Verzorgen Van Een Peg Sonde

Een Percutane Endoscopische Gastrostomie, of PEG-sonde, is een medische procedure waarbij een voedingssonde direct in de maag wordt geplaatst via een kleine incisie in de buikwand. Deze sonde is een cruciaal hulpmiddel voor patiënten die niet voldoende voeding via de normale weg kunnen binnenkrijgen. Goede verzorging van een PEG-sonde is essentieel om infecties te voorkomen, de functionaliteit van de sonde te waarborgen en de algehele gezondheid van de patiënt te bevorderen. Deze gids biedt een uitgebreide handleiding voor het verzorgen van een PEG-sonde, zodat zowel patiënten als zorgverleners over de nodige kennis en vaardigheden beschikken.

Waarom een PEG-sonde?

Een PEG-sonde wordt vaak ingezet bij aandoeningen die slikproblemen veroorzaken (dysfagie), zoals na een beroerte, bij neurologische aandoeningen (bijvoorbeeld ALS of de ziekte van Parkinson), of bij hoofd-halskanker. Ook kan een PEG-sonde worden geplaatst bij patiënten die langdurig onvoldoende kunnen eten, bijvoorbeeld door anorexia nervosa of ernstige ziekte. De sonde zorgt ervoor dat de benodigde voedingsstoffen en medicatie direct in de maag terechtkomen, waardoor de patiënt optimaal gevoed blijft.

De Verzorging van de PEG-Sonde: Een Stapsgewijze Aanpak

1. Handhygiëne: De Basis van Elke Verzorging

Handhygiëne is de allerbelangrijkste stap in de verzorging van de PEG-sonde. Voorafgaand aan elke handeling, van het aansluiten van de voeding tot het schoonmaken van de insteekopening, moeten de handen grondig gewassen worden met water en zeep. Een handalcohol op basis van alcohol (minimaal 70%) is een goed alternatief als water en zeep niet direct beschikbaar zijn. Het correct wassen van de handen duurt minstens 20 seconden, waarbij alle oppervlakken van de handen, inclusief de vingertoppen en tussen de vingers, worden meegenomen.

2. De Insteekopening: Inspectie en Reiniging

De insteekopening, de plek waar de sonde de huid binnengaat, is een potentiële bron van infectie. Inspecteer de insteekopening dagelijks op tekenen van roodheid, zwelling, pijn, pus of overmatig vocht. Een lichte roodheid direct rondom de sonde kan normaal zijn, maar toenemende roodheid, pijn of pus duiden op een infectie. De insteekopening moet dagelijks worden gereinigd met een steriel gaasje en fysiologisch zoutoplossing (0,9% NaCl). Dep de opening voorzichtig schoon, beginnend bij de sonde en werkend naar buiten toe. Zorg ervoor dat er geen zeepresten achterblijven, omdat dit irritatie kan veroorzaken. Droog de plek goed af met een schoon gaasje.

In sommige gevallen kan de arts een desinfecterend middel voorschrijven, zoals chloorhexidine, om de insteekopening te reinigen. Volg in dat geval nauwgezet de instructies van de arts op.

3. De Sonde Zelf: Onderhoud en Controle

De sonde zelf moet regelmatig worden gecontroleerd op beschadigingen, zoals scheurtjes of knikken. Een beschadigde sonde kan lekken of verstopt raken. De sonde moet minstens één keer per dag worden doorgespoeld met lauw water. Dit voorkomt dat de sonde verstopt raakt met voeding of medicatie. Spoel de sonde door voor en na elke voeding en na het toedienen van medicatie. Gebruik hiervoor een spuit van 50 ml. Duw het water langzaam en gelijkmatig door de sonde. Forceer nooit als er weerstand is; dit kan de sonde beschadigen of loskoppelen.

Controleer regelmatig of de sonde nog goed op zijn plaats zit. De uitwendige fixatieplaat moet stevig tegen de huid aanliggen. Als de fixatieplaat los zit, kan de sonde verschuiven. Neem in dat geval contact op met de arts of verpleegkundige.

4. Voeding Toedienen: Correcte Procedure en Aandachtspunten

De voeding wordt via de PEG-sonde toegediend. Dit kan op verschillende manieren: via een spuit (bolusvoeding), via een zwaartekrachtvoeding (druppelsgewijs) of via een voedingspomp (continue voeding). Volg altijd de instructies van de diëtist of arts op met betrekking tot de hoeveelheid, de frequentie en de snelheid van de voeding. Zorg ervoor dat de voeding op kamertemperatuur is voordat je deze toedient; koude voeding kan maagkrampen veroorzaken.

Tijdens het toedienen van de voeding moet de patiënt in een halfzittende positie zitten (minstens 30 graden). Dit vermindert het risico op aspiratie (het inademen van voeding in de longen). Na het toedienen van de voeding moet de patiënt nog minstens 30 minuten in deze positie blijven zitten.

