Zelfdeterminatietheorie Van Deci En Ryan

Voel je je soms alsof je taken uitvoert zonder echt gemotiveerd te zijn? Of dat je doelen nastreeft die eigenlijk niet echt van jou zijn? Je bent niet de enige. Veel mensen worstelen met het vinden van hun innerlijke drijfveer. Gelukkig is er een theorie die ons kan helpen dit te begrijpen en te veranderen: de Zelfdeterminatietheorie (ZDT) van Deci en Ryan.

De ZDT biedt een krachtig framework voor het begrijpen van menselijke motivatie, welzijn en persoonlijke groei. Laten we eens dieper in deze theorie duiken en kijken hoe je de principes ervan in je eigen leven kunt toepassen.

Wat is de Zelfdeterminatietheorie?

De Zelfdeterminatietheorie, ontwikkeld door Edward Deci en Richard Ryan, stelt dat mensen een aangeboren psychologische behoefte hebben aan:

• Autonomie: Het gevoel dat je controle hebt over je eigen leven en keuzes.
• Competentie: Het gevoel dat je bekwaam bent in wat je doet en dat je kunt groeien en leren.
• Verbondenheid: Het gevoel dat je verbonden bent met anderen, dat je erbij hoort en dat je om anderen geeft.

Wanneer deze behoeften bevredigd zijn, zijn we intrinsiek gemotiveerd, voelen we ons gelukkiger en presteren we beter. Wanneer ze gefrustreerd zijn, kan dit leiden tot demotivatie, stress en zelfs psychische problemen. Volgens een onderzoek van Deci en Ryan (2000) is intrinsieke motivatie, gevoed door de bevrediging van deze behoeften, cruciaal voor een langdurig gevoel van welzijn en prestatie.

Intrinsieke motivatie is de motivatie die van binnenuit komt, bijvoorbeeld omdat je iets leuk vindt of er voldoening uit haalt. Extrinsieke motivatie komt van buitenaf, bijvoorbeeld omdat je een beloning wilt verdienen of een straf wilt vermijden.

De verschillende soorten motivatie volgens ZDT

De ZDT onderscheidt verschillende soorten motivatie, die variëren in de mate waarin ze autonoom of gecontroleerd zijn:

1. Amotivatie

Dit is de afwezigheid van motivatie. Je voelt je incompetent, niet in staat om iets te bereiken, en je ziet geen waarde in de activiteit. Het gevoel van "waarom zou ik het überhaupt proberen?" domineert. Het is belangrijk om te onthouden dat amotivatie vaak een signaal is dat één of meer van de basisbehoeften (autonomie, competentie, verbondenheid) ernstig tekortkomen.

2. Extrinsieke motivatie

Dit type motivatie komt van buitenaf en kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de mate waarin de activiteit geïnternaliseerd is:

• Externe regulatie: Je doet iets om een beloning te krijgen of een straf te vermijden. Bijvoorbeeld, studeren om een goed cijfer te halen.
• Geïntrojecteerde regulatie: Je doet iets om schuldgevoel te vermijden of om je trots te voelen. Bijvoorbeeld, sporten omdat je "zou moeten". Dit is nog steeds een vorm van externe druk, maar het komt nu van binnenuit.
• Geïdentificeerde regulatie: Je doet iets omdat je het belangrijk vindt, ook al vind je het misschien niet leuk. Bijvoorbeeld, een vervelende klus uitvoeren omdat je weet dat het bijdraagt aan een groter doel. Je identificeert je met de waarde van de activiteit.
• Geïntegreerde regulatie: Je doet iets omdat het past bij je waarden en je identiteit. Bijvoorbeeld, vrijwilligerswerk doen omdat je gelooft in de missie van de organisatie. Dit is de meest autonome vorm van extrinsieke motivatie en lijkt sterk op intrinsieke motivatie.

3. Intrinsieke motivatie

Dit is de meest autonome vorm van motivatie. Je doet iets omdat je het leuk vindt, interessant vindt, of er voldoening uit haalt. Bijvoorbeeld, een hobby uitoefenen of een nieuwe vaardigheid leren puur voor het plezier. Intrinsieke motivatie wordt gevoed door de bevrediging van de basisbehoeften van autonomie, competentie en verbondenheid.

