Op Welke Dag Is Oud En Nieuw

Oud en Nieuw, een moment van reflectie, viering en hoop voor het komende jaar, is een wereldwijd evenement. Maar op welke dag vieren we dit precies? Het antwoord lijkt eenvoudig: 31 december. Echter, de onderliggende redenen en de geschiedenis achter deze datum zijn complexer en verrassender dan men wellicht denkt. Dit artikel duikt dieper in de vaststelling van Oud en Nieuw op 31 december, bekijkt de historische achtergrond en belicht de variaties in vieringen over de wereld.

De Vaststelling van 31 December

De simpele verklaring is dat Oud en Nieuw op 31 december gevierd wordt omdat dit de laatste dag van de Gregoriaanse kalender is. De Gregoriaanse kalender is de meest gebruikte kalender ter wereld en is gebaseerd op de zonnecyclus. Een zonnejaar, de tijd die de aarde nodig heeft om eenmaal om de zon te draaien, duurt ongeveer 365,24 dagen. Om dit te compenseren, heeft de Gregoriaanse kalender schrikkeljaren, waarbij elke vier jaar een dag wordt toegevoegd (29 februari), behalve in eeuwjaren die niet deelbaar zijn door 400. Denk bijvoorbeeld aan 1900 (geen schrikkeljaar) en 2000 (wel een schrikkeljaar).

31 december is simpelweg de datum die toegewezen is aan de laatste dag van dit kalendersysteem, waardoor het logischerwijs de dag is waarop we het einde van het ene jaar en het begin van het volgende vieren. Maar om volledig te begrijpen waarom dit zo is, moeten we terug naar de historische context en de evolutie van kalenders.

De Romeinse Kalender en Janus

De wortels van onze huidige kalender liggen in de Romeinse tijd. De vroege Romeinse kalender, toegeschreven aan Romulus, had slechts tien maanden en begon in maart. Dit betekende dat de wintermaanden onbenoemd bleven en de telling feitelijk stopte. Na verloop van tijd bleek dit systeem onpraktisch, vooral voor landbouw en administratie.

Rond 700 v.Chr. introduceerde Numa Pompilius, de tweede koning van Rome, januari en februari en verplaatste het begin van het jaar naar januari. Janus, de Romeinse god van deuren, poorten, en begin en einde, werd de beschermheilige van deze maand. Deze verschuiving was belangrijk omdat januari een logischer begin van het jaar markeerde, dichter bij het begin van de lente en het begin van landbouwactiviteiten.

Hoewel januari de eerste maand werd, bleven de Romeinen lange tijd moeite houden met de synchronisatie van hun kalender met de seizoenen. De kalender werd vaak aangepast door de pontifices (priesters), wat leidde tot chaos en politieke manipulatie.

De Juliaanse Kalender en Julius Caesar

In 46 v.Chr. voerde Julius Caesar, met behulp van de Alexandrijnse astronoom Sosigenes, een ingrijpende hervorming door: de Juliaanse kalender. Deze kalender was gebaseerd op een zonnejaar van 365,25 dagen en introduceerde de schrikkeldag om de vier jaar. De Juliaanse kalender was een enorme verbetering ten opzichte van zijn voorganger en bleef eeuwenlang in gebruik.

De Juliaanse kalender handhaafde 1 januari als het begin van het jaar, en dus ook de viering van Oud en Nieuw op 31 december/1 januari. Dit was een belangrijke stabiliserende factor voor de kalender en de daarmee samenhangende festiviteiten.

De Gregoriaanse Kalender en Paus Gregorius XIII

Ondanks de verbeteringen van de Juliaanse kalender, was er nog steeds een klein verschil tussen de berekende lengte van het jaar (365,25 dagen) en de werkelijke lengte van het zonnejaar (ongeveer 365,24 dagen). Dit kleine verschil, ongeveer 11 minuten per jaar, hoopte zich in de loop van de eeuwen op, waardoor de kalender steeds meer uit de pas liep met de seizoenen.

In de 16e eeuw was dit verschil opgelopen tot ongeveer 10 dagen, wat problemen veroorzaakte bij de vaststelling van religieuze feestdagen, met name Pasen. Om dit te corrigeren, voerde Paus Gregorius XIII in 1582 de Gregoriaanse kalender in. Deze kalender corrigeerde het verschil door schrikkeldagen in eeuwjaren die niet deelbaar zijn door 400 over te slaan, zoals eerder vermeld.

