Wanneer Is De Nachtwacht Gemaakt

De Nachtwacht, een iconisch meesterwerk van de Nederlandse Gouden Eeuw, trekt al eeuwenlang bewonderaars van over de hele wereld. Het imposante schilderij, geschilderd door Rembrandt van Rijn, is niet alleen een lust voor het oog, maar ook een belangrijk historisch document. Een van de meest gestelde vragen over dit schilderij is: wanneer is de Nachtwacht precies gemaakt? Het antwoord is complexer dan het lijkt, en vereist een duik in de details van Rembrandt's leven en werk.

Het Begin van de Nachtwacht: 1642

Het is een algemeen bekend feit dat de Nachtwacht in 1642 is voltooid. Dit jaar is prominent vermeld in de kunstgeschiedenisboeken en wordt vaak genoemd als de datum van de voltooiing. Maar de realiteit is dat Rembrandt niet in één jaar aan dit gigantische doek heeft gewerkt. Het schilderij is in opdracht gegeven in 1639. Dit is een belangrijk nuanceverschil.

De Opdracht en de Voorbereidingen

In 1639 ontving Rembrandt de prestigieuze opdracht van de Amsterdamse schutterij. Deze schutterij, een soort burgerwacht, wilde een groepsportret laten maken van hun leden. Het was een eervolle en lucratieve opdracht voor Rembrandt, die op dat moment een van de meest succesvolle schilders van Amsterdam was. Na ontvangst van de opdracht begon Rembrandt met de voorbereidingen. Hij maakte schetsen, studies en individuele portretten van de schutters die op het schilderij zouden verschijnen. Dit proces was essentieel voor het uiteindelijke resultaat, aangezien het Rembrandt in staat stelde de personages en compositie te perfectioneren.

De schutters betaalden elk een bedrag om op het doek te verschijnen, afhankelijk van hun positie en prominentie. Degenen die vooraan stonden, betaalden meer dan degenen die achteraan of in de schaduw stonden. Dit was een gebruikelijke praktijk bij groepsportretten in die tijd. Rembrandt's aanpak was echter anders dan die van zijn tijdgenoten.

De Uitvoering: Een Meerjarig Project

De daadwerkelijke schilderfase begon waarschijnlijk in 1640 of 1641. Rembrandt werkte met een team van assistenten in zijn atelier om het enorme doek te vullen met de gedetailleerde portretten en de dynamische compositie die we vandaag de dag kennen. Het was een intensief en tijdrovend proces. Rembrandt gebruikte een rijke palet aan kleuren en een verfijnde techniek om de stofuitdrukking, de lichtinval en de emoties van de personages weer te geven. Hij werkte laag over laag, waardoor een diepte en complexiteit ontstond die ongeëvenaard was in zijn tijd. Het is belangrijk te benadrukken dat Rembrandt niet aan één stuk door aan de Nachtwacht werkte. Hij had andere opdrachten en projecten die zijn aandacht vereisten. De Nachtwacht was dus een project dat zich over meerdere jaren uitstrekte.

De Betekenis van 1642

Hoewel de schilderfase waarschijnlijk al eerder begon, wordt 1642 als het voltooiingsjaar beschouwd. Dit is waarschijnlijk het jaar waarin Rembrandt het schilderij aan de schutterij opleverde. Het kan ook het jaar zijn waarin de laatste details werden aangebracht. De exacte reden voor de aanduiding van 1642 is niet volledig bekend, maar het is een gevestigd feit in de kunstgeschiedenis. Het is een convenient benchmark, een handig referentiepunt, maar het vertelt niet het hele verhaal.

Documentatie en Bewijsvoering

Er is beperkte directe documentatie over de exacte tijdslijn van de Nachtwacht. Veel van onze kennis is gebaseerd op indirect bewijs, zoals archiefdocumenten, inventarislijsten en stilistische analyses van Rembrandt's werk. Kunsthistorici hebben de schilderstijl, de gebruikte materialen en de technieken die Rembrandt in de Nachtwacht toepaste, vergeleken met zijn andere werken uit die periode. Dit heeft geholpen om een beter begrip te krijgen van de chronologie van het schilderij. Bijvoorbeeld, de manier waarop Rembrandt licht en schaduw gebruikte, de zogenaamde clair-obscur techniek, is consistent met zijn andere werken uit de vroege jaren 1640. Dit ondersteunt de theorie dat hij in die periode actief aan de Nachtwacht werkte.

Er zijn ook aanwijzingen in de archieven van de Amsterdamse schutterij. Deze documenten geven inzicht in de betalingen die Rembrandt ontving en de afspraken die werden gemaakt over de levering van het schilderij. Hoewel deze documenten geen gedetailleerd verslag geven van de schilderfase, bieden ze wel waardevolle context.

Na de Voltooiing: De Geschiedenis van de Nachtwacht

De Nachtwacht heeft een turbulente geschiedenis achter de rug na zijn voltooiing. Het schilderij is verschillende keren verplaatst, aangepast en beschadigd. In 1715 werd het schilderij ingekort om in een nieuwe locatie in het stadhuis van Amsterdam te passen. Dit resulteerde in het verlies van belangrijke delen van de compositie, waaronder de figuren aan de linker- en rechterkant van het doek. Deze ingreep heeft onherstelbare schade toegebracht aan het oorspronkelijke ontwerp van Rembrandt.

In de loop der eeuwen is de Nachtwacht verschillende keren gerestaureerd. De meest recente restauratie, die in 2019 van start ging, is de grootste en meest ambitieuze restauratie ooit uitgevoerd op het schilderij. Tijdens deze restauratie werd het schilderij grondig onderzocht en behandeld met behulp van de nieuwste technologieën. De restauratie heeft nieuwe inzichten opgeleverd over Rembrandt's techniek en de staat van het schilderij.

Het Rijksmuseum, waar de Nachtwacht momenteel hangt, heeft een speciale glazen ruimte rondom het schilderij geplaatst om het te beschermen tegen vandalisme en omgevingsfactoren. Dit is een essentiële maatregel om de Nachtwacht voor toekomstige generaties te bewaren. De bekendste vandalistische daad dateert van 1975, toen een verwarde man het schilderij met een mes beschadigde.

Conclusie

De Nachtwacht is een meesterwerk dat niet alleen een momentopname is van de Nederlandse Gouden Eeuw, maar ook een getuigenis van Rembrandt's genialiteit. Hoewel 1642 vaak wordt genoemd als het jaar waarin de Nachtwacht is gemaakt, is het belangrijk te onthouden dat het een meerjarig project was dat begon in 1639 en waarschijnlijk enige tijd in beslag nam. De Nachtwacht is een dynamisch kunstwerk dat door de eeuwen heen is veranderd en geëvolueerd. Het blijft ons fascineren en inspireren tot op de dag van vandaag.

Bezoek zelf het Rijksmuseum en bewonder de Nachtwacht met eigen ogen! Onderzoek de details, lees de achtergrondinformatie en laat je meevoeren door de magie van dit iconische schilderij. Leer ook over andere beroemde schilderijen en kunstenaars uit die tijd om een dieper begrip te krijgen van de context waarin de Nachtwacht is ontstaan.