Welke Landen Erkennen Het Internationaal Strafhof Niet

Het Internationaal Strafhof (ICC), gevestigd in Den Haag, is een permanent gerechtshof dat individuen berecht die worden beschuldigd van de ernstigste misdaden van internationaal belang: genocide, misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en agressie. Hoewel het ICC een cruciale rol speelt in de bevordering van internationale gerechtigheid, wordt het niet universeel erkend. Dit artikel onderzoekt welke landen het ICC niet erkennen en de redenen achter hun positie.

Waarom Erkenning Belangrijk Is

De erkenning van het ICC is essentieel voor de effectiviteit van het hof. Wanneer een land het ICC erkent, accepteert het de jurisdictie van het hof over misdaden die op zijn grondgebied worden gepleegd of door zijn onderdanen worden begaan. Dit betekent dat het ICC in theorie personen uit dat land kan vervolgen voor genoemde misdaden, zelfs als het land zelf niet in staat of onwillig is om dit te doen. Landen die het ICC niet erkennen, bieden een potentieel toevluchtsoord voor vermeende criminelen, waardoor het moeilijker wordt om hen voor het gerecht te brengen.

De Rome Statute: De Basis van het ICC

Het ICC werd opgericht in 2002 op basis van het Rome Statute. Landen die partij zijn bij dit verdrag (de 'Staten Partijen') erkennen de jurisdictie van het ICC. Op dit moment (2024) zijn er 124 Staten Partijen bij het Rome Statute. De beslissing om het verdrag te ratificeren of niet, is een soevereine beslissing van elk land, gebaseerd op hun eigen politieke, juridische en strategische overwegingen.

Welke Landen Erkennen het ICC Niet?

Een aanzienlijk aantal landen heeft het Rome Statute niet geratificeerd en erkennen dus het ICC niet. Deze landen kunnen grofweg worden ingedeeld in verschillende categorieën:

Grote Machten en Permanente Leden van de VN-Veiligheidsraad

Enkele van de meest opvallende afwezigen van de lijst van Staten Partijen zijn permanente leden van de VN-Veiligheidsraad: de Verenigde Staten, Rusland en China. Hun weigering om het ICC te erkennen, ondermijnt de universaliteit van het hof aanzienlijk.

• Verenigde Staten: De VS heeft het Rome Statute weliswaar ondertekend, maar nooit geratificeerd. De Amerikaanse regering is bang dat het ICC politiek gemotiveerde vervolgingen zou kunnen starten tegen Amerikaanse militairen en functionarissen, met name in verband met acties in het buitenland. De VS is bijzonder bezorgd over de mogelijkheid van vervolging van Amerikaanse staatsburgers door een internationale rechtbank zonder de bescherming die de Amerikaanse grondwet biedt. Onder de regering-Trump werden zelfs sancties opgelegd aan ICC-functionarissen die onderzoek deden naar mogelijke oorlogsmisdaden door Amerikaanse troepen in Afghanistan. Hoewel de regering-Biden deze sancties heeft opgeheven, blijft de Amerikaanse positie ten opzichte van het ICC ambivalent.
• Rusland: Rusland ondertekende het Rome Statute in 2000, maar trok zijn handtekening in 2016, na de annexatie van de Krim en beschuldigingen van Russische betrokkenheid bij conflicten in Oekraïne. Rusland beschouwt het ICC als een politiek instrument dat wordt gebruikt om oneerlijke kritiek te leveren op bepaalde landen.
• China: China heeft het Rome Statute nooit ondertekend. China handhaaft een sterke positie over de soevereiniteit van staten en beschouwt het ICC als een inbreuk op deze soevereiniteit. China is van mening dat individuele staten primair verantwoordelijk zijn voor het berechten van misdaden die op hun grondgebied worden gepleegd.

Andere Landen in Azië en het Midden-Oosten

Een aanzienlijk aantal landen in Azië en het Midden-Oosten heeft het Rome Statute niet geratificeerd. Dit omvat landen als Israël, India, Pakistan, Indonesië, Turkije, Egypte, Iran en Saudi-Arabië. De redenen variëren, maar omvatten vaak zorgen over soevereiniteit, politieke motieven en culturele of religieuze bezwaren.

• Israël: Israël ondertekende het Rome Statute in 2000, maar trok zijn handtekening in 2002, na de aanneming van een clausule die het ICC jurisdictie geeft over "overgebrachte" populaties. Israël claimt dat deze clausule specifiek gericht is tegen Israëlische nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden.
• India: India, als een van de grootste democratieën ter wereld, heeft het Rome Statute nooit ondertekend. India is van mening dat het ICC de soevereiniteit van staten kan ondermijnen en dat de nadruk moet liggen op nationale justitiële systemen.

Afrikaanse Landen

Hoewel een aanzienlijk aantal Afrikaanse landen partij is bij het Rome Statute, is er ook kritiek vanuit Afrikaanse hoek. Sommige Afrikaanse leiders beschuldigen het ICC van oneerlijke targeting van Afrikaanse leiders, terwijl westerse leiders minder vaak worden vervolgd. Dit heeft geleid tot oproepen tot terugtrekking uit het ICC door bepaalde Afrikaanse staten, zoals Burundi, dat zich in 2017 daadwerkelijk terugtrok. Andere Afrikaanse landen, zoals de Soedan, hebben het Rome Statute nooit geratificeerd.

