Wat Is De Vertelde Tijd

De "vertelde tijd" is een cruciaal concept in de narratologie, oftewel de studie van verhalen. Het verwijst naar de tijdsduur die een verhaal beslaat, de totale periode waarin de gebeurtenissen van het verhaal plaatsvinden. Dit staat in contrast met de "verteltijd," de tijd die daadwerkelijk nodig is om het verhaal te lezen of te bekijken. Het begrijpen van de vertelde tijd is essentieel voor het analyseren van de structuur, het tempo en de thema's van een verhaal.

Wat maakt de vertelde tijd belangrijk?

De vertelde tijd is meer dan alleen de lengte van de gebeurtenissen. Het is een instrument waarmee auteurs de aandacht van de lezer sturen, belangrijke momenten benadrukken en bepaalde aspecten van de vertelling uitdiepen. Door de vertelde tijd te manipuleren, kan een schrijver een gevoel van urgentie, nostalgie, of zelfs verveling creëren. Het stelt de auteur in staat om informatie selectief te onthullen en zo de spanning of het mysterie te verhogen.

Denk bijvoorbeeld aan een detectiveverhaal. De vertelde tijd kan weken of maanden beslaan, waarin de detective verschillende aanwijzingen verzamelt en getuigen ondervraagt. De verteltijd, de tijd die de lezer nodig heeft om het boek te lezen, is daarentegen veel korter. De auteur gebruikt deze discrepantie om de spanning op te bouwen en de lezer te betrekken bij het oplossen van het mysterie.

Verschil tussen vertelde tijd en verteltijd

Het fundamentele verschil tussen vertelde tijd en verteltijd is dus:

• Vertelde tijd: De tijdsduur die de gebeurtenissen in het verhaal werkelijk in beslag nemen.
• Verteltijd: De tijd die nodig is om het verhaal te lezen, te bekijken of te beluisteren.

Deze twee concepten zijn zelden identiek en de verhouding ertussen kan aanzienlijk variëren. Een verhaal kan een vertelde tijd van tientallen jaren hebben, terwijl de verteltijd slechts een paar uur is, of omgekeerd.

Hoe wordt de vertelde tijd gemanipuleerd?

Auteurs hebben verschillende technieken tot hun beschikking om de vertelde tijd te manipuleren. Deze technieken beïnvloeden de perceptie van tijd en de manier waarop de lezer het verhaal ervaart.

1. Versnelling (Samenvatting)

Versnelling treedt op wanneer een lange periode in de vertelde tijd wordt samengevat in een korte passage. Dit wordt vaak gebruikt om minder belangrijke gebeurtenissen af te handelen of om tijdsprongen te maken. Bijvoorbeeld: "De jaren gingen voorbij. Marie studeerde af, vond een baan en trouwde." Hier worden meerdere jaren samengevat in één korte zin.

2. Vertraging (Scène)

Vertraging is het tegenovergestelde van versnelling. Hier wordt een korte periode in de vertelde tijd uitgebreid beschreven, vaak met gedetailleerde beschrijvingen, dialogen en innerlijke monologen. Dit wordt vaak gebruikt om cruciale momenten te benadrukken of om de spanning te verhogen. Denk aan een spannende scène waarin de protagonist een belangrijke beslissing moet nemen.

3. Ellips (Weglating)

Ellips is het weglaten van een bepaalde periode in de vertelde tijd. De lezer wordt niet verteld wat er in die periode is gebeurd, waardoor er gaten in het verhaal ontstaan. Dit kan worden gebruikt om mysterie te creëren of om de lezer zelf de ontbrekende stukjes in te laten vullen. Bijvoorbeeld: "De volgende ochtend werd Jan wakker in een vreemde kamer. Hij kon zich niets herinneren van de avond ervoor."

