Is Een Schenking Een Eenzijdige Rechtshandeling

Heeft u zich ooit afgevraagd of een schenking zomaar 'weggeven' is, of dat er meer bij komt kijken? Veel mensen denken bij een schenking direct aan vrijgevigheid, maar het juridische plaatje is net iets complexer. Is het een beslissing van één persoon, of zijn er twee nodig om de deal te bezegelen? Laten we dit samen ontrafelen.

In dit artikel duiken we in de juridische definitie van een schenking en onderzoeken we of het inderdaad een eenzijdige rechtshandeling is, zoals soms wordt gedacht. We kijken naar de vereisten, de verschillende perspectieven en de mogelijke valkuilen. Zodat u na het lezen van dit artikel precies weet hoe het zit.

Wat is een Rechtshandeling Eigenlijk?

Om te begrijpen of een schenking een eenzijdige rechtshandeling is, moeten we eerst even terug naar de basis. Wat ís een rechtshandeling eigenlijk? Heel simpel gezegd is een rechtshandeling een handeling die bewust is verricht met de bedoeling om een juridisch gevolg in het leven te roepen. Denk aan het sluiten van een koopovereenkomst, het tekenen van een contract of het opstellen van een testament.

Er zijn verschillende soorten rechtshandelingen:

Eenzijdige rechtshandelingen: Hier is de wil van slechts één persoon voldoende om het beoogde rechtsgevolg te bereiken. Denk aan het opstellen van een testament of het doen van afstand van een recht.
Meerzijdige rechtshandelingen: Hier zijn de wilsverklaringen van meerdere personen nodig om het beoogde rechtsgevolg te bereiken. Denk aan een koopovereenkomst, waarbij zowel de koper als de verkoper akkoord moeten gaan.

De Definitie van Schenking: Artikel 7:175 BW

Nu we weten wat een rechtshandeling is, kunnen we specifiek kijken naar de schenking. Artikel 7:175 van het Burgerlijk Wetboek (BW) geeft ons de volgende definitie:

"Schenking is de overeenkomst om niet, die ertoe strekt dat de ene partij, de schenker, ten koste van haar eigen vermogen de andere partij, de begiftigde, verrijkt."

Laten we deze definitie eens ontleden:

Overeenkomst: Dit is een belangrijk woord. Het impliceert dat er twee partijen nodig zijn: de schenker en de begiftigde.
Om niet: Dit betekent dat er geen tegenprestatie van de begiftigde wordt verwacht. De schenking is dus 'gratis'.
Ten koste van haar eigen vermogen: De schenker moet daadwerkelijk iets van waarde uit zijn eigen vermogen 'weggeven'.
De andere partij verrijkt: De begiftigde moet daadwerkelijk een voordeel behalen door de schenking.

Op basis van deze definitie lijkt het er sterk op dat een schenking géén eenzijdige rechtshandeling is. Het vereist immers een overeenkomst.

Waarom de Verwarring?

Waarom is er dan toch soms verwarring over de vraag of een schenking een eenzijdige rechtshandeling is? Dat komt vaak door de volgende punten:

Het lijkt alsof de schenker alleen beslist: In de praktijk is het vaak zo dat de schenker de beslissing neemt om iets te schenken. De begiftigde wordt soms pas achteraf op de hoogte gesteld. Dit kan de indruk wekken dat het een eenzijdige handeling is.
De aanvaarding wordt soms als formaliteit gezien: Hoewel de wet vereist dat de begiftigde de schenking aanvaardt, wordt dit in de praktijk soms als een formaliteit beschouwd. Zolang de begiftigde niet expliciet weigert, wordt aangenomen dat de schenking is aanvaard.

De Rol van Aanvaarding

Het aanvaarden van de schenking door de begiftigde is cruciaal. Zonder aanvaarding komt er geen schenkingsovereenkomst tot stand. Artikel 7:175 lid 2 BW stelt dit duidelijk: "Schenking komt tot stand door aanbod en aanvaarding."

De aanvaarding hoeft niet altijd expliciet te gebeuren. In sommige gevallen kan de aanvaarding ook stilzwijgend plaatsvinden. Bijvoorbeeld, als iemand een geldbedrag op zijn rekening ontvangt en dit behoudt zonder te protesteren, kan dit worden gezien als een stilzwijgende aanvaarding van de schenking.

Echter, het is belangrijk om te realiseren dat afwezigheid van protest niet altijd gelijk staat aan aanvaarding. In bepaalde situaties, bijvoorbeeld als de begiftigde niet op de hoogte is van de schenking, kan er geen sprake zijn van stilzwijgende aanvaarding.

