Voorbeeld Wilsverklaring Euthanasie Bij Dementie

Het is een gedachte die diep kan ingrijpen: de angst om jezelf te verliezen aan dementie. De aftakeling, het verlies van herinneringen, de afhankelijkheid… Het zijn scenario's die veel mensen vrezen. Een wilsverklaring euthanasie bij dementie kan dan een manier zijn om, zoveel mogelijk, de regie in eigen hand te houden.

Maar wat houdt zo'n wilsverklaring precies in? Hoe stel je hem op? En wat zijn de juridische en ethische overwegingen? Dit artikel geeft je een helder overzicht.

Wat is een Wilsverklaring Euthanasie bij Dementie?

Een wilsverklaring euthanasie bij dementie is een schriftelijk document waarin je vastlegt onder welke omstandigheden je euthanasie zou willen ontvangen, voor het geval je later dement bent en zelf niet meer in staat bent om je wensen kenbaar te maken. Het is dus een vooruitlopende verklaring, een manier om invloed uit te oefenen op een toekomstige situatie waarin je zelf de beslissing niet meer kunt nemen.

Het is belangrijk te begrijpen dat euthanasie in Nederland zeer strikt gereguleerd is. Het is geen recht dat je zomaar kunt opeisen. De arts moet aan een aantal zorgvuldigheidseisen voldoen, zoals vastgelegd in de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding.

Wanneer is een Wilsverklaring van Belang?

Een wilsverklaring is vooral van belang als je bang bent voor het stadium van dementie waarin je jezelf niet meer herkent, je geen waardig bestaan meer hebt, of ondragelijk lijdt. Het is een manier om te voorkomen dat je, tegen je eigen wens, een lange periode van verlies en afhankelijkheid doormaakt.

Uit onderzoek blijkt dat veel mensen met dementie in een vergevorderd stadium een verminderde kwaliteit van leven ervaren. Onderzoek door de VUmc toonde bijvoorbeeld aan dat een aanzienlijk percentage van de familieleden van mensen met dementie aangeeft dat hun dierbare in een ondraaglijke situatie verkeert.

De Inhoud van een Wilsverklaring

Een wilsverklaring euthanasie bij dementie is een persoonlijk document. Er is geen standaard format, maar er zijn wel een aantal elementen die er vrijwel altijd in voorkomen:

Identificatie: Duidelijke persoonlijke gegevens (naam, geboortedatum, adres).
Verklaring van wens: Een heldere en ondubbelzinnige verklaring dat je euthanasie wenst onder specifieke omstandigheden.
Omstandigheden: Een gedetailleerde beschrijving van de omstandigheden waaronder je euthanasie wilt. Bijvoorbeeld: "wanneer ik niet meer in staat ben om mijn naasten te herkennen," of "wanneer ik niet meer zelfstandig kan eten en drinken." Wees zo specifiek mogelijk.
Plaatsvervanger: De aanwijzing van een vertrouwenspersoon (plaatsvervanger) die jouw wensen kenbaar kan maken aan de arts en kan optreden als jouw vertegenwoordiger.
Datum en ondertekening: De datum waarop de verklaring is opgesteld en jouw handtekening.
Eventuele aanvullende wensen: Bijvoorbeeld wensen ten aanzien van de uitvoering van de euthanasie of de periode daarna.

Voorbeeld van Formuleringen

Het is lastig om een kant-en-klare tekst te geven, omdat de wensen per persoon verschillen. Maar hier zijn een paar voorbeelden van formuleringen die je kunt gebruiken als inspiratie:

"Ik wens euthanasie te ontvangen wanneer ik, als gevolg van dementie, in een situatie ben beland waarin ik niet meer in staat ben tot enige vorm van communicatie, mijn naasten niet meer herken, en volledig afhankelijk ben van de zorg van anderen."

"Ik wens euthanasie te ontvangen wanneer ik, ondanks palliatieve zorg, ondragelijk en uitzichtloos lijd aan de gevolgen van dementie. Ondragelijk lijden omvat in mijn geval ook het verlies van mijn waardigheid en autonomie."

Let op: Dit zijn slechts voorbeelden. Het is belangrijk om zelf goed na te denken over wat jij belangrijk vindt en de formuleringen daarop aan te passen. Raadpleeg eventueel een arts of notaris voor advies.

