Nhg Otitis Media Met Effusie

Otitis Media met Effusie (OME), ook wel bekend als lijmoor, is een veelvoorkomende aandoening, vooral bij kinderen. Het verwijst naar de aanwezigheid van vocht in het middenoor zonder tekenen van acute infectie. Dit vocht kan leiden tot gehoorproblemen en kan de spraak- en taalontwikkeling van een kind belemmeren. In deze tekst zullen we dieper ingaan op de kenmerken, oorzaken, symptomen, diagnose en behandelingsopties van OME volgens de richtlijnen van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG).

Wat is Otitis Media met Effusie (OME)?

OME is geen oorontsteking in de traditionele zin. Het is niet noodzakelijkerwijs pijnlijk of geassocieerd met koorts, zoals bij een acute otitis media. Het probleem zit hem in de aanwezigheid van vocht achter het trommelvlies. Dit vocht kan variëren in consistentie, van dun en waterig tot dik en slijmerig (vandaar de term "lijmoor"). Dit vocht belemmert de normale trilling van het trommelvlies, waardoor het gehoor wordt verminderd.

De rol van de buis van Eustachius

De buis van Eustachius is een cruciale structuur in de pathogenese van OME. Deze buis verbindt het middenoor met de nasofarynx (de bovenste keelholte). Haar belangrijkste functie is het egaliseren van de druk in het middenoor met de omgevingsdruk en het afvoeren van vocht uit het middenoor. Bij kinderen is de buis van Eustachius korter, horizontaler en slapper dan bij volwassenen. Dit maakt het moeilijker voor het vocht om weg te lopen en vergroot de kans op terugstroming van bacteriën en virussen vanuit de nasofarynx naar het middenoor.

Oorzaken en Risicofactoren

Er zijn verschillende factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van OME:

Virale infecties van de bovenste luchtwegen

Een veelvoorkomende oorzaak van OME is een verkoudheid of andere virale infectie van de bovenste luchtwegen. Deze infecties kunnen leiden tot zwelling van het slijmvlies in de buis van Eustachius, waardoor deze verstopt raakt. Dit belemmert de drainage van het middenoor en leidt tot vochtophoping.

Allergieën

Allergieën kunnen ook een rol spelen bij OME. Allergische reacties kunnen leiden tot zwelling van het slijmvlies in de buis van Eustachius, vergelijkbaar met virale infecties. Blootstelling aan allergenen, zoals pollen of huisstofmijt, kan de symptomen verergeren.

Adenoïden (neusamandelen)

Vergrote adenoïden, ofwel neusamandelen, kunnen de opening van de buis van Eustachius blokkeren, waardoor de drainage van het middenoor wordt belemmerd. Dit is vooral relevant bij kinderen, omdat hun adenoïden relatief groot zijn.

Roken

Blootstelling aan rook, zowel direct roken als meeroken, is een belangrijke risicofactor voor OME. Rook irriteert het slijmvlies van de luchtwegen en kan de functie van de buis van Eustachius aantasten.

Andere risicofactoren

Andere risicofactoren omvatten: leeftijd (OME komt vaker voor bij jonge kinderen), aanleg (sommige kinderen zijn er vatbaarder voor dan anderen) en kinderdagverblijf bezoek (waardoor ze meer blootgesteld worden aan infecties).

Symptomen van OME

De symptomen van OME zijn vaak subtieler dan bij een acute oorontsteking. De meest voorkomende symptomen zijn:

Gehoorverlies

Gehoorverlies is het meest voorkomende symptoom. Dit kan zich uiten in het slecht horen van zachte geluiden, het vragen om dingen te herhalen, of het harder zetten van de televisie. Bij kinderen kan dit leiden tot vertragingen in de spraak- en taalontwikkeling.

Oorpijn

Hoewel OME meestal niet pijnlijk is, kunnen sommige kinderen lichte oorpijn of een gevoel van druk in het oor ervaren.

Vol gevoel in het oor

Sommige mensen beschrijven een vol gevoel in het oor of een gevoel alsof er water in het oor zit.

Evenwichtsproblemen

In zeldzame gevallen kan OME leiden tot evenwichtsproblemen.

Gedragsveranderingen bij kinderen

Bij jonge kinderen kunnen de symptomen zich uiten in gedragsveranderingen, zoals prikkelbaarheid, vermoeidheid of concentratieproblemen.

Diagnose van OME

De diagnose van OME wordt meestal gesteld door een huisarts of een KNO-arts (keel-, neus- en oorarts). De diagnose omvat doorgaans:

Otoscopie

Een otoscopie is een onderzoek waarbij de arts met een otoscoop (een instrument met een lampje en een vergrootglas) in het oor kijkt. Hierbij kan de arts het trommelvlies beoordelen en de aanwezigheid van vocht achter het trommelvlies vaststellen. Kenmerkende bevindingen zijn een dof of ingetrokken trommelvlies, soms met een lucht-vloeistofspiegel.

Tympanometrie

Een tympanometrie is een objectieve gehoortest die de beweeglijkheid van het trommelvlies meet. Bij OME zal de tympanogram (de grafiek die de test oplevert) een vlakke lijn vertonen, wat wijst op een verminderde beweeglijkheid van het trommelvlies als gevolg van het vocht.