Hoe kun je de Zelfdeterminatietheorie toepassen?

De ZDT is niet alleen een theorie, maar ook een praktische gids voor het verbeteren van je motivatie, welzijn en prestaties. Hier zijn enkele tips:

1. Versterk je autonomie

• Maak keuzes: Neem actief beslissingen over je eigen leven en probeer in elke situatie ruimte te vinden voor eigen inbreng. Zelfs kleine keuzes kunnen een groot verschil maken.
• Stel realistische doelen: Kies doelen die bij je passen en die je echt wilt bereiken, in plaats van doelen die door anderen worden opgelegd.
• Wees je bewust van je waarden: Begrijp wat belangrijk voor je is en baseer je keuzes daarop.

2. Vergroot je competentie

• Zoek uitdagingen: Stel jezelf doelen die net buiten je comfortzone liggen, maar wel haalbaar zijn.
• Leer nieuwe vaardigheden: Investeer in je persoonlijke en professionele ontwikkeling.
• Vraag om feedback: Vraag anderen om constructieve kritiek, zodat je kunt groeien en leren.
• Focus op vooruitgang, niet op perfectie: Vier je successen en leer van je fouten. Perfecionisme is de vijand.

3. Cultiveer verbondenheid

• Investeer in je relaties: Breng tijd door met mensen die je steunen en waar je om geeft.
• Help anderen: Bied je hulp aan aan mensen die het nodig hebben.
• Word lid van een gemeenschap: Zoek een groep mensen met dezelfde interesses als jij.
• Toon empathie: Probeer de wereld vanuit het perspectief van anderen te bekijken.

Voorbeeld: Stel dat je je demotiverd voelt om te sporten. Je kunt je autonomie versterken door zelf te kiezen welke sport je wilt beoefenen en wanneer. Je competentie kun je vergroten door een beginner cursus te volgen of een persoonlijke trainer in te schakelen. Je verbondenheid kun je stimuleren door samen met een vriend(in) te gaan sporten.

ZDT in de praktijk: Voorbeelden

De Zelfdeterminatietheorie is breed toepasbaar, bijvoorbeeld:

• Onderwijs: Leraren kunnen de ZDT gebruiken om een leeromgeving te creëren die de autonomie, competentie en verbondenheid van leerlingen bevordert. Dit kan leiden tot meer intrinsieke motivatie en betere leerresultaten. (Ryan & Deci, 2020)
• Werk: Managers kunnen de ZDT gebruiken om een werkomgeving te creëren die de autonomie, competentie en verbondenheid van werknemers bevordert. Dit kan leiden tot meer werktevredenheid, betrokkenheid en productiviteit. (Gagné & Deci, 2005)
• Gezondheid: De ZDT kan worden gebruikt om mensen te motiveren om gezondere keuzes te maken, zoals meer bewegen, gezonder eten en stoppen met roken. Het gaat erom dat mensen zich autonoom voelen in hun beslissingen en dat ze de competentie en verbondenheid ervaren om hun doelen te bereiken. (Teixeira et al., 2015)

Conclusie

De Zelfdeterminatietheorie biedt een waardevol inzicht in menselijke motivatie en welzijn. Door te focussen op de bevrediging van je basisbehoeften van autonomie, competentie en verbondenheid, kun je je intrinsieke motivatie versterken, je geluk vergroten en je potentieel volledig benutten. Het is een reis van zelfontdekking en persoonlijke groei. Begin vandaag nog!

Onthoud: Je bent de architect van je eigen motivatie.

Referenties:

• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The "what" and "why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
• Gagné, M., & Deci, E. L. (2005). Self-determination theory and work motivation. Journal of Organizational Behavior, 26(4), 331-362.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2020). Intrinsic and extrinsic motivation from a self-determination theory perspective: Definitions, theory, practices, and new directions. Contemporary Educational Psychology, 61, 101860.
• Teixeira, P. J., Carraça, E. V., Silva, M. N., Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2015). Exercise, physical activity, and self-determination theory: A systematic review. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 9(1), 78.