Juridische Aspecten en Zorgvuldigheidseisen

In Nederland is euthanasie alleen toegestaan als aan de volgende zorgvuldigheidseisen is voldaan (artikel 2 Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding):

De patiënt heeft een vrijwillig en weloverwogen verzoek gedaan.
De patiënt lijdt aan ondraaglijk en uitzichtloos lijden.
De arts heeft de patiënt volledig geïnformeerd over zijn situatie, de prognose en de behandelmogelijkheden.
Er is geen redelijke andere oplossing voor de situatie.
Een onafhankelijke arts heeft de situatie beoordeeld en geconsulteerd.
De euthanasie is op een medisch zorgvuldige manier uitgevoerd.

Bij dementie is het punt van vrijwilligheid en weloverwogenheid extra complex. De arts moet beoordelen of de patiënt op het moment van de euthanasie, ondanks de dementie, nog steeds de wil heeft om te sterven. Hierbij speelt de eerder opgestelde wilsverklaring een cruciale rol, maar het is geen garantie dat de euthanasie ook daadwerkelijk zal worden uitgevoerd.

De arts zal ook de plaatsvervanger betrekken bij de beoordeling. De plaatsvervanger kan de arts informatie geven over de wensen en waarden van de patiënt, zoals die in het verleden kenbaar zijn gemaakt.

De Rol van de Arts

Een arts is nooit verplicht om euthanasie uit te voeren. Hij of zij heeft het recht om, op basis van persoonlijke overtuigingen, het verzoek af te wijzen. Als een arts het verzoek afwijst, is hij of zij wel verplicht om de patiënt (of de plaatsvervanger) door te verwijzen naar een andere arts.

Het is dus essentieel om open en eerlijk met je huisarts te praten over je wensen en angsten ten aanzien van dementie en euthanasie. Een goede vertrouwensrelatie met je arts is van groot belang.

Praktische Tips bij het Opstellen van een Wilsverklaring

Wees zo specifiek mogelijk: Beschrijf de omstandigheden waaronder je euthanasie wilt zo gedetailleerd mogelijk. Hoe ziet ondraaglijk lijden er voor jou uit? Wat zijn je grenzen?
Betrek je naasten: Bespreek je wensen met je partner, familieleden en/of vrienden. Dit helpt hen om je wensen te begrijpen en te respecteren.
Kies een betrouwbare plaatsvervanger: Kies iemand die je volledig vertrouwt en die in staat is om jouw wensen krachtig te verdedigen.
Leg de wilsverklaring vast: Bewaar de wilsverklaring op een veilige plek, maar wel op een plek waar hij gemakkelijk terug te vinden is. Geef een kopie aan je plaatsvervanger en je huisarts.
Evalueer en actualiseer de wilsverklaring regelmatig: Je wensen kunnen in de loop van de tijd veranderen. Het is belangrijk om de wilsverklaring regelmatig te herzien en aan te passen aan je actuele situatie en wensen.
Raadpleeg een arts of notaris: Zij kunnen je adviseren over de juridische en medische aspecten van een wilsverklaring euthanasie bij dementie.

Alternatieven voor Euthanasie

Het is belangrijk om te weten dat er ook alternatieven zijn voor euthanasie. Denk bijvoorbeeld aan:

Goede palliatieve zorg: Palliatieve zorg is gericht op het verlichten van lijden en het verbeteren van de kwaliteit van leven, ongeacht de levensverwachting.
Advance Care Planning: Advance Care Planning is een proces waarbij je nadenkt over je waarden en wensen ten aanzien van toekomstige zorg en dit vastlegt in een zorgplan.
Weigeren van behandeling: Je hebt altijd het recht om een medische behandeling te weigeren, ook als dit tot je overlijden leidt.

Kijk kritisch naar je opties en bespreek ze met je arts en naasten. Euthanasie is een serieuze beslissing met verstrekkende gevolgen.

Conclusie

Een wilsverklaring euthanasie bij dementie kan een waardevol instrument zijn om de regie over je eigen levenseinde te behouden, zelfs in een situatie waarin je zelf niet meer in staat bent om beslissingen te nemen. Het is echter geen garantie dat je verzoek om euthanasie ook daadwerkelijk zal worden ingewilligd. De arts moet altijd beoordelen of aan de zorgvuldigheidseisen is voldaan.

Het is essentieel om je goed te informeren, je wensen duidelijk vast te leggen, en open te communiceren met je arts en naasten. Op die manier kun je, zoveel mogelijk, de controle houden over je eigen leven, tot het einde toe.

Neem de tijd om over dit onderwerp na te denken en de juiste beslissingen te nemen. Je bent niet alleen.