Verschil Contextuele Therapie En Systeemtherapie

De termen Contextuele Therapie en Systeemtherapie worden vaak door elkaar gebruikt, wat tot verwarring kan leiden. Hoewel beide benaderingen relationeel zijn en het gezin (of een ander systeem) als een geheel beschouwen, zijn er belangrijke verschillen in hun filosofie, focus en methoden. Dit artikel zal deze verschillen uiteenzetten om een helderder beeld te schetsen van wat elke therapievorm uniek maakt.

Kernverschillen: Contextuele Therapie versus Systeemtherapie

De belangrijkste verschillen tussen Contextuele Therapie en Systeemtherapie liggen in hun grondslagen en de manier waarop ze problemen interpreteren en aanpakken.

1. Filosofische Grondslag: Ethisch Boekhouden versus Systeemdenken

Contextuele Therapie, ontwikkeld door Iván Böszörményi-Nagy, is sterk geworteld in het concept van relationele ethiek en loyaliteit. Centraal staat het idee van "ethisch boekhouden", waarbij gekeken wordt naar de balans van geven en nemen, rechtvaardigheid en onrechtvaardigheid binnen families over generaties heen. Het gaat om het erkennen van onzichtbare loyaliteiten en de impact van intergenerationele patronen op het huidige functioneren.

Systeemtherapie daarentegen, heeft zijn wortels in de systeemtheorie. Het bekijkt het gezin als een complex systeem met onderling afhankelijke delen. De focus ligt op circulaire causaliteit, waarbij gedrag van de ene persoon de reactie van de andere uitlokt en vice versa. Het doel is om patronen te identificeren en te veranderen die disfunctioneel zijn, zonder noodzakelijkerwijs de ethische dimensie van relaties te onderzoeken.

2. Focus: Verantwoordelijkheid en Loyaliteit versus Patronen en Interacties

Contextuele Therapie legt de nadruk op de verantwoordelijkheid die individuen dragen voor hun acties, en de impact daarvan op anderen, vooral binnen de familie. Het onderzoekt hoe loyaliteit aan familieleden, zowel bewust als onbewust, gedrag kan beïnvloeden en problemen kan veroorzaken. Een belangrijk doel is het herstellen van rechtvaardigheid en het erkennen van verdiende aanspraken binnen het familiesysteem.

Systeemtherapie richt zich meer op de interactiepatronen binnen het systeem. Het analyseert hoe communicatie verloopt, welke rollen individuen aannemen en hoe feedbackloops disfunctioneel gedrag in stand houden. Het doel is om deze patronen te doorbreken en nieuwe, gezondere manieren van interactie te bevorderen.

3. Interventies: Dialogisch Proces versus Technieken en Strategieën

Contextuele Therapie maakt gebruik van een dialogisch proces, waarbij de therapeut een actieve rol speelt in het bevorderen van dialoog en verzoening tussen familieleden. De therapeut helpt individuen om hun eigen verantwoordelijkheid te erkennen en om de perspectieven van anderen te begrijpen. Het doel is om vertrouwen te herstellen en een eerlijkere balans van geven en nemen te creëren.

Systeemtherapie maakt gebruik van een breed scala aan technieken en strategieën om de interactiepatronen te veranderen. Voorbeelden zijn circulaire vragen (om de onderlinge afhankelijkheid te onderzoeken), hertalen (om de betekenis van gedrag te veranderen) en gedragsopdrachten (om nieuwe patronen te oefenen). De focus ligt op het veranderen van het systeem als geheel, in plaats van op het individuele gedrag.

4. Blikrichting: Intergenerationeel versus Hier en Nu

Contextuele Therapie heeft een sterke intergenerationele focus. Het onderzoekt hoe ervaringen en patronen uit het verleden, van ouders en voorouders, het huidige functioneren beïnvloeden. Het doel is om inzicht te krijgen in de erfenis van de familie en om positieve veranderingen door te geven aan volgende generaties. Men kijkt naar transgenerationeel trauma en hoe dat zich kan manifesteren in het huidige systeem.

Systeemtherapie richt zich meer op het hier en nu. Hoewel het verleden wel relevant kan zijn, ligt de nadruk op het identificeren en veranderen van de huidige interactiepatronen. Het doel is om concrete problemen op te lossen en de communicatie en samenwerking binnen het systeem te verbeteren.

