Welk Deel Eet Je Van Een Aardappel

Aardappelen zijn een basisvoedsel voor miljoenen mensen over de hele wereld. Ze zijn veelzijdig, voedzaam en relatief goedkoop. Maar als we een aardappel eten, welk deel consumeren we eigenlijk? Het antwoord is misschien niet zo eenvoudig als je denkt. In dit artikel duiken we dieper in de anatomie van een aardappel en bekijken we welk deel ervan eetbaar is, hoe de voedingswaarde verschilt per deel, en wat je moet vermijden.

De Anatomie van een Aardappel

Om te begrijpen welk deel van een aardappel we eten, is het belangrijk om eerst de basisanatomie te kennen. Een aardappel is in feite een ondergrondse stengelknol, geen wortel, zoals veel mensen denken. Deze knol dient als opslagplaats voor voedingsstoffen die de plant later kan gebruiken. De belangrijkste delen zijn:

De Schil

De schil, of epidermis, is de buitenste laag van de aardappel. Deze laag beschermt de aardappel tegen uitdroging, schade en ziekteverwekkers. De kleur van de schil kan variëren, van wit en geel tot rood en paars, afhankelijk van het aardappelras. De dikte van de schil kan ook verschillen.

De Cortex

Onder de schil bevindt zich de cortex, een laag parenchymcellen. Deze cellen zijn verantwoordelijk voor de opslag van zetmeel. De cortex is meestal een relatief dunne laag en heeft een korrelige textuur.

Het Vasculaire Ring

Dit is een ring van vaatbundels die zich dieper in de aardappel bevindt. Deze vaatbundels transporteren water en voedingsstoffen door de aardappel. De vasculaire ring is niet altijd even duidelijk zichtbaar, maar is belangrijk voor de groei en ontwikkeling van de knol.

Het Merg

Het merg vormt het centrale deel van de aardappel. Net als de cortex bestaat het uit parenchymcellen die zetmeel opslaan. Het merg kan een andere textuur of kleur hebben dan de cortex, afhankelijk van het aardappelras en de rijpheid.

De Ogen

De "ogen" van een aardappel zijn eigenlijk knoppen of spruiten. Uit deze ogen kunnen nieuwe scheuten groeien. Elk oog bevat een klein stukje meristeem, een soort stamcelweefsel, dat zich kan ontwikkelen tot een nieuwe plant. Deze ogen zijn een teken dat de aardappel leeft en in staat is tot vegetatieve voortplanting.

Wat Eten We Eigenlijk?

Over het algemeen eten we het grootste deel van de aardappel, inclusief de schil (afhankelijk van de bereidingswijze), de cortex en het merg. De belangrijkste voedingswaarde zit in de zetmeelrijke cellen van de cortex en het merg. Het zetmeel wordt tijdens de spijsvertering omgezet in glucose, wat energie levert.

De Schil: Ja of Nee?

De vraag of je de schil van een aardappel moet eten, is een veelbesproken onderwerp. De schil bevat vezels, vitaminen (vooral vitamine C en B-vitaminen) en mineralen (zoals kalium). Door de schil te eten, krijg je dus meer voedingsstoffen binnen. Echter, de schil kan ook kleine hoeveelheden glycoalkaloïden bevatten, met name solanine, een giftige stof.

De hoeveelheid glycoalkaloïden in de schil is meestal laag en ongevaarlijk, vooral in moderne aardappelrassen die speciaal zijn gekweekt om lage niveaus van deze stoffen te bevatten. Goed wassen en eventuele groene plekken verwijderen kan het risico op inname van schadelijke hoeveelheden glycoalkaloïden verder verlagen. Biologische aardappelen worden vaak aanbevolen als je de schil wilt eten, omdat deze minder vaak zijn behandeld met pesticiden.

Voorbeelden van situaties waarin men de schil wel of niet eet:

• Frietjes: Vaak wordt de schil verwijderd voor een gladder resultaat.
• Gepofte aardappelen: De schil wordt meestal wel gegeten en draagt bij aan de textuur.
• Aardappelpuree: Afhankelijk van de voorkeur, met of zonder schil.

