Jus Ad Bellum And Jus In Bello

Oorlog, een tragische constante in de menselijke geschiedenis, kent complexiteit en ethische dilemma's. Om de gevolgen van oorlog enigszins te verzachten en onnodig lijden te voorkomen, zijn er internationaal erkende principes vastgesteld die het gebruik van geweld reguleren. Deze principes zijn grotendeels samengevat in twee Latijnse termen: Jus ad bellum en Jus in bello. Dit artikel duikt in de details van deze twee concepten, onderzoekt hun kernpunten en illustreert ze met voorbeelden uit de echte wereld.

Jus ad bellum: Het Recht om Ten Oorlog te Trekken

Jus ad bellum, letterlijk "het recht tot oorlog," behandelt de omstandigheden waaronder het geoorloofd is voor een staat om militair geweld te gebruiken tegen een andere staat. Het bepaalt dus of een oorlog rechtvaardig of onrechtvaardig is, gebaseerd op de initiële redenen en doelen van de oorlog. Het is essentieel te begrijpen dat Jus ad bellum niet over de manier waarop een oorlog wordt gevoerd gaat, maar over de rechtmatigheid van het begin van de oorlog.

Belangrijkste Principes van Jus ad bellum

Er zijn over het algemeen zes aanvaarde principes die de basis vormen van Jus ad bellum:

Rechtvaardige Oorzaak (Just Cause): Een staat mag alleen oorlog voeren in reactie op een ernstige overtreding, zoals een gewapende aanval, genocide of ernstige schending van mensenrechten. De dreiging moet ook imminent zijn.
Rechtmatige Autoriteit (Legitimate Authority): Het besluit om ten oorlog te trekken moet worden genomen door de rechtmatige autoriteit van de staat, meestal de regering of een constitutioneel orgaan. Dit is om te voorkomen dat individuen of groepen zonder mandaat een oorlog beginnen.
Juiste Intentie (Right Intention): De oorlog moet worden gevoerd met de juiste intentie, namelijk het bereiken van de verklaarde rechtvaardige oorzaak en niet met andere, ongepaste doelen zoals territoriale expansie of economisch gewin.
Laatste Redmiddel (Last Resort): Oorlog mag alleen worden overwogen als alle andere vreedzame middelen om het conflict op te lossen, zoals diplomatie, onderhandelingen en sancties, zijn uitgeput en gefaald.
Redelijke Kans op Succes (Reasonable Prospect of Success): Er moet een redelijke kans op succes zijn. Het is moreel onverantwoord om een oorlog te beginnen die vrijwel zeker zal leiden tot meer lijden en vernietiging zonder enig reëel vooruitzicht op het bereiken van de rechtvaardige oorzaak.
Proportionaliteit (Proportionality): De verwachte voordelen van het voeren van oorlog moeten opwegen tegen de te verwachten schade en kosten. Zelfs als er een rechtvaardige oorzaak is, moet de oorlog zelf proportioneel zijn aan het kwaad dat ermee moet worden bestreden.

Het is belangrijk op te merken dat de interpretatie en toepassing van deze principes vaak complex en subjectief is, wat kan leiden tot meningsverschillen en controverses over de rechtmatigheid van bepaalde oorlogen.

Voorbeelden van Jus ad bellum in de Praktijk

De invasie van Irak in 2003 is een voorbeeld waar de toepassing van Jus ad bellum sterk werd betwist. De rechtvaardiging van de oorlog, gebaseerd op de bewering dat Irak massavernietigingswapens bezat, bleek achteraf onjuist te zijn. Veel critici betoogden dat de oorlog niet voldeed aan de criteria van rechtvaardige oorzaak, laatste redmiddel en proportionaliteit.

Een ander voorbeeld is de interventie in Libië in 2011, gemandateerd door resolutie 1973 van de VN-Veiligheidsraad. Deze interventie werd gerechtvaardigd op basis van de noodzaak om burgers te beschermen tegen grootschalige mensenrechtenschendingen door het regime van Khadaffi. Hoewel deze interventie door velen werd gesteund als een legitieme toepassing van het principe van "responsibility to protect" (R2P), bleven er vragen over de proportionaliteit van de interventie en de gevolgen ervan voor de stabiliteit van de regio.

