Kan Autisme Op Latere Leeftijd Ontstaan

Het is een vraag die vaak opkomt, en terecht: kan autisme op latere leeftijd ontstaan? Het antwoord is complex en vereist nuance. Voor velen die met autisme te maken hebben, direct of indirect, is dit een belangrijke kwestie. Begrijpen wat er mogelijk is, en wat niet, kan cruciaal zijn voor de juiste ondersteuning en een beter begrip van jezelf of een naaste.

Laten we vooropstellen: autisme is een ontwikkelingsstoornis. Dat betekent dat het aanwezig is vanaf de vroege kindertijd. De symptomen zijn er al, vaak subtiel, soms overduidelijk. Het idee dat autisme 'zomaar' kan ontstaan op volwassen leeftijd, zonder eerdere signalen, is in principe niet correct.

Wat is dan die 'latere leeftijd autisme' waar men over hoort?

De verwarring ontstaat vaak door verschillende factoren:

Late Diagnose: Veel volwassenen met autisme zijn nooit als kind gediagnosticeerd. De symptomen waren misschien minder opvallend, werden toegeschreven aan andere factoren (zoals verlegenheid of excentriciteit), of de diagnose werd simpelweg gemist. De toegenomen kennis over autisme, met name de subtielere vormen, heeft geleid tot meer diagnoses op latere leeftijd.
Overlapping met andere aandoeningen: De symptomen van autisme kunnen overlappen met andere psychische aandoeningen, zoals angststoornissen, depressie of ADHD. Een verkeerde diagnose in het verleden kan later gecorrigeerd worden wanneer het volledige spectrum van symptomen duidelijker wordt.
Trauma en veranderingen in het leven: Ingrijpende gebeurtenissen, zoals trauma, ernstige stress of een burn-out, kunnen bestaande autistische kenmerken versterken en duidelijker aan het licht brengen. Dit kan de indruk wekken dat autisme "ontstaan" is, terwijl het in werkelijkheid altijd al aanwezig was, maar gemaskeerd of minder prominent.
Verbeterde diagnostische criteria: De criteria voor autisme zijn in de loop der jaren veranderd. Wat vroeger niet als autisme werd beschouwd, kan nu wel binnen de diagnose vallen.

Het is als een ijsberg: een groot deel bevindt zich onder water. De symptomen zijn er altijd geweest, maar waren niet altijd zichtbaar of werden niet herkend.

De Rol van Maskeren

Een belangrijk aspect hierbij is maskeren, ook wel camoufleren genoemd. Dit is een strategie die veel mensen met autisme gebruiken om zich aan te passen aan de sociale verwachtingen van de neurotypische wereld. Ze leren bewust of onbewust gedragingen aan die de uiterlijke kenmerken van autisme verbergen. Denk aan:

Het imiteren van non-verbaal gedrag.
Het forceren van oogcontact.
Het onderdrukken van stimming (repetitieve bewegingen).
Het aanleren van scripts voor sociale interacties.

Maskeren is uitputtend en kan leiden tot stress, angst, depressie en burn-out. Na verloop van tijd kan het masker scheuren, vooral onder druk. Dit kan resulteren in een duidelijker zichtbaar worden van de onderliggende autistische kenmerken, wat de suggestie kan wekken dat autisme "nieuw" is.

Analogie: De Overbelaste Laptop

Stel je een laptop voor die constant op volle toeren draait. De ventilator maakt overuren, maar je ziet er aan de buitenkant weinig van. Pas wanneer je een zware applicatie start, of meerdere programma's tegelijk laat draaien, merk je hoe overbelast de laptop werkelijk is. De laptop wordt traag, loopt vast of geeft foutmeldingen. Zo is het ook met maskeren. Het is een strategie die werkt tot het punt dat de persoon overbelast raakt en de onderliggende kenmerken duidelijker aan de oppervlakte komen.

Counterpoints: Kan een traumatische hersenbeschadiging autisme veroorzaken?

