Rem Slaapstoornis Lewy Body Dementie

De complexiteit van neurologische aandoeningen maakt het soms lastig om ze van elkaar te onderscheiden. Twee aandoeningen die op het eerste gezicht weinig met elkaar gemeen lijken te hebben, maar in de praktijk vaak samengaan, zijn REM-slaapgedragsstoornis (RBD) en Lewy Body Dementie (LBD). Dit artikel duikt diep in deze connectie en probeert de nuances en de onderliggende mechanismen te verduidelijken.

REM-Slaapgedragsstoornis (RBD) Uitgelegd

Tijdens de REM-slaap, de fase waarin we dromen, is ons lichaam normaal gesproken verlamd. Dit voorkomt dat we onze dromen fysiek uitvoeren. Bij mensen met RBD is dit mechanisme verstoord.

RBD kenmerkt zich door het fysiek uitleven van dromen. Dit kan variëren van lichte bewegingen, zoals schoppen of slaan in de lucht, tot heftige bewegingen, zoals uit bed vallen of schreeuwen. Deze gedragingen kunnen gevaarlijk zijn, zowel voor de persoon met RBD als voor de bedpartner.

Symptomen van RBD

De belangrijkste symptomen van RBD zijn:

• Levendige, vaak nare dromen die men zich goed kan herinneren.
• Bewegingen tijdens de slaap, variërend van lichte trekkingen tot complexe gedragingen.
• Schreeuwen, praten of lachen tijdens de slaap.
• Potentieel gevaarlijke acties, zoals uit bed vallen of het verwonden van zichzelf of de bedpartner.

Het is belangrijk om te benadrukken dat niet elke beweging tijdens de slaap RBD is. Andere slaapstoornissen, zoals nachtmerries of slaapwandelen, kunnen ook bewegingen veroorzaken.

Diagnose van RBD

De diagnose van RBD wordt meestal gesteld door middel van een polysomnografie (PSG), een slaaponderzoek. Tijdens dit onderzoek worden verschillende lichaamsfuncties, zoals hersenactiviteit, oogbewegingen, spierspanning en hartslag, gemonitord. PSG kan aantonen of de spieratonie, de spierverslapping die normaal is tijdens de REM-slaap, afwezig is.

Lewy Body Dementie (LBD): Een Overzicht

Lewy Body Dementie (LBD) is een neurodegeneratieve aandoening die gekenmerkt wordt door de aanwezigheid van Lewy-lichaampjes in de hersenen. Lewy-lichaampjes zijn abnormale ophopingen van het eiwit alfa-synucleïne. Deze ophopingen verstoren de normale werking van de hersenen, wat leidt tot verschillende symptomen.

LBD is een van de meest voorkomende vormen van dementie, na de ziekte van Alzheimer. Het is belangrijk te benadrukken dat LBD een spectrum is, wat betekent dat de symptomen en de progressie van de ziekte van persoon tot persoon kunnen verschillen.

Symptomen van LBD

De symptomen van LBD kunnen variëren, maar de meest voorkomende zijn:

• Fluctuerende cognitie: Periodes van helderheid worden afgewisseld met periodes van verwardheid en desoriëntatie.
• Visuele hallucinaties: Het zien van dingen die er niet zijn, vaak gedetailleerd en levensecht.
• Parkinsonisme: Symptomen die lijken op de ziekte van Parkinson, zoals trillen, stijfheid, traagheid van beweging en evenwichtsproblemen.
• REM-slaapgedragsstoornis (RBD): Zoals eerder beschreven, het fysiek uitleven van dromen.
• Autonome disfunctie: Problemen met de regulatie van lichaamsfuncties zoals bloeddruk, hartslag, temperatuur en darmfunctie.

De aanwezigheid van RBD is een sterke indicatie van LBD, vooral wanneer deze symptomen zich jaren voorafgaand aan de cognitieve problemen manifesteren.

