Wat Is Delier Bij Ouderen

Plotselinge verwardheid, onrust en moeite met concentreren: dit zijn kenmerken van een delier. Maar wat is een delier precies, en waarom komt het vaker voor bij ouderen? Lees verder om meer te leren over deze ernstige aandoening en hoe we ouderen kunnen helpen die eraan lijden.

Wat is een Delier?

Een delier, ook wel een acute verwardheidstoestand genoemd, is een ernstige verstoring van de hersenfunctie. Het kenmerkt zich door een plotselinge verandering in iemands mentale toestand. Anders dan dementie, dat zich geleidelijk ontwikkelt, ontstaat een delier meestal binnen enkele uren of dagen.

Kenmerken van een Delier:

Verwardheid: Moeite met oriëntatie (weten wie je bent, waar je bent, welke tijd het is).
Aandachtsproblemen: Moeite met concentreren en vasthouden van de aandacht.
Veranderd bewustzijn: Wisselend bewustzijn, soms alert en soms suf.
Desoriëntatie: Niet weten waar je bent of welke tijd het is.
Geheugenproblemen: Moeite met het herinneren van recente gebeurtenissen.
Hallucinaties en wanen: Het zien, horen of voelen van dingen die er niet zijn. Het hebben van overtuigingen die niet kloppen met de werkelijkheid.
Onrust of apathie: Sommige mensen met een delier zijn erg onrustig en prikkelbaar, terwijl anderen juist heel stil en teruggetrokken zijn.
Verstoorde slaap-waakritme: Overdag slaperig zijn en 's nachts wakker en onrustig.
Emotionele schommelingen: Snel wisselende emoties, zoals angst, irritatie of verdriet.

Verschillende Types Delier:

Er zijn verschillende types delier, afhankelijk van de symptomen die op de voorgrond staan:

Hyperactief delier: Gekenmerkt door agitatie, onrust, prikkelbaarheid en soms agressie.
Hypoactief delier: Gekenmerkt door sufheid, teruggetrokkenheid, verminderde reacties en soms verwardheid. Dit type wordt vaak over het hoofd gezien.
Gemengd delier: Een combinatie van hyperactieve en hypoactieve symptomen.

Waarom Komt een Delier vaker Voor bij Ouderen?

Ouderen zijn kwetsbaarder voor een delier door verschillende factoren:

Verminderde hersenfunctie: Naarmate we ouder worden, kan de hersenfunctie afnemen, waardoor de hersenen gevoeliger worden voor verstoringen.
Aanwezigheid van chronische ziekten: Ouderen hebben vaak meerdere chronische aandoeningen, zoals hartfalen, longziekten of diabetes, die het risico op een delier verhogen.
Medicijngebruik: Ouderen gebruiken vaak meerdere medicijnen tegelijk, wat de kans op interacties en bijwerkingen vergroot. Sommige medicijnen, zoals slaapmiddelen, pijnstillers en anticholinergica, kunnen een delier uitlokken.
Operaties en ziekenhuisopnames: Operaties, vooral bij ouderen, kunnen een delier veroorzaken, evenals ziekenhuisopnames. De stress, de verandering van omgeving en de medicijnen die tijdens een ziekenhuisopname worden gegeven, kunnen allemaal bijdragen aan het ontstaan van een delier.
Uitdroging en ondervoeding: Uitdroging en ondervoeding kunnen de hersenfunctie beïnvloeden en het risico op een delier verhogen.
Zintuiglijke beperkingen: Slechtziendheid of slechthorendheid kunnen leiden tot desoriëntatie en verwarring, wat een delier kan uitlokken.
Sociale isolatie: Eenzaamheid en sociaal isolement kunnen de hersenfunctie negatief beïnvloeden en het risico op een delier verhogen.

Oorzaken van een Delier

Een delier heeft altijd een onderliggende oorzaak. Het is belangrijk om deze oorzaak te achterhalen om de juiste behandeling te kunnen starten. Mogelijke oorzaken zijn:

Infecties: Zoals longontsteking, urineweginfectie of hersenvliesontsteking.
Uitdroging: Onvoldoende vochtinname.
Metabole stoornissen: Afwijkingen in de bloedsuikerspiegel, elektrolytenbalans of nierfunctie.
Medicijngebruik: Bijwerkingen van medicijnen of interacties tussen medicijnen.
Alcohol- of drugsontwenning: Plotseling stoppen met alcohol of drugs.
Pijn: Ernstige pijn, bijvoorbeeld na een operatie.
Constipatie: Ernstige verstopping.
Verblijf in een vreemde omgeving: Zoals een ziekenhuis of verpleeghuis.
Neurologische aandoeningen: Zoals een beroerte, hersentumor of de ziekte van Parkinson.

