Wat Is Een Decubitus Wond

Heb je ooit gehoord van een decubitus wond, ook wel bekend als een doorligwonde? Het is een serieuze aandoening die aanzienlijk ongemak en pijn kan veroorzaken. Dit artikel is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over decubitus, inclusief mantelzorgers, familieleden van mensen met een verhoogd risico, en natuurlijk mensen die zelf risico lopen of er momenteel mee te maken hebben. We gaan in op wat decubitus precies is, hoe het ontstaat, hoe je het kunt herkennen en vooral, wat je eraan kunt doen. Ons doel is om je praktische informatie te geven, zodat je de juiste maatregelen kunt nemen om decubitus te voorkomen of de behandeling te ondersteunen.

Wat is een Decubitus Wond?

Stel je voor dat je lange tijd in dezelfde positie zit of ligt. De druk op bepaalde delen van je lichaam, zoals je hielen, heupen of stuitje, wordt dan erg hoog. Als deze druk lang aanhoudt, kan de bloedtoevoer naar dat gebied worden belemmerd. Zonder voldoende bloed en zuurstof beginnen de huid en het onderliggende weefsel af te sterven. Dit resulteert in een decubitus wond, ook wel doorligwonde of drukwonde genoemd. Het is essentieel om te onthouden dat dit geen 'gewone' wond is, maar een direct gevolg van langdurige druk.

Een decubitus wond kan variëren van een lichte roodheid van de huid tot een diepe open wond die spieren en botten blootlegt. De ernst van de wond wordt bepaald aan de hand van een classificatiesysteem (categorieën), waar we later op terugkomen.

Hoe Ontstaat Decubitus?

De belangrijkste oorzaak van decubitus is, zoals eerder vermeld, langdurige druk. Maar er zijn ook andere factoren die een rol spelen en het risico verhogen:

Immobiliteit: Mensen die langdurig bedlegerig zijn of in een stoel zitten zonder regelmatig van positie te veranderen, lopen een groter risico.
Verminderde gevoeligheid: Neurologische aandoeningen of diabetes kunnen de gevoeligheid verminderen, waardoor je de druk niet voelt en niet vanzelf van positie verandert.
Slechte voeding: Een tekort aan voedingsstoffen, zoals eiwitten en vitaminen, kan de huid kwetsbaarder maken en het genezingsproces vertragen.
Incontinentie: Vochtige huid, veroorzaakt door urine of ontlasting, maakt de huid week en vatbaarder voor beschadiging.
Wrijving en schuifkrachten: Wrijving (bijvoorbeeld bij het verschuiven in bed) en schuifkrachten (wanneer het lichaam wegzakt maar de huid achterblijft) kunnen de huid beschadigen.
Leeftijd: Ouderen hebben vaak een dunnere en kwetsbaardere huid.
Onderliggende aandoeningen: Ziekten die de bloedsomloop beïnvloeden, zoals diabetes en hart- en vaatziekten, kunnen het risico verhogen.

Het is belangrijk te beseffen dat decubitus vaak een combinatie van deze factoren is. Door de risicofactoren te herkennen, kunnen we preventieve maatregelen nemen.

De Categorieën van Decubitus

De ernst van een decubitus wond wordt ingedeeld in categorieën, van 1 tot en met 4 (soms ook met een extra categorie voor niet-classificeerbare wonden). Deze indeling helpt bij het bepalen van de juiste behandeling.

Categorie 1: Niet-wegdrukbare roodheid

De huid is rood en de roodheid verdwijnt niet wanneer je erop drukt. De huid kan warm aanvoelen en pijnlijk zijn. In dit stadium is de huid nog intact.

Categorie 2: Blaar of oppervlakkige open wond

Er is een blaar aanwezig, of er is een oppervlakkige open wond (een schaafwond of een blaar die is opengegaan). De wond is oppervlakkig en beperkt zich tot de epidermis (bovenste huidlaag) en/of de dermis (lederhuid).

Categorie 3: Volledig huidverlies

Er is verlies van de volledige huidlaag. Het onderliggende vetweefsel kan zichtbaar zijn, maar er zijn geen botten, spieren of pezen blootgelegd. Er kan sprake zijn van ondermijning (waarbij de wond zich onder de huid uitbreidt) en tunneling (smalle, diepe kanaaltjes die zich vanuit de wond uitstrekken).

Categorie 4: Volledig weefselverlies

Er is sprake van volledig weefselverlies met blootliggende botten, spieren of pezen. Ondermijning en tunneling komen vaak voor. Er is een hoog risico op infectie.

Niet-classificeerbaar: Onbekend

De diepte van de wond kan niet worden vastgesteld omdat de wond bedekt is met necrotisch weefsel (dode huid). Pas nadat het necrotisch weefsel is verwijderd, kan de wond worden gecategoriseerd.

Het is cruciaal om een arts of verpleegkundige te raadplegen voor een correcte diagnose en behandeling van decubitus.