Er is geen bewijs dat een traumatische hersenbeschadiging op latere leeftijd direct autisme kan veroorzaken. Wel kan een dergelijke beschadiging bestaande kwetsbaarheden blootleggen of symptomen verergeren die lijken op bepaalde aspecten van autisme, zoals moeite met sociale interactie of repetitief gedrag. Het is belangrijk om in zo'n geval een grondige neurologische en psychiatrische evaluatie te laten uitvoeren om de oorzaak van de symptomen te bepalen.

Sommige onderzoekers hebben gesuggereerd dat bepaalde vormen van acquired autistic traits (aangeleerde autistische kenmerken) kunnen voorkomen na ernstige neurologische aandoeningen, maar dit verschilt fundamenteel van het ontwikkelingsneurologische profiel van autisme dat vanaf de kindertijd aanwezig is.

De Impact op het Dagelijks Leven

Een late diagnose van autisme kan een enorme impact hebben op het leven van een volwassene. Enerzijds kan het een gevoel van opluchting en zelfacceptatie brengen. Eindelijk begrijpen waarom je je altijd anders hebt gevoeld, waarom bepaalde situaties zo moeilijk zijn, en waarom je anders reageert dan anderen. Anderzijds kan het ook leiden tot verdriet, boosheid en spijt over de gemiste kansen en de onbegrip uit het verleden.

Concreet kan een late diagnose helpen bij:

Het ontwikkelen van zelfcompassie en het loslaten van zelfkritiek.
Het vinden van de juiste ondersteuning en begeleiding, bijvoorbeeld op het gebied van werk, relaties of persoonlijke ontwikkeling.
Het aanpassen van de omgeving om beter aan de eigen behoeften te voldoen (bijvoorbeeld door het verminderen van sensorische prikkels).
Het verbeteren van communicatie en sociale interactie.
Het versterken van relaties met partners, familie en vrienden, door een beter begrip van elkaars behoeften en perspectieven.

Oplossingen en volgende stappen

Als je vermoedt dat je autistisch bent, is de eerste stap het zoeken van professionele hulp. Een diagnose kan je helpen om een beter inzicht te krijgen in jezelf en je behoeften. Hier zijn enkele concrete stappen die je kunt overwegen:

Zoek een gespecialiseerde diagnosticus: Een psychiater, psycholoog of orthopedagoog met expertise op het gebied van autisme bij volwassenen kan een formele diagnose stellen. Vraag om verwijzingen of zoek online naar specialisten in jouw regio.
Verzamel informatie: Lees boeken, artikelen en blogs over autisme bij volwassenen. Er zijn veel waardevolle bronnen online en in de bibliotheek. Autisme Nederland is een goede plek om te beginnen.
Sluit je aan bij een supportgroep: Praat met andere volwassenen met autisme. Het kan heel fijn zijn om ervaringen te delen en van elkaar te leren.
Overweeg therapie: Therapie kan je helpen om te leren omgaan met de uitdagingen van autisme, zoals angst, depressie of sociale moeilijkheden.
Leer je eigen grenzen kennen: Ontdek wat je nodig hebt om je goed te voelen en leer om voor jezelf op te komen.

Het is nooit te laat om jezelf beter te leren kennen en een leven te creëren dat beter aansluit bij wie je bent.

Conclusie

Hoewel autisme niet op latere leeftijd "ontstaat" in de zin dat het zich plotseling ontwikkelt, is het wel zo dat het vaak pas op latere leeftijd wordt herkend. Late diagnose, maskeren, overlapping met andere aandoeningen en veranderingen in diagnostische criteria spelen hierbij een rol. Een late diagnose kan een grote impact hebben op het leven van een volwassene, en kan leiden tot een beter begrip van zichzelf en de behoeften.

Heb jij je ooit afgevraagd of je misschien autistisch bent? Wat zijn je ervaringen met dit onderwerp, en wat zou je willen dat anderen begrijpen over autisme bij volwassenen?