Het Belang van Vroegtijdige Herkenning

Het is cruciaal om een delier vroegtijdig te herkennen. Een onbehandeld delier kan leiden tot ernstige complicaties, zoals:

Langere ziekenhuisopname: Een delier kan de duur van een ziekenhuisopname verlengen.
Functionele achteruitgang: Een delier kan leiden tot een vermindering van de zelfstandigheid en de mogelijkheid om dagelijkse activiteiten uit te voeren.
Verhoogd risico op vallen: De verwardheid en onrust die gepaard gaan met een delier kunnen het risico op vallen vergroten.
Verhoogd risico op overlijden: Een delier is geassocieerd met een verhoogd risico op overlijden, vooral bij ouderen.

Vroegtijdige herkenning en behandeling kunnen de prognose aanzienlijk verbeteren.

Wat Kun je Doen bij Vermoeden van een Delier?

Als je vermoedt dat iemand een delier heeft, is het belangrijk om onmiddellijk actie te ondernemen:

Raadpleeg direct een arts: Beschrijf de symptomen zo nauwkeurig mogelijk.
Creëer een rustige omgeving: Vermijd overstimulatie en zorg voor een vertrouwde omgeving.
Zorg voor goede oriëntatie: Gebruik een kalender, klok en vertel de persoon regelmatig waar hij/zij is en welke dag het is.
Zorg voor voldoende vocht en voeding: Stimuleer de persoon om te drinken en te eten.
Beperk medicatie: Bespreek het medicijngebruik met de arts en overweeg om medicijnen die een delier kunnen uitlokken, te verminderen of te stoppen. Altijd in overleg met de arts!
Bied geruststelling en ondersteuning: Probeer de persoon gerust te stellen en te kalmeren. Luister naar de angsten en onzekerheden van de persoon.

Behandeling van een Delier

De behandeling van een delier is gericht op het behandelen van de onderliggende oorzaak en het verminderen van de symptomen.

Behandeling van de oorzaak: Afhankelijk van de oorzaak kan de behandeling bestaan uit antibiotica voor een infectie, vochttoediening bij uitdroging, of het aanpassen van medicatie.
Symptoombestrijding: In sommige gevallen kan medicatie worden voorgeschreven om de symptomen van onrust en hallucinaties te verminderen. Dit gebeurt altijd onder toezicht van een arts.
Niet-medicamenteuze interventies: Naast medicatie zijn er ook niet-medicamenteuze interventies die kunnen helpen bij het verminderen van de symptomen van een delier, zoals:
- Realiteitsoriëntatie: Regelmatig herhalen van de dag, tijd en plaats.
- Zintuiglijke stimulatie: Zorg voor een comfortabele omgeving met voldoende licht en geluid.
- Familiebetrokkenheid: Betrek de familie bij de zorg en laat ze de persoon bezoeken.
- Valpreventie: Neem maatregelen om het risico op vallen te verminderen.

Preventie van een Delier

Hoewel een delier niet altijd te voorkomen is, zijn er wel maatregelen die je kunt nemen om het risico te verkleinen, vooral bij ouderen:

Optimaliseer de gezondheid: Zorg voor een goede gezondheid, inclusief voldoende vochtinname, gezonde voeding en regelmatige lichaamsbeweging.
Beperk medicatie: Wees kritisch op het gebruik van medicijnen en overleg met de arts over mogelijke bijwerkingen en interacties.
Voorkom uitdroging: Zorg voor voldoende vochtinname, vooral bij warm weer of bij ziekte.
Behandel infecties tijdig: Zoek tijdig medische hulp bij infecties.
Creëer een vertrouwde omgeving: Zorg voor een vertrouwde en comfortabele omgeving, vooral tijdens ziekenhuisopnames of operaties.
Stimuleer sociale contacten: Bevorder sociale contacten en activiteiten om eenzaamheid en sociaal isolement te voorkomen.
Let op zintuiglijke beperkingen: Zorg voor een goede bril en gehoorapparaten indien nodig.

Conclusie

Een delier is een ernstige aandoening die aanzienlijke gevolgen kan hebben voor ouderen. Vroegtijdige herkenning, een snelle diagnose en een gerichte behandeling zijn essentieel om complicaties te voorkomen en de prognose te verbeteren. Door de risicofactoren te kennen en preventieve maatregelen te nemen, kunnen we het risico op een delier verkleinen en ouderen helpen om zo lang mogelijk gezond en zelfstandig te blijven. Wees alert op signalen van verwardheid en aarzel niet om professionele hulp te zoeken. Het welzijn van onze ouderen verdient onze aandacht en zorg.