Uitzonderingen en Nuances

Zoals met veel juridische kwesties, zijn er ook bij schenkingen uitzonderingen en nuances. Denk bijvoorbeeld aan:

Schenking ter Zake des Doods

Een schenking ter zake des doods (artikel 7:177 BW) is een schenking die pas werkt na het overlijden van de schenker. Deze vorm van schenking lijkt sterk op een testament en moet ook aan bepaalde vormvereisten voldoen. Hoewel de begiftigde de schenking in principe moet aanvaarden, is de schenking pas definitief na het overlijden van de schenker. Tot die tijd kan de schenker de schenking herroepen.

Indirecte Schenkingen

Ook indirecte schenkingen kunnen soms tot verwarring leiden. Een indirecte schenking is een handeling die op het eerste gezicht geen schenking lijkt, maar in werkelijkheid wel een vermogensverschuiving tot gevolg heeft. Denk bijvoorbeeld aan het verkopen van een huis onder de marktwaarde aan een familielid. Hoewel dit formeel een koopovereenkomst is, kan het verschil tussen de marktwaarde en de verkoopprijs als een schenking worden beschouwd.

Praktische Voorbeelden

Laten we een paar praktische voorbeelden bekijken om het allemaal wat concreter te maken:

Voorbeeld 1: Opa geeft zijn kleindochter €100 voor haar verjaardag. De kleindochter pakt het geld aan en bedankt opa. Dit is een duidelijke schenking, waarbij de kleindochter de schenking heeft aanvaard.

Voorbeeld 2: Een man stort €10.000 op de rekening van zijn buurman zonder dat de buurman hiervan op de hoogte is. De buurman ziet het geld op zijn rekening, maar weet niet waar het vandaan komt en laat het staan. Hier is het de vraag of er sprake is van een geldige schenking. Omdat de buurman niet op de hoogte was van de schenking en dus ook geen gelegenheid heeft gehad om de schenking te aanvaarden, is de schenking mogelijk niet rechtsgeldig.

Voorbeeld 3: Een moeder schenkt haar zoon een auto. De zoon is echter nog minderjarig. In dit geval moeten de wettelijke vertegenwoordigers (meestal de ouders) van de zoon de schenking namens hem aanvaarden. Zonder deze aanvaarding komt er geen schenkingsovereenkomst tot stand.

Conclusie: Een Schenking is Geen Eenzijdige Rechtshandeling

Op basis van de juridische definitie en de jurisprudentie kunnen we concluderen dat een schenking geen eenzijdige rechtshandeling is. Een schenking is een meerzijdige rechtshandeling, omdat er sprake moet zijn van een overeenkomst tussen de schenker en de begiftigde. Deze overeenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding.

Hoewel het in de praktijk soms lijkt alsof de schenker alleen beslist, is de aanvaarding door de begiftigde essentieel voor het tot stand komen van de schenking. Zonder aanvaarding is er geen sprake van een rechtsgeldige schenking.

Het is dus belangrijk om te onthouden dat een schenking meer is dan alleen maar 'weggeven'. Het is een juridische handeling met bepaalde vereisten en gevolgen. Zorg er daarom voor dat u goed op de hoogte bent van de regels en de nuances voordat u een schenking doet of aanvaardt. Bij twijfel is het altijd verstandig om juridisch advies in te winnen.

Waarom dit Belangrijk is voor U

Het begrijpen van de juridische aard van een schenking is cruciaal, vooral als u van plan bent om een aanzienlijke schenking te doen of te ontvangen. Het kan gevolgen hebben voor:

Belastingheffing: Schenkingen kunnen onderhevig zijn aan schenkbelasting. De hoogte van de belasting is afhankelijk van de relatie tussen de schenker en de begiftigde en de waarde van de schenking.
Erfrechtelijke kwesties: Schenkingen kunnen van invloed zijn op de verdeling van een erfenis. In sommige gevallen kan een schenking worden gezien als een voorschot op een erfenis.
Huwelijkse voorwaarden: In sommige gevallen kunnen schenkingen invloed hebben op de huwelijkse voorwaarden van de schenker of de begiftigde.

Door te begrijpen dat een schenking een overeenkomst is die de instemming van beide partijen vereist, kunt u beter anticiperen op mogelijke juridische complicaties en ervoor zorgen dat uw schenking op de juiste manier wordt uitgevoerd.