Wat Is Ongewenst Gedrag In De Klas

Herken je dat? Je staat voor de klas, vol enthousiasme om een boeiende les te geven, en dan... Chaos. Kinderen die door elkaar heen praten, niet luisteren, rondlopen. Ongewenst gedrag in de klas is een veelvoorkomend probleem waar veel leerkrachten mee worstelen. Het kan frustrerend zijn, je energie opslurpen en de leeromgeving voor iedereen negatief beïnvloeden. Maar wat ís ongewenst gedrag precies, en wat kun je eraan doen? Laten we daar eens dieper op ingaan.

Wat verstaan we onder ongewenst gedrag in de klas?

Ongewenst gedrag is een brede term die verschillende acties en houdingen van leerlingen omvat die een positieve leeromgeving belemmeren. Het is belangrijk om te beseffen dat niet elk kind hetzelfde is en dat wat de ene leerkracht als storend ervaart, de andere misschien minder erg vindt. Toch zijn er een aantal gedragingen die algemeen als ongewenst worden beschouwd:

Verstoren van de les: Denk hierbij aan praten door de leraar heen, geluiden maken, rondlopen zonder toestemming, of opzettelijk de aandacht van andere leerlingen afleiden.
Agressie: Zowel fysiek (slaan, duwen, schoppen) als verbaal (schelden, beledigen, dreigen).
Pesten: Herhaaldelijk negatief gedrag gericht op één of meerdere leerlingen, met als doel te kwetsen of te intimideren. Dit kan zich uiten in verbale pesterijen, sociale uitsluiting, of fysieke pesterijen. Ook cyberpesten via online platforms valt hieronder.
Niet meewerken: Weigeren opdrachten te maken, niet opletten tijdens de uitleg, of herhaaldelijk te laat komen.
Vernieling: Opzettelijk beschadigen van eigendommen van de school of van andere leerlingen.
Respectloos gedrag: Onbeleefd zijn tegenover de leraar of andere leerlingen, bijvoorbeeld door tegenspreken, rollen met de ogen, of het maken van ongepaste opmerkingen.

Het is cruciaal om te onthouden dat ongewenst gedrag verschillende oorzaken kan hebben. Het kan een uiting zijn van verveling, frustratie, angst, of een gebrek aan aandacht. Soms spelen er ook problemen thuis of sociale problemen een rol. Daarom is het belangrijk om niet direct te oordelen, maar om te proberen de onderliggende oorzaak te achterhalen.

De impact van ongewenst gedrag

De gevolgen van ongewenst gedrag reiken verder dan alleen de leerling die het gedrag vertoont. Het kan een negatieve invloed hebben op de hele klas:

Verstoorde leeromgeving: Andere leerlingen kunnen zich minder goed concentreren en presteren minder goed.
Toegenomen stress bij de leerkracht: Constant corrigeren en ingrijpen is vermoeiend en kan leiden tot een burn-out.
Onveilig gevoel: Leerlingen kunnen zich onveilig voelen in de klas, vooral als er sprake is van agressie of pesten.
Negatieve sfeer: Een klas met veel ongewenst gedrag kan een negatieve sfeer hebben, wat de motivatie en het plezier in leren vermindert.

Onderzoek toont aan dat een positief klasklimaat essentieel is voor de ontwikkeling van leerlingen. Een veilige en stimulerende omgeving draagt bij aan betere leerresultaten, meer welzijn en minder gedragsproblemen. Daarom is het van groot belang om ongewenst gedrag aan te pakken en te werken aan een positieve sfeer in de klas. "Een sterke leeromgeving is gebaseerd op wederzijds respect en duidelijke verwachtingen," aldus Dr. Marieke van der Molen, onderwijspsycholoog aan de Universiteit Utrecht.

Wat kun je doen tegen ongewenst gedrag?

Gelukkig zijn er verschillende strategieën die je kunt inzetten om ongewenst gedrag te verminderen en een positieve leeromgeving te creëren:

1. Preventie is key

Voorkomen is beter dan genezen! Investeer in preventieve maatregelen om ongewenst gedrag te voorkomen:

Duidelijke regels en verwachtingen: Stel samen met de leerlingen duidelijke regels op en zorg ervoor dat iedereen weet wat er van hem/haar verwacht wordt. Hang de regels zichtbaar op in de klas.
Positieve bekrachtiging: Focus op positief gedrag en beloon de leerlingen als ze zich aan de regels houden. Geef complimenten en erkenning voor hun inspanningen.
Goede relatie met de leerlingen: Investeer in een goede relatie met de leerlingen. Toon interesse in hun leven, luister naar hun problemen en wees een betrouwbare volwassene.
Afwisselende en boeiende lessen: Zorg voor afwisselende en boeiende lessen die aansluiten bij de interesses en behoeften van de leerlingen. Een actieve les kan verveling en frustratie verminderen.

2. Ingrijpen bij ongewenst gedrag

Ondanks preventieve maatregelen kan ongewenst gedrag toch voorkomen. Het is belangrijk om consistent en consequent te reageren:

Negeer klein, onschuldig gedrag: Soms is het beter om klein, onschuldig gedrag te negeren. Aandacht kan het gedrag juist versterken.
Geef een duidelijke waarschuwing: Spreek de leerling aan op zijn/haar gedrag en geef een duidelijke waarschuwing. Vertel wat er niet goed is en wat je van hem/haar verwacht.
Gebruik consequenties: Als een leerling herhaaldelijk ongewenst gedrag vertoont, is het belangrijk om consequenties te verbinden aan zijn/haar acties. Dit kan bijvoorbeeld een time-out zijn, een extra opdracht, of een gesprek met de ouders.
Focus op het gedrag, niet op de persoon: Vermijd persoonlijke kritiek en focus op het gedrag dat je wilt veranderen. Zeg bijvoorbeeld: "Ik vind het niet fijn dat je door mij heen praat," in plaats van "Jij bent altijd zo onbeleefd."

3. Samenwerking met ouders en collega's

Het aanpakken van ongewenst gedrag is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Werk samen met de ouders en collega's om een consistent en effectief beleid te ontwikkelen:

Oudergesprekken: Informeer de ouders over het ongewenste gedrag en bespreek samen mogelijke oplossingen. Betrek de ouders actief bij het proces.
Teamoverleg: Bespreek lastige situaties met collega's en zoek samen naar oplossingen. Wissel ervaringen en tips uit.
Schoolbeleid: Zorg voor een duidelijk schoolbeleid over ongewenst gedrag en zorg ervoor dat alle betrokkenen op de hoogte zijn van de regels en procedures.

4. Zoek professionele hulp

In sommige gevallen is het nodig om professionele hulp in te schakelen. Denk hierbij aan een gedragsspecialist, een schoolpsycholoog, of een externe instantie die gespecialiseerd is in gedragsproblemen.

Het aanpakken van ongewenst gedrag is een uitdaging, maar het is zeker mogelijk om een positieve en veilige leeromgeving te creëren. Door preventieve maatregelen te nemen, consequent te reageren, samen te werken met ouders en collega's, en indien nodig professionele hulp in te schakelen, kun je een groot verschil maken in het leven van je leerlingen. Je staat er niet alleen voor!

Onthoud dat geduld en doorzettingsvermogen essentieel zijn. Verandering kost tijd en het is belangrijk om niet op te geven. Blijf investeren in je relatie met de leerlingen, creëer een positieve sfeer in de klas en vier de successen, hoe klein ze ook zijn. Uiteindelijk zal je inspanning zich uitbetalen in een prettige en effectieve leeromgeving voor iedereen.