Waar Mag Je Een Vleugelnaald Niet Plaatsen

De vleugelnaald, ook wel bekend als butterflynaald of scalp vein set, is een veelgebruikt medisch hulpmiddel voor het toedienen van medicatie of het afnemen van bloed. Hoewel relatief eenvoudig in gebruik, is het cruciaal om te weten waar je deze niet mag plaatsen. Onjuiste plaatsing kan leiden tot complicaties en verminderde effectiviteit van de behandeling. Dit artikel bespreekt de locaties die absoluut vermeden moeten worden en de redenen daarachter.

Belangrijke overwegingen bij het plaatsen van een vleugelnaald

Voordat we specifiek ingaan op de locaties die vermeden moeten worden, is het belangrijk om een aantal algemene overwegingen te benoemen. De keuze van de plaats hangt af van verschillende factoren, waaronder de leeftijd van de patiënt, de conditie van de aderen, de duur van de infusie en het type medicatie dat wordt toegediend. Een zorgvuldige beoordeling is essentieel om de risico's te minimaliseren.

Aderen die eerder zijn beschadigd

Vermijd aderen die eerder zijn gebruikt voor intraveneuze therapie en tekenen van beschadiging vertonen. Dit omvat aderen die littekenweefsel hebben, gehard of pijnlijk aanvoelen. Herhaaldelijk gebruik van dezelfde ader kan leiden tot flebitis (aderontsteking), trombose (bloedstolling) of extravasatie (het lekken van vloeistof buiten de ader).

Voorbeeld: Een patiënt met chronische nierinsufficiëntie die regelmatig hemodialyse ondergaat, heeft vaak beschadigde aderen in de armen. Het plaatsen van een vleugelnaald in een ader met littekenweefsel kan leiden tot een mislukte poging, pijn en verdere beschadiging.

Gebieden met infectie of ontsteking

Plaats nooit een vleugelnaald in gebieden met een actieve infectie of ontsteking. Dit omvat huiduitslag, cellulitis, abcessen en lokale infecties. Het inbrengen van een naald in een geïnfecteerd gebied kan de infectie verder verspreiden naar de bloedbaan (sepsis), wat levensbedreigend kan zijn.

Voorbeeld: Bij een patiënt met een huidinfectie op de onderarm, is het absoluut verboden om daar een vleugelnaald te plaatsen. Kies een alternatieve locatie, zoals de handrug of een andere arm, waarbij de huid intact en vrij van infectie is.

Gebieden met oedeem

Vermijd het plaatsen van een vleugelnaald in gebieden met oedeem (vochtophoping). Oedeem kan de aderen moeilijker te visualiseren en te palperen maken, waardoor de kans op een mislukte poging en extravasatie toeneemt. Bovendien kan de aanwezigheid van overtollig vocht de genezing van de punctieplaats vertragen.

Voorbeeld: Een patiënt met hartfalen of nierfalen kan oedeem in de benen of enkels hebben. Het is af te raden om in deze gebieden een vleugelnaald te plaatsen, omdat de aderen mogelijk niet goed toegankelijk zijn en de kans op complicaties groter is.

Gebieden nabij gewrichten

Wees voorzichtig bij het plaatsen van een vleugelnaald in gebieden nabij gewrichten, zoals de pols of de elleboog. Beweging van het gewricht kan de naald verplaatsen en leiden tot irritatie van de ader, pijn of extravasatie. Indien mogelijk, kies een locatie verder van het gewricht.

Voorbeeld: Bij kinderen is het vaak verleidelijk om een ader in de pols te gebruiken, maar dit kan problematisch zijn omdat kinderen vaak bewegen en de naald onbedoeld kunnen verschuiven. Een ader op de handrug is vaak een betere optie.

De borst (bij borstkankerpatiënten)

Bij patiënten die een borstkankerbehandeling hebben ondergaan, is het van essentieel belang om de arm aan de kant van de borstoperatie of bestraling te vermijden voor venapunctie. De lymfeklieren in de oksel kunnen beschadigd zijn geraakt door de behandeling, waardoor het risico op lymfoedeem (vochtophoping in de arm) toeneemt. Het plaatsen van een naald in deze arm kan het risico op lymfoedeem verder verhogen en infecties veroorzaken.

Voorbeeld: Een vrouw die een borstamputatie heeft ondergaan aan de linkerzijde, dient aan de rechterarm geprikt te worden, indien mogelijk. De linkerarm moet vermeden worden om het risico op lymfoedeem te minimaliseren.

Aderen in de benen (indien mogelijk)

Hoewel aderen in de benen soms gebruikt worden als laatste redmiddel, is het over het algemeen beter om deze te vermijden, vooral bij patiënten met een verhoogd risico op trombose (bloedstolling). Het gebruik van aderen in de benen kan het risico op diepe veneuze trombose (DVT) verhogen, een ernstige aandoening die kan leiden tot een longembolie.

Voorbeeld: Bij oudere patiënten, patiënten met obesitas of patiënten met een voorgeschiedenis van trombose, is het extra belangrijk om de aderen in de benen te vermijden. Kies indien mogelijk voor aderen in de armen of de handrug.

Andere Contra-indicaties

Naast de bovengenoemde locaties zijn er nog andere contra-indicaties voor het plaatsen van een vleugelnaald, afhankelijk van de individuele situatie van de patiënt. Dit kan bijvoorbeeld gelden voor patiënten met bloedstollingsstoornissen, allergieën voor bepaalde materialen of specifieke medische aandoeningen. Raadpleeg altijd de medische geschiedenis van de patiënt en volg de richtlijnen van de instelling.

Het belang van een goede techniek

Zelfs als de juiste locatie wordt gekozen, is een goede techniek essentieel om complicaties te voorkomen. Dit omvat het gebruik van steriele materialen, een zorgvuldige desinfectie van de huid, een nauwkeurige punctie en een goede fixatie van de naald. Bovendien is het belangrijk om de patiënt goed te informeren over de procedure en eventuele bijwerkingen.

Conclusie en aanbevelingen

Het plaatsen van een vleugelnaald is een routineprocedure, maar vereist de nodige kennis en vaardigheid. Het vermijden van de verkeerde locaties is cruciaal om complicaties te voorkomen en de patiëntveiligheid te waarborgen. Door de bovengenoemde richtlijnen in acht te nemen en een goede techniek toe te passen, kan de kans op een succesvolle en veilige venapunctie aanzienlijk worden vergroot.

Aanbeveling: Regelmatige training en bijscholing zijn essentieel voor medisch personeel dat vleugelnaalden plaatst. Door op de hoogte te blijven van de nieuwste richtlijnen en best practices kan de kwaliteit van de zorg worden verbeterd en het risico op complicaties worden geminimaliseerd.

Zorg ervoor dat je altijd de specifieke protocollen van jouw instelling volgt en dat je bij twijfel een collega of supervisor raadpleegt. Patiëntveiligheid staat altijd voorop.