Walter Benjamin Art In The Age Of Reproduction

Heb je je ooit afgevraagd waarom replica's van kunstwerken, van Mona Lisa-sleutelhangers tot posters van Van Goghs Zonnebloemen, zo alomtegenwoordig zijn? Of waarom we massaal foto's maken van dingen die we meemaken, in plaats van er simpelweg van te genieten? Dit zijn vragen die de Duitse filosoof Walter Benjamin zich al bijna een eeuw geleden stelde. En zijn antwoorden, vervat in zijn invloedrijke essay "Het kunstwerk in het tijdperk van zijn technische reproduceerbaarheid", zijn vandaag de dag nog steeds relevant, misschien zelfs meer dan ooit.

Benjamin's essay, geschreven in 1936, onderzocht de ingrijpende impact van de technische reproduceerbaarheid op kunst en de maatschappij. Het was een tijdperk van snelle technologische vooruitgang, met de opkomst van fotografie en film, die het mogelijk maakten om kunstwerken in grote aantallen te reproduceren en te verspreiden. Dit had, zo betoogde Benjamin, diepgaande gevolgen voor de manier waarop we kunst ervaren en waarderen.

Het Verlies van de Aura

Het kernconcept in Benjamin's essay is de "aura" van het kunstwerk. Hij definieerde de aura als het gevoel van authenticiteit, uniciteit, geschiedenis en rituele waarde dat inherent is aan het originele kunstwerk. Denk aan een schilderij dat eeuwenlang in een museum heeft gehangen, bekeken door generaties bezoekers. De aura is de onvervangbare sfeer die voortkomt uit de unieke aanwezigheid van dat kunstwerk, de geschiedenis die het draagt, en de context waarin het is ontstaan.

De technische reproduceerbaarheid bedreigt deze aura. Wanneer een kunstwerk oneindig gekopieerd en verspreid kan worden, verliest het zijn uniciteit en authenticiteit. De reproductie kan overal aanwezig zijn, in tijdschriften, op posters, op internet, waardoor de oorspronkelijke ervaring van het kunstwerk verwaterd raakt. Het is alsof je een bekende persoonlijkheid alleen nog maar via foto's en video's kent – je mist de echte, fysieke ontmoeting, de energie die van die persoon uitgaat.

Benjamin beschreef dit verlies van aura niet per se als iets negatiefs. Hij zag het als een dubbelzijdig zwaard. Aan de ene kant kon de reproducerende technologie de kunst democratiseren en toegankelijker maken voor een breder publiek. Aan de andere kant verloor kunst daardoor haar unieke waarde en potentieel voor kritische reflectie.

Politieke en Sociale Implicaties

Benjamin ging verder dan de esthetische implicaties en verkende de politieke en sociale gevolgen van de reproduceerbaarheid. Hij was bezorgd over de manier waarop kunst gebruikt kon worden voor propaganda en manipulatie. In een tijd van opkomende totalitaire regimes zag hij de gevaren van het gebruik van massamedia om de publieke opinie te beïnvloeden.

Hij wees op het voorbeeld van het fascisme, dat kunst gebruikte om macht en controle te tonen. De nazi's maakten slim gebruik van massabijeenkomsten, parades en symbolen om een gevoel van eenheid en gemeenschap te creëren, maar ook om afwijkende meningen te onderdrukken. Benjamin waarschuwde dat wanneer kunst losgekoppeld wordt van zijn traditionele rituele functie en gebruikt wordt voor politieke doeleinden, het een instrument van onderdrukking kan worden.

Daarentegen zag Benjamin ook potentieel voor emancipatie in de reproduceerbaarheid van kunst. Hij geloofde dat kunst, door toegankelijk te worden voor de massa, de mogelijkheid bood om kritische gedachten te stimuleren en sociale verandering te bevorderen. Denk aan de politieke posters en pamfletten die in de Sovjet-Unie werden verspreid, of aan de protestliederen die in de burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten werden gezongen.

De Film als Paradigm

Benjamin beschouwde de film als een paradigma van de reproduceerbaarheid. In tegenstelling tot de schilderkunst, die een uniek origineel heeft, is de film van nature een reproduceerbare kunstvorm. Een film bestaat uit vele identieke kopieën die over de hele wereld worden vertoond. Dit betekent dat de film geen aura heeft in de traditionele zin van het woord.

Maar dit gebrek aan aura, zo betoogde Benjamin, maakt de film juist geschikt voor nieuwe vormen van perceptie. De film biedt de kijker de mogelijkheid om de werkelijkheid op een nieuwe manier te ervaren, door middel van montage, close-ups en andere cinematografische technieken. De film kan ons een andere kijk geven op de wereld en ons uitdagen om kritisch na te denken over de realiteit.

Benjamin in de 21e Eeuw: Relevantie Vandaag

Meer dan 80 jaar na het schrijven van Benjamin's essay is de reproduceerbaarheid alleen maar toegenomen. Met de komst van het internet, sociale media en digitale technologieën zijn we nu in staat om kunstwerken en andere culturele producten in een ongekende schaal te reproduceren en te verspreiden.

De vraag die Benjamin stelde – wat is de impact van de reproduceerbaarheid op de kunst en de maatschappij? – is relevanter dan ooit. We worden overspoeld met beelden en informatie, en het is steeds moeilijker om onderscheid te maken tussen het origineel en de kopie, tussen de authentieke ervaring en de simulatie.

Hier zijn enkele praktische tips om Benjamin's inzichten toe te passen in je eigen leven:

• Wees bewust van je consumptie van media. Vraag jezelf af: Waarom kijk ik naar deze afbeelding? Wat is de boodschap die het wil overbrengen? Wie profiteert van de verspreiding van dit beeld?
• Zoek de authenticiteit. Probeer kunstwerken in het echt te ervaren, in musea en galerieën. Lees boeken in plaats van samenvattingen online. Bezoek historische plaatsen in plaats van alleen maar foto's te bekijken.
• Waardeer de uniciteit van de ervaring. Leg je telefoon weg en wees volledig aanwezig in het moment. Geniet van de schoonheid van de natuur, de warmte van een gesprek met een vriend, de smaak van een heerlijke maaltijd.
• Steun kunstenaars en makers. Koop originele kunstwerken, bezoek concerten en theatervoorstellingen, lees boeken van onafhankelijke auteurs.

De inzichten van Walter Benjamin bieden een waardevol kader om na te denken over de impact van de technologie op de kunst en de maatschappij. Door ons bewust te zijn van de gevaren en de mogelijkheden van de reproduceerbaarheid, kunnen we streven naar een meer kritische en bewuste manier van omgaan met de wereld om ons heen.

Uiteindelijk daagt Benjamin ons uit om de waarde van de authenticiteit en de uniciteit te herontdekken in een tijdperk van massale reproductie. Het gaat er niet om de technologie te veroordelen, maar om te leren hoe we haar op een verantwoorde en zinvolle manier kunnen gebruiken.