Real-World Voorbeelden

Laten we twee voorbeelden bekijken om de verschillen in de praktijk te illustreren:

Voorbeeld 1: Een gezin met een tiener die zich afzet

Contextuele Therapie: De therapeut zou onderzoeken of de tiener mogelijk loyaal is aan een ouder die zich ook heeft afgezet tegen zijn/haar ouders. Misschien is er sprake van onrechtvaardigheid in de familiegeschiedenis die de tiener onbewust probeert te corrigeren. De therapeut zou proberen de dialoog tussen de tiener en de ouders te bevorderen, zodat ze elkaar beter begrijpen en verantwoordelijkheid kunnen nemen voor hun eigen rol in het conflict.

Systeemtherapie: De therapeut zou kijken naar de interactiepatronen tussen de tiener en de ouders. Misschien is er sprake van een escalerend patroon, waarbij kritiek van de ouders leidt tot opstandig gedrag van de tiener, wat weer leidt tot meer kritiek. De therapeut zou technieken gebruiken om de communicatie te verbeteren, zoals hertalen (bijvoorbeeld, het opstandige gedrag zien als een poging tot autonomie) en gedragsopdrachten (bijvoorbeeld, de ouders vragen om de tiener een week lang alleen positieve feedback te geven).

Voorbeeld 2: Een echtpaar met communicatieproblemen

Contextuele Therapie: De therapeut zou onderzoeken of er sprake is van onzichtbare loyaliteiten die de communicatie beïnvloeden. Misschien is één van de partners loyaal aan zijn/haar eigen familie van herkomst en daardoor niet volledig in staat om zich te verbinden met de partner. De therapeut zou proberen de rechtvaardigheid in de relatie te herstellen door bijvoorbeeld te kijken naar de verdeling van taken en verantwoordelijkheden. Het doel is om een eerlijkere en gelijkwaardigere relatie te creëren.

Systeemtherapie: De therapeut zou de communicatiepatronen tussen de partners analyseren. Misschien is er sprake van een vermijdend patroon, waarbij de partners conflicten uit de weg gaan. De therapeut zou technieken gebruiken om de communicatie te verbeteren, zoals actief luisteren en geweldloze communicatie. Het doel is om de partners te helpen om hun behoeften en wensen op een effectieve manier te uiten.

Wanneer welke therapie?

De keuze tussen Contextuele Therapie en Systeemtherapie hangt af van de aard van de problemen en de voorkeuren van de cliënt(en). Sommige situaties lenen zich beter voor de ene benadering dan voor de andere.

• Contextuele Therapie kan bijzonder nuttig zijn bij:
  • Problemen die te maken hebben met loyaliteit en familiegeschiedenis.
  • Situaties waarin onrechtvaardigheid en verlies een rol spelen.
  • Cliënten die op zoek zijn naar dieper inzicht in hun eigen rol en verantwoordelijkheid.
• Systeemtherapie kan bijzonder nuttig zijn bij:
  • Problemen die te maken hebben met communicatie en interactiepatronen.
  • Situaties waarin concrete problemen moeten worden opgelost.
  • Cliënten die op zoek zijn naar praktische tools en strategieën om hun relaties te verbeteren.

Vaak is er ook sprake van overlap en kunnen therapeuten elementen van beide benaderingen integreren in hun werk.

Conclusie

Zowel Contextuele Therapie als Systeemtherapie zijn waardevolle benaderingen voor het werken met individuen, gezinnen en andere systemen. Ze delen een relationele focus, maar verschillen in hun filosofische grondslag, focus en methoden. Contextuele Therapie benadrukt de ethische dimensie van relaties en de impact van intergenerationele patronen, terwijl Systeemtherapie zich richt op het identificeren en veranderen van disfunctionele interactiepatronen. De keuze voor een van beide, of een integratie van beide, hangt af van de specifieke context en de behoeften van de cliënt.

Het is belangrijk om te onthouden dat therapie een persoonlijk proces is. Neem de tijd om verschillende therapeuten en benaderingen te onderzoeken en kies wat het beste bij jouw behoeften past. Zoek een therapeut met wie je een goede klik hebt en die je kan helpen om de gewenste veranderingen te realiseren. Goede communicatie met je therapeut is essentieel voor een succesvol therapeutisch traject.