Jus in bello: Het Recht in Oorlog

Jus in bello, vertaald als "recht in oorlog," heeft betrekking op de aanvaardbare gedragscode tijdens een gewapend conflict. Het gaat niet over de rechtmatigheid van de oorlog zelf, maar over de manier waarop de oorlog wordt gevoerd. Het is van toepassing op alle partijen in een conflict, ongeacht of ze de oorlog rechtvaardig of onrechtvaardig vinden.

Belangrijkste Principes van Jus in bello

De belangrijkste principes van Jus in bello zijn vastgelegd in de Geneefse Conventies en de aanvullende protocollen. Deze principes zijn grotendeels gebaseerd op de ideeën van:

Onderscheid (Distinction): Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen militaire doelwitten en civiele objecten en burgers. Aanvallen mogen alleen gericht zijn op militaire doelwitten. Opzettelijke aanvallen op burgers of civiele objecten zijn verboden.
Proportionaliteit (Proportionality): Zelfs als een doelwit een legitiem militair doel is, moet de aanval proportioneel zijn. De verwachte schade aan burgers of civiele objecten mag niet excessief zijn in verhouding tot het verwachte militaire voordeel.
Noodzakelijkheid (Military Necessity): Militair geweld mag alleen worden gebruikt als het noodzakelijk is om een legitiem militair doel te bereiken. Onnodig lijden of vernietiging is verboden.
Humaniteit (Humanity): Het is verboden om wapens of tactieken te gebruiken die onnodig lijden veroorzaken of die op wrede, onmenselijke of vernederende wijze gewonden of gevangenen behandelen. Dit omvat het verbod op marteling en de plicht om gewonden en zieken te verzorgen.

Schendingen van Jus in bello worden beschouwd als oorlogsmisdaden en kunnen leiden tot vervolging door internationale tribunalen, zoals het Internationaal Strafhof (ICC).

Voorbeelden van Jus in bello in de Praktijk

Het bombardement op Dresden in 1945, door de geallieerden, is een voorbeeld dat vaak wordt aangehaald in de context van Jus in bello. Hoewel Dresden een industrieel centrum was, was het ook een stad met een grote burgerbevolking. Critici stellen dat de aanval disproportioneel was en dat er onvoldoende onderscheid werd gemaakt tussen militaire doelwitten en civiele objecten, wat leidde tot een enorm aantal burgerdoden.

Een recenter voorbeeld is de beschuldiging van oorlogsmisdaden tegen Russische troepen tijdens de oorlog in Oekraïne. Er zijn berichten over opzettelijke aanvallen op burgers, het gebruik van clusterbommen in bevolkte gebieden en andere schendingen van de principes van onderscheid, proportionaliteit en humaniteit. Deze beschuldigingen worden momenteel onderzocht door internationale organisaties en het ICC.

De Relatie tussen Jus ad bellum en Jus in bello

Hoewel Jus ad bellum en Jus in bello afzonderlijke concepten zijn, zijn ze nauw met elkaar verbonden. Jus ad bellum bepaalt of het legitiem is om een oorlog te beginnen, terwijl Jus in bello bepaalt hoe de oorlog gevoerd mag worden, ongeacht de legitimiteit van de oorlog zelf. Zelfs als een oorlog rechtvaardig is volgens Jus ad bellum, moeten de partijen nog steeds voldoen aan de regels van Jus in bello.

Het niet naleven van Jus in bello kan ook de legitimiteit van een oorlog ondermijnen, zelfs als deze aanvankelijk werd beschouwd als gerechtvaardigd volgens Jus ad bellum. Bijvoorbeeld, als een staat een oorlog begint met een rechtvaardige oorzaak, maar vervolgens op grote schaal oorlogsmisdaden begaat, kan dit leiden tot het verlies van internationale steun en het ondergraven van de morele basis van de oorlog.

Conclusie

Jus ad bellum en Jus in bello zijn cruciale pijlers van het internationaal humanitair recht. Ze bieden een kader voor het reguleren van het gebruik van geweld en het beschermen van burgers in tijden van oorlog. Hoewel de interpretatie en toepassing van deze principes vaak complex en controversieel is, zijn ze essentieel voor het minimaliseren van het lijden en de verwoesting die oorlog veroorzaakt.

Het is van cruciaal belang dat staten, internationale organisaties en individuen zich blijven inzetten voor de naleving van Jus ad bellum en Jus in bello. Dit vereist een voortdurende dialoog, onderzoek en verantwoordingsplicht om ervoor te zorgen dat de principes van het humanitair recht worden gerespecteerd en gehandhaafd in een wereld die helaas nog steeds wordt geteisterd door conflicten.