Audiometrie

Een audiometrie is een gehoortest die de mate van gehoorverlies vaststelt. Deze test wordt meestal uitgevoerd bij kinderen die ouder zijn dan 4 jaar. Bij OME zal de audiometrie meestal een geleidingsverlies laten zien.

Behandeling van OME volgens de NHG-Standaard

De NHG-Standaard Otitis Media Acuta en Otitis Media met Effusie geeft richtlijnen voor de behandeling van OME. De behandeling is afhankelijk van de ernst van de symptomen, de leeftijd van de patiënt en de duur van de klachten. In veel gevallen is een afwachtende houding de beste aanpak, omdat OME vaak vanzelf overgaat.

Afwachtend beleid

In de meeste gevallen wordt een afwachtend beleid aanbevolen, vooral bij kinderen zonder ernstige symptomen of risicofactoren. Dit betekent dat de arts de patiënt gedurende een bepaalde periode (meestal 3 maanden) in de gaten houdt, zonder direct in te grijpen. Het lichaam krijgt zo de kans om het vocht zelf op te ruimen.

Neusdruppels met zoutoplossing

Neusdruppels met zoutoplossing kunnen helpen om de neus vrij te maken en de drainage van de buis van Eustachius te bevorderen. Deze zijn veilig en kunnen zonder recept worden gekocht.

Autoinflatie (Valsalva manoeuvre)

Autoinflatie, ook wel bekend als de Valsalva manoeuvre, kan soms helpen om de buis van Eustachius te openen en de druk in het middenoor te egaliseren. Dit kan worden gedaan door de neus dicht te knijpen, de mond te sluiten en zachtjes te proberen uit te ademen door de neus. Let op: dit moet voorzichtig gebeuren, om schade aan het oor te voorkomen. Voor kinderen zijn er speciale ballonnen (Otovent ballonnen) beschikbaar die de autoinflatie makkelijker maken en veiliger.

Antibiotica

Antibiotica worden niet aanbevolen bij OME, tenzij er sprake is van een acute bacteriële infectie van het middenoor. Het gebruik van antibiotica bij OME heeft weinig effect en kan leiden tot resistentie.

Verwijzing naar een KNO-arts

Een verwijzing naar een KNO-arts is geïndiceerd in de volgende gevallen:

• Aanhoudende OME langer dan 3 maanden, ondanks conservatieve behandeling.
• Aanzienlijk gehoorverlies dat de spraak- en taalontwikkeling van het kind beïnvloedt.
• Recidiverende acute otitis media.
• Verminderde schoolprestaties door slechthorendheid.
• Aanwezigheid van andere KNO-problemen, zoals vergrote adenoïden of chronische sinusitis.

Buizen (Tympanostomiebuisjes)

Indien de OME langer dan 3 maanden aanhoudt en er sprake is van aanzienlijk gehoorverlies, kan de KNO-arts besluiten om buizen (tympanostomiebuisjes) te plaatsen. Dit zijn kleine plastic buisjes die in het trommelvlies worden geplaatst om het middenoor te ventileren en vocht af te voeren. De ingreep is kortdurend en wordt meestal onder narcose uitgevoerd bij kinderen. De buisjes vallen er meestal vanzelf uit na 6-12 maanden.

Adenoïdectomie

In sommige gevallen kan de KNO-arts een adenoïdectomie (het verwijderen van de neusamandelen) aanbevelen, vooral als er sprake is van vergrote adenoïden die de buis van Eustachius blokkeren.

Real-World Voorbeelden en Data

Uit onderzoek blijkt dat OME zeer frequent voorkomt bij kinderen. Geschat wordt dat ongeveer 80% van de kinderen minstens één episode van OME doormaakt vóór de leeftijd van 10 jaar. Studies hebben aangetoond dat een afwachtend beleid succesvol is in ongeveer 60-70% van de gevallen. De plaatsing van buizen is effectief in het verbeteren van het gehoor en het verminderen van de symptomen van OME, maar het is belangrijk om de risico's en voordelen zorgvuldig af te wegen.

Een case study: Een 5-jarig kind bezoekt de huisarts met klachten over slechthorendheid en spraakachterstand. Onderzoek wijst op OME in beide oren. Na 3 maanden afwachtend beleid met neusdruppels en autoinflatie, is er geen verbetering. Het kind wordt verwezen naar een KNO-arts, die buisjes plaatst. Na de ingreep verbetert het gehoor aanzienlijk en de spraaktherapie slaat beter aan.

Conclusie en Oproep tot Actie

Otitis Media met Effusie is een veelvoorkomende aandoening, vooral bij kinderen, die kan leiden tot gehoorproblemen en spraak- en taalontwikkelingsproblemen. Het is belangrijk om de symptomen van OME te herkennen en een arts te raadplegen voor een juiste diagnose en behandeling. Het NHG adviseert in de meeste gevallen een afwachtend beleid. Indien de klachten aanhouden of ernstig zijn, kan een verwijzing naar een KNO-arts noodzakelijk zijn. Ouders moeten alert zijn op tekenen van slechthorendheid bij hun kinderen en tijdig professionele hulp zoeken. Huisartsen spelen een cruciale rol in de diagnostiek en het management van OME, waarbij ze de NHG-richtlijnen volgen en indien nodig doorverwijzen. Vroegtijdige detectie en behandeling zijn essentieel om de negatieve gevolgen van OME op de ontwikkeling van kinderen te minimaliseren.