Diagnose van LBD

De diagnose van LBD is vaak uitdagend omdat de symptomen kunnen overlappen met die van andere aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson. De diagnose wordt meestal gesteld op basis van een combinatie van factoren, waaronder:

• Klinisch onderzoek: Een beoordeling van de symptomen en de medische geschiedenis.
• Neurologisch onderzoek: Een beoordeling van de motorische functies en de reflexen.
• Cognitieve tests: Tests om het geheugen, de aandacht en andere cognitieve functies te beoordelen.
• Beeldvorming van de hersenen: MRI-scans of CT-scans om andere oorzaken van dementie uit te sluiten. Een DaTscan kan helpen bij het aantonen van dopaminerge disfunctie, wat kenmerkend is voor LBD en de ziekte van Parkinson.
• Slaaponderzoek (PSG): Om de aanwezigheid van RBD te bevestigen.

De Connectie Tussen RBD en LBD

Het is nu algemeen aanvaard dat RBD vaak een voorbode is van neurodegeneratieve aandoeningen, met name LBD en de ziekte van Parkinson. Studies hebben aangetoond dat een aanzienlijk percentage van de mensen met idiopathische RBD (RBD zonder bekende oorzaak) uiteindelijk LBD of de ziekte van Parkinson ontwikkelt.

De tijd tussen het begin van RBD en de diagnose van LBD kan variëren van enkele jaren tot meer dan een decennium. Dit suggereert dat RBD een vroeg stadium van deze neurodegeneratieve processen kan vertegenwoordigen.

Onderliggende Mechanismen

De precieze mechanismen die de connectie tussen RBD en LBD verklaren, zijn nog niet volledig begrepen. Er wordt echter gedacht dat de ophoping van alfa-synucleïne, het eiwit dat kenmerkend is voor Lewy-lichaampjes, een belangrijke rol speelt.

Het wordt verondersteld dat de alfa-synucleïne ophopingen beginnen in de hersenstam, het gebied dat verantwoordelijk is voor de regulatie van de slaap. Dit zou kunnen verklaren waarom RBD vaak de eerste symptoom is. Naarmate de alfa-synucleïne zich verder verspreidt naar andere hersengebieden, zoals de substantia nigra (een gebied dat belangrijk is voor de motoriek) en de cortex (de buitenste laag van de hersenen die betrokken is bij cognitie), ontstaan de symptomen van de ziekte van Parkinson en LBD.

Real-World Voorbeelden en Data

Onderzoek door Dr. Ronald Postuma en zijn team aan het Montreal Neurological Institute heeft aangetoond dat ongeveer 80% van de mensen met idiopathische RBD binnen 10-15 jaar een neurodegeneratieve aandoening ontwikkelt, voornamelijk LBD of de ziekte van Parkinson. Dit benadrukt de krachtige voorspellende waarde van RBD.

Een casusbeschrijving: Een 65-jarige man had al 10 jaar last van RBD voordat hij symptomen van LBD begon te vertonen. Hij had levendige dromen waarin hij vocht met indringers en hij had zijn bedpartner per ongeluk meerdere keren geslagen. Na verloop van tijd begon hij te trillen, werd hij stijf en kreeg hij problemen met zijn geheugen. Uiteindelijk werd bij hem LBD gediagnosticeerd. Dit voorbeeld illustreert hoe RBD een vroegtijdig waarschuwingssignaal kan zijn voor LBD.

Conclusie en Oproep tot Actie

De connectie tussen REM-slaapgedragsstoornis (RBD) en Lewy Body Dementie (LBD) is een complex maar belangrijk gebied van onderzoek. RBD is vaak een voorloper van LBD en kan dienen als een vroegtijdig waarschuwingssignaal. Het is cruciaal dat mensen met RBD zich bewust zijn van dit risico en regelmatig door een arts worden gecontroleerd.

Vroegtijdige herkenning en diagnose van LBD is essentieel voor een optimale behandeling en begeleiding. Hoewel er geen genezing is voor LBD, zijn er behandelingen beschikbaar die de symptomen kunnen verlichten en de kwaliteit van leven kunnen verbeteren.

Indien u of iemand die u kent last heeft van symptomen van RBD, zoals het fysiek uitleven van dromen, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Een slaaponderzoek kan helpen bij het stellen van de diagnose. Vroegtijdige interventie kan mogelijk de progressie van neurodegeneratieve aandoeningen vertragen en de levenskwaliteit verbeteren. Samen kunnen we het bewustzijn vergroten en de zorg voor mensen met RBD en LBD verbeteren.