Symptomen van Decubitus

De symptomen van decubitus zijn afhankelijk van de categorie van de wond. Het is belangrijk om alert te zijn op de volgende signalen:

Roodheid: Een rood gebied op de huid dat niet verdwijnt wanneer je erop drukt.
Pijn: Pijn of gevoeligheid in het getroffen gebied.
Blaar: Een met vocht gevulde blaar op de huid.
Open wond: Een open wond die eruitziet als een schaafwond of een diepere wond.
Verkleuring: Verkleuring van de huid, bijvoorbeeld paars, blauw of zwart.
Warmte: Het getroffen gebied kan warmer aanvoelen dan de omliggende huid.
Koude: In latere stadia kan het gebied juist koud aanvoelen door verminderde bloedtoevoer.
Pus: Pus of andere afscheiding uit de wond kan wijzen op een infectie.

Het is belangrijk om de huid regelmatig te controleren, vooral op plaatsen waar botten dicht onder de huid liggen, zoals de hielen, enkels, heupen, stuitje, ellebogen en achterhoofd.

Preventie van Decubitus: Voorkomen is Beter dan Genezen

Preventie is de sleutel tot het voorkomen van decubitus. Er zijn verschillende maatregelen die je kunt nemen om het risico te verminderen:

Regelmatig van positie veranderen: Verander minstens om de twee uur van positie als je bedlegerig bent, en minstens om het uur als je in een stoel zit.
Gebruik drukverlagende materialen: Gebruik speciale matrassen, kussens en stoelkussens die de druk verdelen.
Goede huidverzorging: Houd de huid schoon en droog. Gebruik milde zeep en dep de huid droog in plaats van te wrijven.
Voldoende voeding en hydratatie: Zorg voor een uitgebalanceerd dieet met voldoende eiwitten, vitaminen en mineralen. Drink voldoende water.
Incontinentiemanagement: Zorg voor een goede incontinentiezorg om de huid droog en schoon te houden. Gebruik barrièrecrèmes om de huid te beschermen.
Inspecteer de huid regelmatig: Controleer de huid dagelijks op tekenen van roodheid, blaren of open wonden.
Vermijd wrijving en schuifkrachten: Gebruik hulpmiddelen om te helpen bij het verplaatsen van een persoon, zoals een glijlaken.

Door deze maatregelen consequent toe te passen, kun je het risico op decubitus aanzienlijk verminderen. Betrek de zorgprofessional bij het opstellen van een individueel preventieplan.

Behandeling van Decubitus

De behandeling van decubitus is afhankelijk van de categorie van de wond en de algemene gezondheidstoestand van de persoon. De belangrijkste doelen van de behandeling zijn:

Druk wegnemen: Verwijder de druk op de wond door regelmatig van positie te veranderen en drukverlagende materialen te gebruiken.
Wondverzorging: Reinig de wond volgens de instructies van een zorgprofessional. Gebruik geschikte wondverbanden om de wond vochtig te houden en de genezing te bevorderen.
Pijnmanagement: Behandel pijn met pijnstillers indien nodig.
Infectiebestrijding: Behandel eventuele infecties met antibiotica, voorgeschreven door een arts.
Voeding: Zorg voor een adequate voeding om het genezingsproces te ondersteunen.
Chirurgische ingreep: In ernstige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om necrotisch weefsel te verwijderen of de wond te sluiten.

De behandeling van decubitus is vaak een langdurig proces dat veel geduld en toewijding vereist. Goede communicatie met de zorgprofessional is essentieel.

De Rol van de Mantelzorger

Als mantelzorger speel je een cruciale rol bij de preventie en behandeling van decubitus. Je bent vaak degene die de huid controleert, helpt bij het van positie veranderen en de wondverzorging uitvoert. Het is belangrijk om:

Goed geïnformeerd te zijn: Leer over decubitus en de preventieve maatregelen die je kunt nemen.
De huid regelmatig te controleren: Wees alert op tekenen van roodheid, blaren of open wonden.
Te helpen bij het van positie veranderen: Zorg ervoor dat de persoon regelmatig van positie verandert, volgens de instructies van de zorgprofessional.
De wondverzorging uit te voeren: Volg de instructies van de zorgprofessional bij het reinigen en verbinden van de wond.
De algemene gezondheidstoestand te bewaken: Zorg ervoor dat de persoon voldoende eet en drinkt, en dat eventuele onderliggende aandoeningen goed worden behandeld.
Te communiceren met de zorgprofessional: Meld eventuele veranderingen in de huid of de algemene gezondheidstoestand.

Het is belangrijk om ook goed voor jezelf te zorgen als mantelzorger. Vraag hulp en steun aan andere familieleden, vrienden of professionele zorgverleners. Overbelasting kan leiden tot verminderde zorgkwaliteit.

Conclusie

Decubitus is een serieuze aandoening die aanzienlijk lijden kan veroorzaken. Vroegtijdige herkenning en preventie zijn van essentieel belang. Door de risicofactoren te kennen en de juiste maatregelen te nemen, kun je het risico op decubitus aanzienlijk verminderen. Wees alert op de symptomen, controleer de huid regelmatig en raadpleeg een zorgprofessional bij de eerste tekenen van een probleem. Onthoud dat preventie, een goede huidverzorging, voeding en regelmatige positieveranderingen de sleutel zijn tot het voorkomen van deze vervelende aandoening. Met de juiste kennis en inzet kunnen we samen de kwaliteit van leven verbeteren van mensen die risico lopen op decubitus.