Waarom Sneed Van Gogh Zijn Oor Eraf

Je hebt het vast wel eens gehoord: Vincent van Gogh, de getormenteerde kunstenaar die zijn oor afsneed. Een daad van pure waanzin, zo lijkt het op het eerste gezicht. Maar wat dreef hem tot deze gruwelijke actie? Laten we samen duiken in de complexe en tragische wereld van Van Gogh om te proberen dit mysterie te ontrafelen. Want achter elke extreme daad schuilt vaak een dieper verhaal, een verhaal dat we beter kunnen begrijpen om de mens achter de legende te zien.

Een Geest in Nood

Om te beginnen is het cruciaal te begrijpen dat Van Gogh leed aan een ernstige psychische aandoening. Hoewel de exacte diagnose nog steeds onderwerp van discussie is, wordt algemeen aangenomen dat hij last had van een combinatie van bipolaire stoornis (manisch-depressieve stoornis) en epilepsie. Deze aandoeningen veroorzaakten intense stemmingswisselingen, hallucinaties en periodes van verwardheid. Het was geen simpel geval van 'gekke kunstenaar', maar een serieuze strijd tegen demonen die hij niet kon controleren.

De briefwisseling tussen Vincent en zijn broer Theo biedt een onthutsende inkijk in zijn geestelijke toestand. Hij beschrijft zijn worstelingen met depressie, angst en een overweldigend gevoel van eenzaamheid. "Ik heb het gevoel dat mijn leven een mislukking is," schreef hij op een gegeven moment. Deze gevoelens werden nog versterkt door zijn sociale isolatie; hij voelde zich vaak onbegrepen en afgewezen door de gevestigde kunstwereld.

De Ruzie met Gauguin

De gebeurtenissen die direct voorafgingen aan de oorincident zijn minstens zo belangrijk. Van Gogh had de Franse schilder Paul Gauguin overgehaald om naar Arles te komen, in de hoop een kunstenaarsgemeenschap te stichten. De twee woonden samen in het Gele Huis, werkten samen en discussieerden over kunst. Echter, hun relatie was vanaf het begin gespannen. Ze hadden totaal verschillende persoonlijkheden en artistieke visies.

Gauguin was een dominante figuur, zelfverzekerd en gevestigd in zijn eigen stijl. Van Gogh, daarentegen, was onzeker en behoeftig aan goedkeuring. De druk om te presteren, gecombineerd met zijn instabiele geestelijke toestand, leidde tot frequente en intense ruzies. Deze ruzies escaleerden uiteindelijk tot een breekpunt.

Over de exacte toedracht van de ruzie verschillen de meningen, maar het is duidelijk dat er een heftige confrontatie heeft plaatsgevonden. Sommige historici suggereren dat Gauguin dreigde te vertrekken, wat voor Van Gogh een verwoestende klap zou zijn geweest. Anderen geloven dat de ruzie ging over artistieke verschillen of zelfs over een vrouw. Wat de aanleiding ook was, het resultaat was hetzelfde: Van Gogh verloor de controle.

De Nacht van de Waanzin

In de nacht van 23 december 1888, na een bijzonder hevige ruzie, raakte Van Gogh in een psychotische toestand. Wat er precies gebeurde is gehuld in mysterie. Volgens sommigen bedreigde hij Gauguin met een scheermes, waarna Gauguin vertrok. Anderen beweren dat Van Gogh zichzelf verwondde in een vlaag van wanhoop. Hoe dan ook, in een moment van waanzin sneed hij een deel van zijn linkeroor af.

Na de zelfverminking wikkelde Van Gogh het afgesneden oor in een doek en bracht het naar een prostituee in een nabijgelegen bordeel, genaamd Rachel. Hij gaf haar het pakketje en vroeg haar om het goed te bewaren. Dit bizarre gedrag getuigt van de verwarring en desoriëntatie die hij op dat moment ervoer.

De volgende ochtend werd Van Gogh gevonden door de politie, bewusteloos en zwaargewond. Hij werd opgenomen in het ziekenhuis van Arles, waar hij behandeld werd door dokter Félix Rey. Gauguin, die inmiddels was vertrokken, werd door de politie op de hoogte gesteld van het incident. Hij keerde echter niet terug naar Arles.