Redenen Achter de Niet-Erkenning

De redenen waarom landen het ICC niet erkennen, zijn complex en divers. Enkele van de belangrijkste redenen zijn:

Zorgen over Soevereiniteit

Veel landen zijn van mening dat de jurisdictie van het ICC een inbreuk vormt op hun soevereiniteit. Ze zijn van mening dat individuele staten primair verantwoordelijk moeten zijn voor het berechten van misdaden die op hun grondgebied worden gepleegd. Het idee dat een internationale rechtbank zich kan mengen in nationale aangelegenheden, wordt door sommigen als onaanvaardbaar beschouwd.

Politieke Motivaties

Politieke motieven spelen vaak een rol. Sommige landen vrezen dat het ICC kan worden gebruikt als een politiek instrument om bepaalde landen of individuen te targeten. De beschuldigingen van oneerlijke targeting van Afrikaanse leiders illustreren dit punt. Landen kunnen ook weigeren het ICC te erkennen om hun eigen leiders te beschermen tegen mogelijke vervolging.

Bezorgdheid over Rechtvaardigheid en Due Process

Sommige landen zijn bezorgd over de rechtvaardigheid en het due process binnen het ICC. Ze vragen zich af of het ICC in staat is om eerlijke en onpartijdige processen te garanderen en of verdachten voldoende bescherming genieten. De complexiteit van internationale strafrechtelijke procedures en de lange duur van sommige processen kunnen ook zorgen baren.

Alternatieve Mechanismen voor Verantwoording

Sommige landen geloven dat er alternatieve mechanismen zijn voor verantwoording. Ze prefereren nationale justitiële systemen, waarheids- en verzoeningscommissies of andere vormen van transitional justice. Ze zijn van mening dat deze mechanismen beter geschikt zijn om misdaden te berechten en tegelijkertijd de nationale soevereiniteit te respecteren.

De Impact van Niet-Erkenning

De niet-erkenning van het ICC door een aanzienlijk aantal landen heeft aanzienlijke gevolgen:

Beperkte Jurisdictie

De beperkte jurisdictie van het ICC maakt het moeilijker om daders van internationale misdaden voor het gerecht te brengen. Als een land het ICC niet erkent, kan het ICC alleen jurisdictie uitoefenen als de misdaad is gepleegd door een onderdaan van een Staat Partij of op het grondgebied van een Staat Partij, of als de VN-Veiligheidsraad de situatie heeft doorverwezen naar het ICC.

Strafimpunity

De niet-erkenning van het ICC kan leiden tot straffeloosheid. Als daders van internationale misdaden in landen verblijven die het ICC niet erkennen, kan het moeilijker zijn om hen te arresteren en uit te leveren aan het ICC. Dit kan daders aanmoedigen om ongestraft misdaden te begaan.

Ondermijning van Internationale Gerechtigheid

De niet-erkenning van het ICC ondermijnt de internationale gerechtigheid. Het ICC is bedoeld als een laatste redmiddel, wanneer nationale justitiële systemen niet in staat of onwillig zijn om ernstige misdaden te berechten. Als te veel landen het ICC niet erkennen, wordt het moeilijker om deze functie te vervullen en wordt de strijd tegen straffeloosheid bemoeilijkt.

Voorbeelden uit de Praktijk

De impact van niet-erkenning is zichtbaar in verschillende situaties:

• De situatie in Darfur (Soedan): Het ICC heeft een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen de toenmalige president van Soedan, Omar al-Bashir, voor genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Omdat Soedan het Rome Statute niet had geratificeerd, weigerde het al-Bashir uit te leveren. Dit ondermijnde de pogingen om hem voor het gerecht te brengen.
• De situatie in Afghanistan: Het ICC heeft een onderzoek geopend naar mogelijke oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in Afghanistan, waarbij ook Amerikaanse troepen en Afghaanse strijdende partijen betrokken zijn. De Amerikaanse regering heeft zich sterk tegen dit onderzoek verzet en sancties opgelegd aan ICC-functionarissen. Dit toont aan hoe de niet-erkenning van het ICC kan leiden tot conflicten tussen het hof en machtige staten.

Conclusie

De niet-erkenning van het Internationaal Strafhof door een aanzienlijk aantal landen vormt een serieuze uitdaging voor de bevordering van internationale gerechtigheid. Hoewel de argumenten tegen erkenning, zoals zorgen over soevereiniteit en politieke motieven, begrijpelijk zijn, is het belangrijk om te onthouden dat het ICC een laatste redmiddel is. Het is ontworpen om te interveniëren wanneer nationale justitiële systemen niet in staat of onwillig zijn om de ernstigste misdaden te berechten.

Om de effectiviteit van het ICC te vergroten, is het essentieel dat meer landen het Rome Statute ratificeren en de jurisdictie van het hof erkennen. Tegelijkertijd moet het ICC zich blijven inzetten voor transparantie, onpartijdigheid en rechtvaardigheid, om het vertrouwen van alle staten te winnen. Internationale samenwerking en een gezamenlijke inspanning zijn nodig om een einde te maken aan straffeloosheid en de daders van de meest gruwelijke misdaden ter wereld voor het gerecht te brengen.

Wat kan je doen? Steun organisaties die zich inzetten voor internationale gerechtigheid en roep jouw vertegenwoordigers op om de universele erkenning van het Internationaal Strafhof te bevorderen. De strijd tegen straffeloosheid is een gedeelde verantwoordelijkheid.