De Gregoriaanse kalender werd niet onmiddellijk door alle landen geaccepteerd. Katholieke landen namen de kalender snel aan, terwijl protestantse en orthodoxe landen soms eeuwen wachtten. Dit leidde tot periodes waarin verschillende landen verschillende datums hanteerden, wat voor aanzienlijke verwarring zorgde. Uiteindelijk is de Gregoriaanse kalender, vanwege zijn nauwkeurigheid en praktische voordelen, de de facto wereldstandaard geworden.

Vieringen Rond de Wereld

Hoewel de Gregoriaanse kalender wijdverspreid is, vieren niet alle culturen Oud en Nieuw op 31 december. Sommige culturen hanteren andere kalenders, zoals de Chinese, islamitische of joodse kalender, en vieren hun nieuwjaar op andere datums. Zelfs binnen de Gregoriaanse kalender bestaan er regionale variaties in de tradities en gebruiken rond Oud en Nieuw.

Chinese Nieuwjaar

Het Chinese Nieuwjaar, ook wel het Lentefestival genoemd, is de belangrijkste feestdag in China. Het wordt gevierd op de tweede nieuwe maan na de winterzonnewende, meestal tussen 21 januari en 20 februari. De vieringen duren vijftien dagen en omvatten familiebijeenkomsten, vuurwerk, draken- en leeuwendansen, en het uitwisselen van rode enveloppen met geld. Elk jaar wordt geassocieerd met een van de twaalf dieren van de Chinese dierenriem.

Islamitisch Nieuwjaar

Het Islamitische Nieuwjaar, bekend als Muharram, is gebaseerd op de islamitische maankalender, die ongeveer 11 dagen korter is dan het zonnejaar. Daardoor verschuift de datum van het Islamitische Nieuwjaar elk jaar in de Gregoriaanse kalender. De vieringen zijn over het algemeen ingetogener dan die van het Gregoriaanse Nieuwjaar en omvatten vaak gebeden en reflectie.

Joods Nieuwjaar

Het Joodse Nieuwjaar, Rosh Hashanah, wordt gevierd in september of oktober, afhankelijk van de Joodse maankalender. Het is een twee dagen durende viering die het begin markeert van de Hoge Heilige Dagen, een periode van bezinning en boetedoening die eindigt met Jom Kipoer, de Dag van Verzoening. De vieringen omvatten het blazen op de sjofar (ramshoorn), speciale gebeden en feestelijke maaltijden met symbolische gerechten zoals appels met honing.

Regionale Variaties in Gregoriaanse Vieringen

Zelfs binnen landen die Oud en Nieuw op 31 december vieren, bestaan er grote verschillen in tradities en gebruiken. In Nederland staat Oud en Nieuw bekend om het afsteken van vuurwerk, het eten van oliebollen en appelflappen, en het kijken naar de oudejaarsconference. In Spanje is het een traditie om bij elke klokslag van middernacht een druif te eten, wat geluk zou brengen in het nieuwe jaar. In Schotland staat Hogmanay bekend om zijn uitgebreide feesten, vuurparades en het 'first-footing', waarbij de eerste persoon die na middernacht een huis binnenkomt geluk brengt.

Conclusie

De viering van Oud en Nieuw op 31 december is het resultaat van een lange en complexe evolutie van kalendersystemen, van de vroege Romeinse kalender tot de huidige Gregoriaanse kalender. Hoewel de Gregoriaanse kalender nu de wereldstandaard is, bestaan er nog steeds andere kalenders en vieringen die de rijkdom en diversiteit van de menselijke cultuur weerspiegelen.

Ongeacht hoe of wanneer je het viert, Oud en Nieuw is een tijd voor reflectie, dankbaarheid en hoop. Het is een moment om stil te staan bij het afgelopen jaar, lessen te trekken uit ervaringen en met hernieuwde energie en optimisme naar de toekomst te kijken. Dus, bereid je voor op de volgende jaarwisseling, koester de tradities die je belangrijk vindt, en verwelkom het nieuwe jaar met open armen!