Welke Soorten Epilepsie Zijn Er

Heb je ooit meegemaakt dat iemand plotseling bewusteloos raakte en heftig begon te schokken? Of ken je iemand die soms 'afwezig' lijkt, zonder dat je precies kunt uitleggen wat er aan de hand is? Dit kunnen signalen van epilepsie zijn, een aandoening die meer mensen treft dan je misschien denkt. Ongeveer 1 op de 100 mensen krijgt in hun leven te maken met epilepsie. Het is echter belangrijk om te weten dat epilepsie niet één enkele ziekte is, maar een verzamelnaam voor verschillende aandoeningen met verschillende oorzaken en symptomen.

Het kan overweldigend zijn om te horen dat jijzelf of iemand die je liefhebt epilepsie heeft. Het is een diagnose die veel vragen oproept. Welke vorm van epilepsie is het? Wat betekent dit voor de toekomst? Hoe kan ik ermee omgaan? Dit artikel is bedoeld om je een helder en overzichtelijk beeld te geven van de verschillende soorten epilepsie die er bestaan, zodat je beter begrijpt wat er aan de hand is en welke behandelingsmogelijkheden er zijn.

Wat is Epilepsie Eigenlijk?

Epilepsie is een neurologische aandoening die wordt gekenmerkt door terugkerende epileptische aanvallen. Een epileptische aanval ontstaat door een plotselinge, tijdelijke verstoring van de elektrische activiteit in de hersenen. Je kunt het vergelijken met een soort kortsluiting. Deze verstoring kan zich uiten in verschillende symptomen, afhankelijk van welk deel van de hersenen erbij betrokken is.

Het is belangrijk om te benadrukken dat niet elke aanval epilepsie is. Een eenmalige aanval, bijvoorbeeld als gevolg van hoge koorts bij kinderen, betekent niet automatisch dat iemand epilepsie heeft. Pas als er sprake is van minstens twee niet-uitgelokte aanvallen (dat wil zeggen: aanvallen die niet het gevolg zijn van een direct aanwijsbare oorzaak, zoals koorts of alcoholmisbruik) wordt de diagnose epilepsie gesteld.

De Verschillende Soorten Epilepsie: Een Overzicht

Omdat epilepsie een verzamelnaam is, zijn er verschillende manieren om de aandoening in te delen. Een belangrijke indeling is gebaseerd op de oorsprong van de aanval in de hersenen: begint de aanval in een specifiek gebied (focale epilepsie) of verspreidt de aanval zich direct over de hele hersenen (gegeneraliseerde epilepsie)? Deze indeling is cruciaal, omdat het de keuze van de behandeling beïnvloedt.

Focale Epilepsie (Partiële Epilepsie)

Bij focale epilepsie begint de epileptische activiteit in een bepaald gebied van de hersenen, de zogenaamde focus. De symptomen hangen af van de locatie van deze focus en de mate waarin de aanval zich verspreidt.

Focale aanvallen met behoud van bewustzijn (eenvoudige partiële aanvallen): Tijdens deze aanvallen blijft de persoon bij bewustzijn. Symptomen kunnen variëren van vreemde gewaarwordingen (zoals tintelingen, geuren, smaken of visuele verstoringen) tot spiertrekkingen in een bepaald lichaamsdeel. Vaak duren deze aanvallen kort, van enkele seconden tot een paar minuten.
Focale aanvallen met verminderd bewustzijn (complexe partiële aanvallen): Hierbij is het bewustzijn verminderd of afwezig. De persoon kan staren, smakken, friemelen aan kleding of andere automatische handelingen verrichten (automatismen). Na de aanval kan de persoon zich vaak niets meer herinneren van wat er is gebeurd.
Focale aanvallen die zich generaliseren naar een bilaterale tonisch-clonische aanval: Een focale aanval kan zich uitbreiden naar beide hersenhelften en overgaan in een gegeneraliseerde tonisch-clonische aanval (zie hieronder).

De oorzaken van focale epilepsie kunnen variëren. Soms is er sprake van een beschadiging van de hersenen, bijvoorbeeld door een beroerte, een hersentumor, een infectie of een trauma. In andere gevallen is de oorzaak onbekend.

Gegeneraliseerde Epilepsie

Bij gegeneraliseerde epilepsie is de epileptische activiteit vanaf het begin verspreid over de hele hersenen. Er is dus geen sprake van een specifieke focus. De symptomen zijn over het algemeen meer uitgesproken dan bij focale aanvallen.