4. Onderbreking (Flashback/Flashforward)

Onderbrekingen zijn verstoringen van de chronologische volgorde van het verhaal. Flashbacks (terugblikken) tonen gebeurtenissen die zich in het verleden hebben afgespeeld, terwijl flashforwards (vooruitblikken) een glimp van de toekomst geven. Deze technieken kunnen worden gebruikt om achtergrondinformatie te geven, spanning op te bouwen of de motivaties van personages te verklaren.

Voorbeelden in de literatuur en film

De manipulatie van de vertelde tijd is een veelvoorkomend element in zowel de literatuur als de film. Hier zijn enkele voorbeelden:

• "Honderd jaar eenzaamheid" van Gabriel García Márquez: Dit boek staat bekend om zijn circulaire tijdsbeleving, waarbij gebeurtenissen zich herhalen en de vertelde tijd zich uitstrekt over honderd jaar, terwijl de individuele ervaring van tijd vaak subjectief en fragmentarisch is.
• "Inception" (film): Deze film maakt gebruik van complexe tijdmanipulatie, waarbij verschillende droomlagen elk hun eigen tijdlijn hebben, waardoor de vertelde tijd meerdere malen wordt verlengd en verkort.
• "Pulp Fiction" (film): Deze film staat bekend om zijn niet-chronologische vertelling, waarbij de gebeurtenissen in een willekeurige volgorde worden gepresenteerd, waardoor de vertelde tijd gefragmenteerd en verwarrend aanvoelt.
• "The Lord of the Rings" (boeken): De vertelde tijd beslaat een aanzienlijke periode, maar de focus ligt vaak op specifieke gebeurtenissen, waardoor de lezer een gevoel krijgt van zowel een lange reis als intense momenten.

Een recenter voorbeeld is de serie "Dark" (Netflix). De serie speelt met verschillende tijdlijnen en complexiteit van oorzaak en gevolg over een periode van tientallen jaren, waardoor de vertelde tijd niet lineair is en de kijker constant moet puzzelen.

De invloed van vertelde tijd op de interpretatie

De manier waarop de vertelde tijd wordt gemanipuleerd, heeft een directe invloed op de interpretatie van het verhaal. Een snelle vertelde tijd kan bijvoorbeeld een gevoel van oppervlakkigheid creëren, terwijl een langzame vertelde tijd juist de nadruk legt op de details en de emoties van de personages. Het gebruik van flashbacks en flashforwards kan de lezer helpen om de motivaties van de personages beter te begrijpen en om de verbindingen tussen verschillende gebeurtenissen te zien.

Bovendien kan de vertelde tijd gebruikt worden om bepaalde thema's te benadrukken. Een verhaal dat zich over een lange periode afspeelt, kan bijvoorbeeld thema's als verandering, groei en vergankelijkheid verkennen. Een verhaal dat zich binnen een korte periode afspeelt, kan juist de nadruk leggen op de intensiteit van het moment en de gevolgen van snelle beslissingen.

Conclusie

De vertelde tijd is een krachtig narratief instrument dat auteurs gebruiken om de lezer te betrekken bij het verhaal, de spanning op te bouwen en bepaalde thema's te benadrukken. Door de vertelde tijd te manipuleren, kan een schrijver de perceptie van tijd beïnvloeden en de lezer een dieper begrip van het verhaal geven. Het is dan ook essentieel voor iedere student literatuur of filmliefhebber om dit concept te begrijpen.

Denk de volgende keer dat je een boek leest of een film kijkt, eens na over de vertelde tijd. Hoe lang duurt het verhaal eigenlijk? En hoe beïnvloedt de manier waarop de tijd wordt gepresenteerd jouw ervaring van het verhaal? Door je bewust te zijn van de vertelde tijd, kun je een dieper waardering ontwikkelen voor de complexiteit en de kunst van het verhalen vertellen. Probeer het eens! Analyseer de vertelde tijd in je favoriete boek of film en ontdek nieuwe lagen in het verhaal. Je zult versteld staan van wat je ontdekt!