Hoofdpersoon In De Roman Die Blechtrommel Van Gunter Grass

Stel je voor: een kind dat weigert te groeien, dat met een tinne trommel de gevestigde orde uitdaagt en de hypocrisie van een generatie blootlegt. Dat is Oskar Matzerath, de onvergetelijke hoofdpersoon uit Günter Grass' meesterwerk Die Blechtrommel (De Blikken Trommel). In dit artikel duiken we in het complexe karakter van Oskar, onderzoeken we zijn rol als commentator op de Duitse geschiedenis en verkennen we de impact van zijn verhaal op de literatuur en het denken over schuld, onschuld en de absurditeit van het leven.

Oskar Matzerath: Meer dan alleen een kind

Oskar is geen doorsnee personage. Geboren in 1924 in Danzig (het huidige Gdańsk), neemt hij op zijn derde verjaardag een radicale beslissing: hij wil niet groter worden. Door van de trap te vallen (vermoedelijk opzettelijk) stopt hij letterlijk en figuurlijk in zijn ontwikkeling. Deze weigering om te groeien is meer dan een fysieke afwijking; het is een krachtige metafoor voor Oskars afkeer van de volwassen wereld, een wereld vol hypocrisie, oorlog en moreel verval.

Maar wie is Oskar nu precies?

De Observator: Vanuit zijn kinderlijke perspectief observeert Oskar de opkomst van het nationaalsocialisme, de oorlog en de nasleep ervan. Hij is een scherpe criticus van de kleinburgerlijke mentaliteit en de blinde volgzaamheid die de Duitse samenleving kenmerkte.
De Provocateur: Met zijn tinne trommel en zijn glasdoorbrekende schreeuw verstoort Oskar de orde. Hij provocert de mensen om hem heen, legt hun zwakheden bloot en daagt hun waarden uit.
De Verteller: Die Blechtrommel is Oskars autobiografie. Hij vertelt zijn verhaal vanuit een psychiatrische inrichting, waardoor er een extra laag van betrouwbaarheidsproblemen ontstaat. Is alles wat hij vertelt waar, of is het gekleurd door zijn eigen waanzin?

Deze verschillende aspecten maken van Oskar een complex en ambivalent figuur. Hij is zowel slachtoffer als dader, onschuldig kind en cynische manipulator.

De Tinne Trommel als Symbool

De tinne trommel is het iconische object dat onlosmakelijk verbonden is met Oskar. Het is meer dan alleen speelgoed; het is zijn instrument van verzet, zijn stem, zijn manier om zich uit te drukken in een wereld die hij veracht. Met zijn trommel kan Oskar:

Protesteren: Hij trommelt op nazistische parades, verstoort kerkdiensten en onthult de hypocrisie van de burgerij.
Herinneren: De trommel is een koppeling naar zijn verleden, een herinnering aan de gebeurtenissen die hij heeft meegemaakt en de mensen die hij heeft gekend.
Uitdrukken: Wanneer woorden tekortschieten, spreekt de trommel. Het is zijn manier om emoties te uiten, van woede en frustratie tot verdriet en liefde.

De tinne trommel is dus een krachtig symbool van verzet, herinnering en expressie. Het staat voor Oskars poging om zich te verzetten tegen de dominantie van de volwassen wereld en de verstikkende invloed van de geschiedenis.

Oskar en de Duitse Geschiedenis

Die Blechtrommel is niet alleen het verhaal van Oskar Matzerath, maar ook een kritische reflectie op de Duitse geschiedenis van de 20e eeuw. Grass gebruikt Oskar als een lens om de opkomst van het nationaalsocialisme, de Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse periode te onderzoeken.

Oskar is getuige van:

De opkomst van het nationaalsocialisme in Danzig en de aantrekkingskracht die het uitoefende op de Duitse bevolking.
De gruwelen van de Tweede Wereldoorlog, hoewel hij ze vaak indirect meemaakt.
De pogingen van Duitsland om na de oorlog een nieuw begin te maken, waarbij hij de oppervlakkigheid en het gebrek aan zelfreflectie van de samenleving hekelt.

Door de ogen van Oskar zien we de complexiteit en de ambiguïteit van deze periode. Grass weigert om simpele verklaringen te geven of om de schuldigen aan te wijzen. In plaats daarvan toont hij de menselijke kant van de geschiedenis, met al haar tegenstrijdigheden en tekortkomingen.

De Impact van Die Blechtrommel

Die Blechtrommel was bij verschijning in 1959 een schandaal. Het boek werd geprezen om zijn originaliteit en durf, maar ook bekritiseerd om zijn expliciete seksuele scènes en zijn controversiële weergave van de Duitse geschiedenis. Ondanks de controverse werd het boek een wereldwijd succes en een van de belangrijkste werken van de naoorlogse Duitse literatuur. In 1999 kreeg Günter Grass de Nobelprijs voor de Literatuur, mede dankzij de impact van Die Blechtrommel.

Waarom is dit boek zo belangrijk?

Het brak met de traditionele oorlogsroman en bood een nieuw perspectief op de Duitse geschiedenis.
Het stelde moeilijke vragen over schuld, onschuld en verantwoordelijkheid.
Het daagde de gevestigde literaire conventies uit en experimenteerde met nieuwe vormen van vertellen.

Die Blechtrommel heeft een blijvende invloed gehad op de literatuur, de film en het denken over de Duitse geschiedenis. Het is een boek dat blijft provoceren, uitdagen en inspireren.

Wat kunnen we leren van Oskar?

Hoewel Oskar Matzerath een extreem personage is, kunnen we toch veel van hem leren.

Durf kritisch te zijn: Oskar daagt de gevestigde orde uit en weigert blindelings autoriteit te volgen. Hij leert ons om kritisch na te denken en onze eigen meningen te vormen.
Wees trouw aan jezelf: Ondanks de druk van de omgeving blijft Oskar trouw aan zijn eigen waarden en principes. Hij leert ons om authentiek te zijn en te staan voor wie we zijn.
Vergeet niet de geschiedenis: Oskar is een levende herinnering aan de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog. Hij leert ons om de geschiedenis niet te vergeten en om te leren van de fouten van het verleden.

Oskar Matzerath is een complexe en controversiële figuur, maar hij is ook een fascinerende en onvergetelijke hoofdpersoon. Zijn verhaal is een krachtige herinnering aan de gevaren van blindelings volgen en het belang van kritisch denken. Die Blechtrommel is een boek dat ons uitdaagt om na te denken over schuld, onschuld, de absurditeit van het leven en de noodzaak om onze eigen stem te laten horen, zelfs als die stem een beetje schel klinkt, net als het geluid van een tinne trommel.