Interpretaties en Speculaties

De motieven achter Van Goghs daad blijven tot op de dag van vandaag onderwerp van speculatie en interpretatie. Er zijn verschillende theorieën die proberen het mysterie te ontrafelen:

Psychologische theorieën: Deze theorieën benadrukken de rol van Van Goghs psychische aandoening. De zelfverminking wordt gezien als een uiting van zijn innerlijke pijn, wanhoop en zelfhaat. Het afsnijden van zijn oor zou een poging kunnen zijn om zich te straffen voor zijn vermeende mislukkingen.
Relationele theorieën: Deze theorieën leggen de nadruk op de relatie met Gauguin. De zelfverminking zou een reactie kunnen zijn op het vertrek van Gauguin, een poging om zijn aandacht te trekken of om hem te straffen. Het afgesneden oor zou ook een symbolische daad kunnen zijn, een offer aan Gauguin om de relatie te redden.
Symbolische theorieën: Deze theorieën interpreteren de daad symbolisch. Het oor wordt gezien als een symbool van luisteren, gehoorzamen en communicatie. Het afsnijden van het oor zou een verwerping kunnen zijn van de buitenwereld, een poging om zich af te sluiten van de kritiek en de onbegrip waarmee hij te maken had.
De theorie van Bernadette Murphy: De kunsthistorica Bernadette Murphy heeft jarenlang onderzoek gedaan naar het incident en komt met een andere interpretatie. Zij stelt dat Van Gogh niet zijn hele oor afsneed, maar slechts een deel ervan. Daarnaast beweert ze dat de ruzie niet met Gauguin was, maar met zijn broer Theo over geldzaken en de verkoop van zijn schilderijen. Hoewel deze theorie niet door iedereen wordt gedeeld, biedt ze een interessante alternatieve kijk op de gebeurtenissen.

Het is waarschijnlijk dat er een combinatie van factoren heeft bijgedragen aan Van Goghs daad. Zijn psychische aandoening, de gespannen relatie met Gauguin, de sociale isolatie en de artistieke frustraties speelden allemaal een rol. Het is onmogelijk om één enkele reden aan te wijzen, maar door al deze aspecten te overwegen, kunnen we een beter begrip krijgen van de complexiteit van de situatie.

De Nasleep

Na het incident werd Van Gogh meerdere keren opgenomen in psychiatrische inrichtingen. Tijdens zijn verblijf in het gesticht van Saint-Paul-de-Mausole, in de buurt van Saint-Rémy, bleef hij schilderen. In deze periode creëerde hij enkele van zijn beroemdste werken, waaronder "De Sterrennacht" en "Zelfportret met verbonden oor".

Ondanks de behandeling bleef Van Goghs psychische toestand fragiel. Hij bleef worstelen met depressie en wanhoop. Op 27 juli 1890 schoot hij zichzelf in de borst. Twee dagen later overleed hij, in het bijzijn van zijn broer Theo.

Van Gogh stierf in armoede en onbekendheid. Pas na zijn dood werd zijn genie erkend. Vandaag de dag wordt hij beschouwd als een van de belangrijkste en invloedrijkste kunstenaars aller tijden. Zijn werk, dat gekenmerkt wordt door intense emotie, expressieve kleuren en een unieke stijl, spreekt tot de verbeelding van mensen over de hele wereld.

Lessen voor Vandaag

Het verhaal van Van Gogh is niet alleen een tragisch verhaal van een getormenteerde kunstenaar, maar ook een verhaal dat ons belangrijke lessen kan leren:

Het belang van mentale gezondheid: Van Goghs verhaal herinnert ons eraan dat mentale gezondheid net zo belangrijk is als fysieke gezondheid. Het is cruciaal om open te zijn over psychische problemen en professionele hulp te zoeken wanneer dat nodig is.
Het belang van empathie en begrip: Het is belangrijk om te proberen de wereld te zien vanuit het perspectief van anderen, vooral mensen die worstelen met psychische problemen. Door empathie en begrip te tonen, kunnen we hen helpen zich minder eenzaam en geïsoleerd te voelen.
De kracht van creativiteit: Van Gogh gebruikte zijn kunst als een manier om zijn emoties te uiten en zijn innerlijke wereld te verkennen. Creativiteit kan een krachtig middel zijn om te helen en te groeien.

Het mysterie rond Van Goghs oor zal waarschijnlijk nooit volledig worden opgelost. Maar door zijn leven en werk te bestuderen, kunnen we een dieper inzicht krijgen in de complexiteit van de menselijke geest en de uitdagingen waarmee mensen met psychische problemen te maken hebben. Laten we het verhaal van Van Gogh gebruiken als een herinnering om open, empathisch en ondersteunend te zijn, zodat we samen een wereld kunnen creëren waarin iedereen zich veilig en gehoord voelt.