectie te verdiepen. Bijvoorbeeld: Wat gebeurde er precies? Wat dacht je toen? Wat voelde je? Wat kun je hieruit leren?
• Schrijf je reflecties op: Dit helpt je om je gedachten te ordenen en je inzichten vast te leggen.
• Vraag om feedback: Bespreek je reflecties met een collega, coach of mentor.
• Neem de tijd: Reflectie kost tijd. Haast je niet en neem de tijd om de verschillende fasen van het model te doorlopen.

Het belangrijkste is om het Ui-model niet als een rigide framework te zien, maar als een hulpmiddel om je eigen leerproces te versterken. Pas het model aan je eigen behoeften en voorkeuren aan. Experimenteer en ontdek wat voor jou het beste werkt.

De valkuilen van het Ui-model

Hoewel het Ui-model een waardevol instrument is, zijn er ook een paar valkuilen waar je op moet letten:

• Oppervlakkige reflectie: Het is belangrijk om diepgaand te reflecteren en verder te kijken dan de oppervlakte. Vermijd oppervlakkige analyses en probeer de onderliggende redenen van je handelen te begrijpen.
• Zelfveroordeling: Wees kritisch, maar niet veroordelend. Het doel van reflectie is om te leren en te groeien, niet om jezelf af te kraken.
• Overanalyse: Soms kan reflectie omslaan in overanalyse. Probeer een balans te vinden tussen reflectie en actie.
• Gebrek aan actie: Reflectie is zinloos als het niet leidt tot actie. Zorg ervoor dat je concrete plannen maakt om het geleerde in de praktijk te brengen.

Samenvattend: Het Ui-model van Korthagen is een krachtig instrument voor persoonlijke en professionele ontwikkeling. Door de verschillende fasen van het model te doorlopen en de kernkwadrant te gebruiken, kun je diepgaande inzichten verwerven, je bewustwording vergroten en je gedrag aanpassen. Maar vergeet niet om de valkuilen in de gaten te houden en een balans te vinden tussen reflectie en actie. Met de juiste aanpak kan het Ui-model je helpen om effectiever te leren en te groeien.