Wat Hebben De Gebroeders De Witt Gedaan

De gebroeders De Witt, Johan en Cornelis, behoren tot de meest tragische en controversiële figuren in de Nederlandse Gouden Eeuw. Hun invloed op de politiek en economie van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was enorm, en hun gewelddadige dood markeerde een keerpunt in de Nederlandse geschiedenis. Dit artikel belicht hun belangrijkste bijdragen, de context waarin ze opereerden, en de redenen achter hun val.

De Opkomst van Johan de Witt

Johan de Witt, geboren in Dordrecht in 1625, was een buitengewoon intelligent en ambitieus man. Hij studeerde rechten in Leiden en promoveerde op jonge leeftijd. Zijn talent en connecties brachten hem snel naar de top van de politieke ladder.

Raadpensionaris van Holland

In 1653 werd Johan de Witt benoemd tot Raadpensionaris van Holland, de machtigste provincie van de Republiek. Dit ambt, vergelijkbaar met een moderne premier, gaf hem een enorme invloed op het binnen- en buitenlandse beleid. Hij bekleedde deze functie gedurende bijna twee decennia, een periode die gekenmerkt werd door economische bloei en militaire conflicten.

De Eerste Engels-Nederlandse Oorlog en de Acte van Seclusie

Direct na zijn aantreden moest De Witt de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog zien te beëindigen (1652-1654). Deze oorlog, voornamelijk gevoerd op zee, had grote economische gevolgen voor de Republiek. De Witt slaagde erin een vredesverdrag te sluiten, maar dit ging gepaard met de geheime Acte van Seclusie. Deze acte sloot de jonge Willem III van Oranje-Nassau, de latere stadhouder Willem III van Engeland, uit van het stadhouderschap van Holland. Dit was een politiek compromis om Oliver Cromwell, de toenmalige Lord Protector van Engeland, tevreden te stellen, die een Oranje-gezinde stadhouder als een bedreiging voor zijn regime zag.

Economisch Beleid en de "Goede Tijden"

De periode onder De Witts leiding wordt vaak beschouwd als de "Goede Tijden" van de Republiek. Hij voerde een pragmatisch economisch beleid dat de handel en de scheepvaart stimuleerde. Hij bevorderde de vrije markt en probeerde de mercantilistische praktijken van andere landen te neutraliseren. De Nederlandse vloot beheerste de zeeën en de handel floreerde als nooit tevoren.

Voorbeeld: De Wet op de Vrije Zee, die De Witt verdedigde, was cruciaal voor de Nederlandse dominantie in de internationale handel. Deze wet stelde dat de zeeën vrij waren voor alle naties om te gebruiken voor handel, in tegenstelling tot de claim van sommige landen (zoals Engeland) op bepaalde zeegebieden.

Cornelis de Witt: De Militair en Diplomaat

Cornelis de Witt, de oudere broer van Johan, was een belangrijke figuur in het leger en de diplomatie. Hij was een bekwame admiraal en speelde een cruciale rol in de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog (1665-1667).

De Tocht naar Chatham

Cornelis de Witt is vooral bekend om zijn rol in de Tocht naar Chatham in 1667. Tijdens deze gedurfde operatie voerden Nederlandse schepen onder leiding van Michiel de Ruyter een verrassingsaanval uit op de Engelse vloot in de Medway-rivier. De Nederlanders vernietigden of veroverden een aanzienlijk aantal Engelse schepen, wat een vernedering was voor de Engelsen en een grote overwinning voor de Republiek. Cornelis de Witt was als gevolmachtigde van de Staten-Generaal verantwoordelijk voor de planning en de logistiek van deze succesvolle aanval.

Diplomaat en Onderhandelaar

Naast zijn militaire carrière was Cornelis ook een bekwaam diplomaat. Hij was betrokken bij de onderhandelingen over het Verdrag van Breda (1667), dat een einde maakte aan de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog. Dit verdrag bevestigde de Nederlandse positie als een grote maritieme macht.