Absences (afwezigheden): Dit zijn korte perioden van bewustzijnsverlies, vaak zonder andere symptomen. De persoon staart voor zich uit en reageert niet op aanspreken. Absences duren meestal maar een paar seconden. Dit type aanval komt vaker voor bij kinderen.
Myoclonische aanvallen: Dit zijn plotselinge, schokachtige spiertrekkingen die kort duren. Ze kunnen voorkomen in één arm of been, of in het hele lichaam. Soms worden ze 's ochtends na het ontwaken ervaren.
Atonische aanvallen (drop attacks): Hierbij verliest de persoon plotseling de spierspanning en valt hij of zij neer. Dit kan leiden tot verwondingen.
Tonische aanvallen: Tijdens een tonische aanval verstijven de spieren. De persoon kan vallen als hij of zij staat.
Clonische aanvallen: Hierbij is er sprake van ritmische, schokkende bewegingen van de spieren.
Tonisch-clonische aanvallen (grand mal): Dit is de meest bekende vorm van een epileptische aanval. De aanval begint met verstijving van de spieren (tonische fase), gevolgd door schokkende bewegingen (clonische fase). De persoon is bewusteloos en kan zijn of haar tong bijten of urine verliezen. Na de aanval is er vaak sprake van vermoeidheid en verwardheid.

De oorzaak van gegeneraliseerde epilepsie is vaak genetisch bepaald. Er is dan sprake van een erfelijke aanleg voor epilepsie.

Andere Vormen van Epilepsie

Naast focale en gegeneraliseerde epilepsie zijn er nog andere, minder vaak voorkomende vormen van epilepsie. Hieronder vallen bijvoorbeeld:

Syndromen met specifieke leeftijd van aanvang: Sommige vormen van epilepsie komen vooral voor bij kinderen (bijvoorbeeld West syndroom, Lennox-Gastaut syndroom) of bij jongvolwassenen (bijvoorbeeld Juveniele myoclonische epilepsie). Deze syndromen hebben vaak specifieke kenmerken en een eigen prognose.
Reflex epilepsie: Bij deze vorm van epilepsie worden aanvallen uitgelokt door een specifieke prikkel, zoals flitsend licht, harde geluiden of aanraking.
Status epilepticus: Dit is een levensbedreigende aandoening waarbij een epileptische aanval langer duurt dan vijf minuten, of waarbij er meerdere aanvallen elkaar opvolgen zonder dat de persoon tussendoor bij bewustzijn komt. Snelle medische hulp is noodzakelijk.

Diagnose van Epilepsie

De diagnose epilepsie wordt gesteld op basis van een uitgebreid onderzoek, waaronder:

Anamnese (vraaggesprek): De arts stelt vragen over de aard van de aanvallen, de frequentie, de omstandigheden waarin de aanvallen optreden en de medische voorgeschiedenis van de persoon en zijn of haar familie.
Neurologisch onderzoek: De arts onderzoekt de functie van de hersenen en het zenuwstelsel.
EEG (elektro-encefalogram): Dit is een onderzoek waarbij de elektrische activiteit van de hersenen wordt gemeten met behulp van elektroden die op de hoofdhuid worden geplaatst. Een EEG kan afwijkende patronen laten zien die kenmerkend zijn voor epilepsie. Het EEG wordt bij voorkeur tijdens een aanval afgenomen, maar ook tussen de aanvallen door kan het afwijkingen laten zien.
MRI-scan van de hersenen: Een MRI-scan kan structurele afwijkingen in de hersenen opsporen, zoals tumoren, littekens of vaatafwijkingen, die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van epilepsie.

Behandeling van Epilepsie

De behandeling van epilepsie is gericht op het verminderen van de frequentie en de ernst van de aanvallen, en op het verbeteren van de kwaliteit van leven.

Medicatie (anti-epileptica): Dit is de meest voorkomende vorm van behandeling. Er zijn verschillende soorten anti-epileptica beschikbaar, en de keuze van het medicijn hangt af van de soort epilepsie, de leeftijd van de persoon en de eventuele bijwerkingen. Het is belangrijk om de medicatie regelmatig en volgens voorschrift in te nemen.
Chirurgie: In sommige gevallen kan een operatie een optie zijn, bijvoorbeeld als de epilepsie wordt veroorzaakt door een specifieke afwijking in de hersenen die kan worden verwijderd.
Dieet (ketogeen dieet): Een ketogeen dieet is een vetrijk, koolhydraatarm dieet dat in sommige gevallen effectief kan zijn bij de behandeling van epilepsie, vooral bij kinderen.
Nervus vagus stimulatie (NVS): Hierbij wordt een klein apparaatje geïmplanteerd dat de nervus vagus (een belangrijke zenuw in de hals) stimuleert. Dit kan helpen om de frequentie van de aanvallen te verminderen.

Leven met Epilepsie

Leven met epilepsie kan uitdagend zijn. Het is belangrijk om een goede relatie met je arts te hebben en om open te zijn over je aandoening met familie, vrienden en collega's. Er zijn verschillende organisaties die ondersteuning en informatie bieden aan mensen met epilepsie en hun naasten. Het is ook belangrijk om voldoende rust te nemen, stress te vermijden en regelmatig te eten. Een gezonde levensstijl kan helpen om de frequentie van de aanvallen te verminderen.

Onthoud: Je bent niet alleen. Veel mensen leven met epilepsie en leiden een volwaardig leven. Met de juiste behandeling en ondersteuning kun je leren omgaan met je aandoening en je dromen najagen.