Nhg Standaard Diabetes Type 2

De NHG-Standaard Diabetes Mellitus Type 2 is een cruciale richtlijn voor huisartsen in Nederland, ontwikkeld door het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Deze standaard biedt evidence-based aanbevelingen voor de diagnostiek, behandeling en begeleiding van patiënten met diabetes type 2. Het doel is om optimale zorg te bieden, complicaties te voorkomen en de kwaliteit van leven van mensen met diabetes te verbeteren. De standaard wordt periodiek herzien en aangepast aan de meest recente wetenschappelijke inzichten.

Belangrijkste aspecten van de NHG-Standaard Diabetes Type 2

Diagnostiek en screening

De standaard benadrukt het belang van vroegtijdige detectie van diabetes type 2. Risicogroepen, zoals mensen met overgewicht, een familiegeschiedenis van diabetes, of een voorgeschiedenis van zwangerschapsdiabetes, worden aangemoedigd om zich te laten screenen. De diagnostiek omvat de bepaling van de nuchtere plasmaglucose, het HbA1c (een maat voor de gemiddelde bloedglucose over de afgelopen 2-3 maanden), en/of een orale glucosetolerantietest (OGTT).

Belangrijk: Een HbA1c ≥ 48 mmol/mol (6.5%) bevestigt de diagnose diabetes mellitus type 2, mits herhaaldelijk vastgesteld of in combinatie met symptomen van hyperglykemie. Een waarde tussen 42 en 47 mmol/mol (6.0-6.4%) wijst op prediabetes.

Behandeldoelen en individualisering

De NHG-Standaard hecht grote waarde aan geïndividualiseerde behandeldoelen. De streefwaarde voor HbA1c wordt bepaald in overleg met de patiënt, rekening houdend met factoren zoals leeftijd, comorbiditeit, levensverwachting en de aanwezigheid van cardiovasculaire aandoeningen. Over het algemeen wordt een HbA1c streefwaarde < 53 mmol/mol (<7.0%) nagestreefd, maar dit kan worden aangepast afhankelijk van de individuele situatie.

Bijvoorbeeld, een oudere patiënt met meerdere comorbiditeiten kan een hogere HbA1c streefwaarde hebben om het risico op hypoglykemie te minimaliseren.

Leefstijlinterventie

Leefstijlinterventie vormt de basis van de behandeling van diabetes type 2. De NHG-Standaard benadrukt het belang van voedingsadviezen, beweging en stoppen met roken. Voedingsadviezen zijn gericht op het bereiken en behouden van een gezond gewicht, het beperken van de inname van suiker en verzadigd vet, en het verhogen van de inname van vezels. Regelmatige lichaamsbeweging, zoals wandelen, fietsen of zwemmen, verbetert de insulinegevoeligheid en helpt bij het reguleren van de bloedglucose.

Een recent onderzoek toonde aan dat een intensieve leefstijlinterventie, waarbij patiënten werden begeleid door een diëtist en een bewegingsdeskundige, leidde tot een significante verbetering van het HbA1c en gewichtsverlies in vergelijking met standaard zorg.

Medicamenteuze behandeling

Als leefstijlinterventie onvoldoende effect heeft, wordt gestart met medicamenteuze behandeling. Metformine is doorgaans de eerste keus orale bloedglucoseverlagende medicatie, tenzij er contra-indicaties zijn. Metformine verbetert de insulinegevoeligheid en vermindert de glucoseproductie in de lever. Naast metformine zijn er verschillende andere klassen van bloedglucoseverlagende medicatie beschikbaar, zoals sulfonylureumderivaten, DPP-4 remmers, SGLT2 remmers en GLP-1 receptoragonisten.

De keuze van medicatie is afhankelijk van de individuele kenmerken van de patiënt, zoals de nierfunctie, het risico op hypoglykemie en de aanwezigheid van cardiovasculaire aandoeningen. SGLT2-remmers en GLP-1 receptoragonisten hebben bijvoorbeeld aangetoond dat ze cardiovasculaire voordelen bieden en worden daarom vaak overwogen bij patiënten met hart- en vaatziekten.

Insulinetherapie

Insulinetherapie wordt overwogen als de bloedglucosewaarden onvoldoende onder controle komen met orale medicatie. Er zijn verschillende soorten insuline beschikbaar, zoals basale insuline (langwerkend) en bolusinsuline (kortwerkend). De keuze van insuline en het doseringsschema worden afgestemd op de individuele behoeften van de patiënt. Een veelgebruikte benadering is het starten met een basale insuline, waarna de dosis wordt aangepast op basis van de nuchtere bloedglucosewaarden.

