Wat Is Advance Care Planning

Advance Care Planning, of ACP, in het Nederlands ook wel proactieve zorgplanning genoemd, is een essentieel proces dat iedereen zou moeten overwegen. Het gaat over vooruitdenken en beslissingen nemen over je toekomstige gezondheidszorg, vooral als je zelf niet meer in staat bent om deze beslissingen te nemen. Het is geen eenmalige gebeurtenis, maar een continu proces van reflectie, communicatie en documentatie.

Waarom is Advance Care Planning belangrijk?

ACP stelt je in staat om de regie te houden over je eigen leven en gezondheid, zelfs als je dat op een bepaald moment niet meer fysiek of mentaal kunt. Het zorgt ervoor dat je wensen en waarden worden gerespecteerd en dat de zorg die je ontvangt overeenkomt met wat jij belangrijk vindt. Denk hierbij aan het wel of niet willen reanimeren, je voorkeur voor een bepaalde zorgsetting (thuis, ziekenhuis, hospice) of je wensen omtrent pijnbehandeling.

Het waarborgt autonomie

Door je wensen op papier te zetten, garandeer je dat jouw autonomie, jouw recht om zelf beslissingen te nemen over je eigen lichaam, wordt gerespecteerd. Zelfs wanneer je niet meer in staat bent om je eigen beslissingen te communiceren, worden je eerder vastgelegde wensen nageleefd.

Het vermindert stress voor naasten

Het overlijden van een dierbare is al een zeer emotionele en stressvolle periode. Door je wensen kenbaar te maken, ontlast je je familie en vrienden van de zware taak om beslissingen te nemen over jouw zorg. Ze weten wat jij zou willen, wat het voor hen makkelijker maakt om in overeenstemming met jouw wensen te handelen, zonder te twijfelen of ze wel de juiste keuze maken.

Het verbetert de kwaliteit van zorg

ACP helpt zorgverleners om een beter beeld te krijgen van wat voor jou belangrijk is, verder dan alleen medische gegevens. Het stelt hen in staat om persoonlijke zorg te bieden die aansluit bij jouw waarden en overtuigingen. Dit kan leiden tot een meer tevreden gevoel over de ontvangen zorg en een betere kwaliteit van leven, zelfs in de laatste levensfase.

Wat houdt Advance Care Planning in?

ACP omvat verschillende stappen, die vaak overlappen en elkaar aanvullen:

Reflectie op persoonlijke waarden en wensen

Begin met nadenken over wat voor jou belangrijk is in het leven. Wat zijn je waarden? Wat maakt het leven voor jou de moeite waard? Wat zijn je angsten en zorgen met betrekking tot je gezondheid en de toekomst? Deze reflectie vormt de basis voor alle verdere stappen.

Gesprekken met dierbaren en zorgverleners

Deel je gedachten en wensen met je familie, vrienden en huisarts. Bespreek wat je belangrijk vindt en leg uit waarom. Dit helpt hen om je beter te begrijpen en om beslissingen te nemen in lijn met jouw wensen als je dat zelf niet meer kunt. Het is belangrijk om deze gesprekken regelmatig te voeren, omdat je wensen en omstandigheden kunnen veranderen.

Vastleggen van wensen in een document

Je kunt je wensen vastleggen in een document, zoals een levenstestament, een euthanasieverklaring of een volmacht. In een levenstestament kun je aangeven welke medische behandelingen je wel of niet wilt ontvangen in bepaalde situaties. Een euthanasieverklaring is specifiek gericht op je wensen rondom euthanasie. Met een volmacht wijs je iemand aan die namens jou beslissingen mag nemen als je dat zelf niet meer kunt (een gevolmachtigde).

Delen van het document met betrokkenen

Zorg ervoor dat je document bekend is bij je huisarts, je gevolmachtigde en andere belangrijke personen in je omgeving. Bespreek het document met hen en bewaar het op een plek waar het gemakkelijk te vinden is. Je kunt het document ook registreren bij de Nederlandse Patiëntenfederatie.

Voorbeelden en data

Uit onderzoek blijkt dat slechts een klein percentage van de Nederlanders een levenstestament heeft opgesteld. Dit terwijl er een duidelijke behoefte is aan meer autonomie en controle over de eigen zorg. Uit een enquête van de Nederlandse Patiëntenfederatie bleek dat meer dan 80% van de mensen het belangrijk vindt om zelf beslissingen te kunnen nemen over hun eigen zorg, ook als ze wilsonbekwaam zijn.

Een voorbeeld van ACP in de praktijk is mevrouw Jansen, een 80-jarige vrouw met hartfalen. Ze heeft met haar huisarts en kinderen gesproken over haar wensen rondom reanimatie en ziekenhuisopname. Ze heeft aangegeven dat ze in geval van een hartstilstand niet gereanimeerd wil worden en dat ze het liefst thuis wil sterven. Deze wensen zijn vastgelegd in haar levenstestament en bekend bij alle betrokkenen. Toen mevrouw Jansen onverwachts een hartstilstand kreeg, wisten haar kinderen en de ambulancebroeders wat haar wensen waren en hebben ze haar in haar eigen vertrouwde omgeving kunnen laten overlijden.

Veelgestelde vragen

Is ACP alleen voor ouderen of mensen met een ernstige ziekte?

Nee, ACP is voor iedereen, ongeacht leeftijd of gezondheidstoestand. Iedereen kan onverwachts in een situatie terechtkomen waarin ze zelf geen beslissingen meer kunnen nemen. Door tijdig na te denken over je wensen en deze vast te leggen, ben je voorbereid op de toekomst.

Is een levenstestament bindend?

Een levenstestament is niet juridisch bindend, maar het is wel een sterk signaal van je wensen. Zorgverleners zijn verplicht om je wensen zo goed mogelijk te respecteren, tenzij er sprake is van een noodsituatie of als je wensen in strijd zijn met de wet.

Kan ik mijn levenstestament later nog wijzigen?

Ja, je kunt je levenstestament op elk moment wijzigen of intrekken. Het is belangrijk om je document regelmatig te herzien en aan te passen aan veranderende omstandigheden of wensen.

Conclusie en oproep tot actie

Advance Care Planning is een waardevol proces dat je in staat stelt om de regie te houden over je eigen leven en gezondheid, ook in moeilijke tijden. Het is een daad van liefde en verantwoordelijkheid, zowel voor jezelf als voor je dierbaren.

Begin vandaag nog met nadenken over je wensen en waarden. Praat erover met je familie, vrienden en huisarts. Leg je wensen vast in een document en deel het met de betrokkenen. Door proactief te handelen, zorg je ervoor dat jouw stem gehoord wordt en dat de zorg die je ontvangt overeenkomt met wat jij belangrijk vindt. Bezoek de website van de Nederlandse Patiëntenfederatie voor meer informatie en hulpmiddelen.

Wacht niet tot het te laat is. Neem vandaag nog de regie over je eigen toekomst!