De Ogen en Spruiten: Niet Eten!

De ogen en spruiten van een aardappel moet je absoluut vermijden. Deze bevatten een veel hogere concentratie van glycoalkaloïden dan de rest van de aardappel. Het eten van aardappelen met veel spruiten kan leiden tot misselijkheid, braken, diarree en buikpijn. In ernstige gevallen kan het zelfs neurologische symptomen veroorzaken.

Als een aardappel veel spruiten heeft, kun je deze het beste helemaal weggooien. Als er slechts een paar kleine spruiten zijn, kun je deze ruim wegsnijden, samen met een flink stuk van het omliggende vruchtvlees. Bewaar aardappelen op een koele, donkere en droge plaats om spruitvorming te voorkomen.

Voedingswaarde per Deel

Hoewel het meeste van de aardappel eetbaar is, verschilt de voedingswaarde per deel. Zoals eerder vermeld, bevat de schil meer vezels, vitaminen en mineralen dan de rest van de aardappel. Het zetmeel zit voornamelijk in de cortex en het merg.

Hier is een overzicht van de belangrijkste voedingsstoffen:

• Zetmeel: De belangrijkste bron van energie.
• Vezels: Voornamelijk in de schil, bevordert de spijsvertering.
• Vitamine C: Een antioxidant, vooral aanwezig in de schil en net onder de schil.
• Kalium: Een mineraal dat belangrijk is voor de bloeddrukregulatie, in de schil en het vruchtvlees.
• B-vitaminen: Belangrijk voor de energieproductie, in de schil en het vruchtvlees.
• Antioxidanten: Zoals polyfenolen, vooral in gekleurde aardappelen (bijvoorbeeld rode of paarse aardappelen).

Een studie van de University of Maine toonde aan dat aardappelen met een gekleurde schil (zoals rode en paarse aardappelen) significant hogere concentraties antioxidanten bevatten dan witte aardappelen. Deze antioxidanten kunnen helpen bij het beschermen van het lichaam tegen schade door vrije radicalen.

Real-World Voorbeelden en Data

Uit data van het Voedingscentrum blijkt dat een gemiddelde gekookte aardappel (ongeveer 150 gram) met schil ongeveer 150 calorieën, 3 gram vezels, 4 gram eiwit en 35 gram koolhydraten bevat. Zonder schil is de hoeveelheid vezels iets lager. De precieze voedingswaarde hangt af van het aardappelras en de bereidingswijze.

In veel culturen is het gebruikelijk om de schil van aardappelen te consumeren. In Ierland bijvoorbeeld, is 'boxty', een aardappelpannenkoek, traditioneel gemaakt met geraspte aardappelen inclusief schil. In de Verenigde Staten zijn 'potato skins' (aardappelschillen met toppings) een populair voorgerecht. Deze voorbeelden laten zien dat het eten van de schil niet alleen veilig, maar ook een smakelijke manier kan zijn om extra voedingsstoffen binnen te krijgen.

Echter, er zijn ook situaties waarin het beter is om de schil te vermijden. Bijvoorbeeld, als je een allergie hebt voor een bepaalde stof die in de schil voorkomt, of als de aardappelen zichtbaar beschadigd zijn of groene plekken vertonen. Ook oudere aardappelen, of aardappelen die lang zijn bewaard, kunnen een hogere concentratie aan glycoalkaloïden in de schil hebben.

Conclusie

Samenvattend, het grootste deel van een aardappel is eetbaar, inclusief de schil, de cortex en het merg. De schil bevat extra vezels, vitaminen en mineralen, maar kan ook kleine hoeveelheden glycoalkaloïden bevatten. De ogen en spruiten moet je absoluut vermijden vanwege de hoge concentratie van deze giftige stoffen. Door aardappelen goed te wassen, eventuele groene plekken en spruiten te verwijderen, en ze op een koele, donkere en droge plaats te bewaren, kun je veilig en gezond genieten van deze veelzijdige groente.

Let op: Raadpleeg bij twijfel altijd een arts of diëtist, vooral als je specifieke gezondheidsproblemen of allergieën hebt. Kies bij voorkeur voor biologische aardappelen als je de schil wilt eten.