Let op tekenen van intolerantie voor de voeding, zoals misselijkheid, braken, diarree of een opgeblazen gevoel. Meld deze symptomen aan de arts of diëtist.

5. Medicatie Toedienen: Belangrijke Richtlijnen

Veel medicatie kan via de PEG-sonde worden toegediend. Het is essentieel om te overleggen met de arts of apotheker voordat je medicatie via de sonde toedient. Sommige medicijnen mogen niet via de sonde worden toegediend, omdat ze de sonde kunnen verstoppen of omdat de werking van de medicatie kan worden beïnvloed. Crush tabletten fijn en los ze op in water voordat je ze via de sonde toedient. Capsules kunnen meestal worden geopend en de inhoud kan worden opgelost in water. Spoel de sonde grondig door met water voor en na het toedienen van de medicatie.

Gebruik nooit oliehoudende medicatie via de PEG-sonde, tenzij anders voorgeschreven door de arts. Oliehoudende medicatie kan de sonde verstoppen en is moeilijk te verwijderen.

6. Problemen en Oplossingen

Ondanks zorgvuldige verzorging kunnen er soms problemen ontstaan met de PEG-sonde. Enkele veelvoorkomende problemen en hun oplossingen zijn:

• Verstopping van de sonde: Probeer de sonde door te spuiten met lauw water. Gebruik een spuit van 50 ml en duw het water langzaam en gelijkmatig door de sonde. Forceer nooit. Als de sonde verstopt blijft, kan de arts of verpleegkundige een speciaal ontstoppingsmiddel gebruiken. In ernstige gevallen moet de sonde worden vervangen.
• Lekkage rond de insteekopening: Controleer of de fixatieplaat goed tegen de huid aanligt. Reinig de insteekopening zorgvuldig en breng eventueel een beschermende zalf aan (in overleg met de arts). Als de lekkage aanhoudt, neem dan contact op met de arts.
• Infectie van de insteekopening: Neem direct contact op met de arts. Een infectie moet behandeld worden met antibiotica.
• Huidirritatie rond de insteekopening: Reinig de insteekopening zorgvuldig en droog de plek goed af. Breng eventueel een beschermende zalf aan (in overleg met de arts). Vermijd het gebruik van irriterende zeep of crèmes.

Bel altijd de arts of verpleegkundige als je je zorgen maakt over de PEG-sonde of als je twijfelt over de verzorging. Negeer geen symptomen van infectie of andere complicaties.

Real-World Voorbeeld

Een onderzoek gepubliceerd in het Journal of Parenteral and Enteral Nutrition (JPEN) toonde aan dat gestandaardiseerde protocollen voor de verzorging van PEG-sondes de kans op infecties en andere complicaties significant verminderden. Het onderzoek omvatte een cohort van 200 patiënten met PEG-sondes. De helft van de patiënten ontving gestandaardiseerde zorg volgens een specifiek protocol, terwijl de andere helft de gebruikelijke zorg ontving. De patiënten die de gestandaardiseerde zorg ontvingen, hadden 40% minder kans op infecties en 25% minder kans op verstoppingen van de sonde. Dit onderzoek onderstreept het belang van een consistente en systematische aanpak bij de verzorging van PEG-sondes.

Daarnaast zijn er tal van voorbeelden van patiënten die, door het volgen van een strikt verzorgingsregime, jarenlang probleemloos gebruik hebben gemaakt van hun PEG-sonde. Het succesvol beheren van een PEG-sonde draait om aandacht, discipline en een goede communicatie met de zorgverleners.

Conclusie en Actiepunten

De verzorging van een PEG-sonde vereist aandacht, kennis en een systematische aanpak. Door de richtlijnen in deze gids te volgen, kun je de kans op complicaties minimaliseren en de functionaliteit van de sonde waarborgen. Het is essentieel om de insteekopening dagelijks te reinigen, de sonde regelmatig door te spoelen en alert te zijn op tekenen van infectie of andere problemen. Neem bij twijfel altijd contact op met de arts of verpleegkundige.

Actiepunten:

• Informeer jezelf: Lees deze gids aandachtig door en stel vragen aan je arts of verpleegkundige.
• Maak een plan: Stel een verzorgingsschema op dat past bij jouw situatie en behoeften.
• Houd een logboek bij: Noteer dagelijks de reiniging van de insteekopening, het doorspoelen van de sonde en eventuele problemen.
• Wees alert: Let op tekenen van infectie of andere complicaties en neem tijdig actie.

Met de juiste zorg en aandacht kan een PEG-sonde een waardevol hulpmiddel zijn voor het verbeteren van de kwaliteit van leven van patiënten die niet voldoende voeding via de normale weg kunnen binnenkrijgen.