De Val van de Gebroeders de Witt

Ondanks hun vele successen, groeide de onvrede over het bewind van de gebroeders De Witt. Verschillende factoren droegen bij aan hun val.

Het Rampjaar 1672

Het jaar 1672, bekend als het Rampjaar, was een catastrofe voor de Republiek. Engeland, Frankrijk en de bisschoppen van Münster en Keulen verklaarden de oorlog aan de Republiek. Het Nederlandse leger was slecht voorbereid en werd snel overweldigd. De situatie was zo ernstig dat men sprak van "reddeloos, radeloos, en regeringloos".

Oranjegezindheid en Politieke Rivaliteit

De Oranjegezindheid, de steun voor de terugkeer van een stadhouder uit het huis Oranje-Nassau, nam toe in tijden van crisis. Johan de Witt had lange tijd geprobeerd de macht van de Oranjes te beperken, omdat hij vreesde voor een autocratisch bewind. Willem III, de jonge prins van Oranje, werd gezien als de enige die de Republiek kon redden.

Data: Uit onderzoek blijkt dat de steun voor de Oranjes in 1672 aanzienlijk toenam, vooral onder de gewone bevolking die het slachtoffer was van de economische malaise en de militaire nederlagen.

De Moord op de Gebroeders de Witt

In augustus 1672 werd Cornelis de Witt onterecht beschuldigd van verraad en gevangengezet in Den Haag. Toen Johan hem bezocht in de gevangenis, werd het gebouw bestormd door een woedende menigte. Beide broers werden op gruwelijke wijze vermoord en hun lichamen werden verminkt en tentoongesteld. Deze barbaarse daad markeerde het einde van het eerste stadhouderloze tijdperk en de terugkeer van de Oranjes aan de macht.

De Legacy van de Gebroeders de Witt

Ondanks hun tragische einde, blijft de nalatenschap van de gebroeders De Witt belangrijk. Ze worden herinnerd als bekwame politici en diplomaten die de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in een periode van grote bloei en uitdagingen leidden.

Verdedigers van de Republiekse Idealen

De gebroeders De Witt waren sterke verdedigers van de republikeinse idealen van vrijheid, tolerantie en burgerlijke deugd. Ze geloofden in een regering door gekozen vertegenwoordigers en waren tegenstanders van een autocratisch bewind. Hun inzet voor deze principes heeft een blijvende impact gehad op de Nederlandse politieke cultuur.

Economische Innovatie en Handelsgeest

Hun economisch beleid legde de basis voor de Nederlandse Gouden Eeuw. Ze stimuleerden de handel, de scheepvaart en de financiële sector, waardoor de Republiek tot een van de rijkste en machtigste landen ter wereld werd. Hun nadruk op vrije markten en internationale handel blijft relevant tot op de dag van vandaag.

Een Waarschuwing tegen Extremisme en Polarisatie

De gewelddadige dood van de gebroeders De Witt is een waarschuwing tegen de gevaren van extremisme en politieke polarisatie. Hun verhaal laat zien hoe snel een samenleving kan afglijden in chaos en geweld wanneer haat en angst de overhand krijgen. Het is een herinnering aan het belang van dialoog, tolerantie en respect voor de rechtsstaat.

Conclusie

De gebroeders De Witt waren complexe en controversiële figuren wiens leven en werk een belangrijk hoofdstuk vormen in de Nederlandse geschiedenis. Hun bijdragen aan de politiek, economie en cultuur van de Republiek zijn onmiskenbaar, maar hun tragische dood herinnert ons eraan dat succes en invloed niet altijd een garantie zijn voor een gelukkig einde. Hun verhaal is een oproep tot waakzaamheid tegen de krachten die de samenleving kunnen destabiliseren en een pleidooi voor het koesteren van de waarden die de basis vormen van een vrije en rechtvaardige samenleving.

Het is van belang om de geschiedenis van de gebroeders De Witt te blijven bestuderen en te herdenken, zodat we kunnen leren van hun successen en mislukkingen en zo een betere toekomst kunnen creëren.