Het is cruciaal dat patiënten die insuline gebruiken, goed worden geïnstrueerd over de injectietechniek, de dosisaanpassing en het herkennen en behandelen van hypoglykemie.

Complicaties en screening

De NHG-Standaard benadrukt het belang van regelmatige screening op complicaties van diabetes type 2. Dit omvat jaarlijks onderzoek van de ogen (funduscopie), de voeten (om diabetische voetulcera te voorkomen), de nieren (urineonderzoek op microalbuminurie en bepaling van de eGFR) en het cardiovasculaire systeem (bloeddrukmeting en lipidenprofiel). Vroegtijdige detectie en behandeling van complicaties kunnen leiden tot een betere prognose en het voorkomen van ernstige gevolgen, zoals blindheid, amputaties, nierfalen en hart- en vaatziekten.

Data laten zien dat intensieve bloedglucosecontrole en behandeling van risicofactoren, zoals hypertensie en hyperlipidemie, het risico op micro- en macrovasculaire complicaties significant kan verminderen.

Patiënteneducatie en zelfmanagement

Patiënteneducatie en zelfmanagement zijn essentieel voor een succesvolle behandeling van diabetes type 2. De NHG-Standaard adviseert huisartsen om patiënten te voorzien van duidelijke en begrijpelijke informatie over hun aandoening, de behandeling en de mogelijke complicaties. Patiënten worden aangemoedigd om actief deel te nemen aan hun eigen zorg, bijvoorbeeld door zelf hun bloedglucosewaarden te meten, hun voeding aan te passen en voldoende te bewegen.

Gebleken is dat patiënten die goed zijn geïnformeerd en gemotiveerd, beter in staat zijn om hun bloedglucosewaarden te reguleren en complicaties te voorkomen.

Organisatie van de zorg

De NHG-Standaard benadrukt het belang van een georganiseerde aanpak van de diabeteszorg in de huisartsenpraktijk. Dit omvat het opstellen van een diabetesprotocol, het trainen van de assistenten en praktijkondersteuners, en het samenwerken met andere zorgverleners, zoals diëtisten, podotherapeuten en internisten. Een goede organisatie van de zorg draagt bij aan een efficiënte en effectieve behandeling van diabetes type 2.

Praktijkvoorbeeld

Stel, een 55-jarige man, Jan, bezoekt de huisarts met klachten over vermoeidheid en veel dorst. Uit bloedonderzoek blijkt dat hij een HbA1c heeft van 58 mmol/mol (7.5%). De huisarts stelt de diagnose diabetes type 2 en bespreekt met Jan de behandeldoelen. Samen komen ze tot een HbA1c streefwaarde van < 53 mmol/mol (<7.0%).

De huisarts adviseert Jan om zijn leefstijl aan te passen, door gezonder te eten en meer te bewegen. Hij wordt doorverwezen naar een diëtist voor voedingsadviezen en een fysiotherapeut voor bewegingsadviezen. Na drie maanden blijkt dat Jans HbA1c nog steeds te hoog is (56 mmol/mol). De huisarts start met metformine. Na enkele maanden is zijn HbA1c gedaald tot 52 mmol/mol. Jan voelt zich fitter en is gemotiveerd om zijn gezonde leefstijl vol te houden.

Daarnaast wordt Jan jaarlijks gescreend op complicaties, zoals oogproblemen en voetproblemen. Zijn bloeddruk en cholesterol worden ook regelmatig gecontroleerd en indien nodig behandeld.

Conclusie en aanbevelingen

De NHG-Standaard Diabetes Mellitus Type 2 is een onmisbare richtlijn voor huisartsen in Nederland. Door het volgen van de aanbevelingen in de standaard kunnen huisartsen optimale zorg bieden aan hun patiënten met diabetes type 2, complicaties voorkomen en de kwaliteit van leven verbeteren.

Belangrijk: Blijf op de hoogte van de meest recente updates en herzieningen van de NHG-Standaard. Neem deel aan nascholingscursussen en intervisiebijeenkomsten om uw kennis en vaardigheden op het gebied van diabeteszorg te verbeteren. En bovenal, betrek de patiënt actief bij de behandeling en streef naar geïndividualiseerde behandeldoelen.