Wat Is Een Feitelijke Handeling

In het dagelijks leven verrichten we talloze handelingen. Sommige van deze handelingen hebben juridische gevolgen, terwijl andere dat niet hebben. Het is cruciaal om het verschil te begrijpen tussen een rechtshandeling en een feitelijke handeling, aangezien dit een grote impact kan hebben op uw rechten en plichten.

Wat is een Feitelijke Handeling?

Een feitelijke handeling is een handeling die niet gericht is op het creëren van een juridisch gevolg, maar waaruit wel juridische gevolgen kunnen voortvloeien. Met andere woorden, de persoon die de handeling verricht, is niet uit op een bepaalde rechtsgevolg. Dit in tegenstelling tot een rechtshandeling, waarbij de intentie juist gericht is op het teweegbrengen van een juridisch effect, zoals het sluiten van een koopovereenkomst.

Belangrijkste Kenmerken van een Feitelijke Handeling

Om een handeling als een feitelijke handeling te kwalificeren, zijn er een paar belangrijke kenmerken waaraan voldaan moet worden:

• Geen beoogd rechtsgevolg: De handeling is niet gericht op het tot stand brengen van een juridische consequentie. De intentie van de handelende persoon is niet van belang voor de beoordeling van de handeling.
• Wel juridische gevolgen: Hoewel er geen intentie is om juridische gevolgen te creëren, ontstaan er wel juridische gevolgen als resultaat van de handeling.

Verschil tussen Feitelijke Handelingen en Rechtshandelingen

Het is belangrijk om het verschil tussen feitelijke handelingen en rechtshandelingen te begrijpen. Hieronder een overzicht van de belangrijkste verschillen:

• Intentie: Bij een rechtshandeling is de intentie om een juridisch gevolg te creëren essentieel. Bij een feitelijke handeling is deze intentie afwezig.
• Gevolgen: Zowel rechtshandelingen als feitelijke handelingen kunnen juridische gevolgen hebben. Het verschil zit in de oorzaak: bij een rechtshandeling zijn de gevolgen beoogd, bij een feitelijke handeling zijn ze onbedoeld.
• Voorbeelden: Een koopovereenkomst is een voorbeeld van een rechtshandeling, omdat de partijen bewust de intentie hebben om een overeenkomst te sluiten met juridische verplichtingen. Het per ongeluk breken van een ruit is een voorbeeld van een feitelijke handeling, omdat het niet de bedoeling was om de ruit te breken, maar er wel een juridische verplichting tot schadevergoeding kan ontstaan.

Soorten Feitelijke Handelingen

Feitelijke handelingen kunnen in verschillende categorieën worden ingedeeld. Hieronder een paar belangrijke categorieën:

Onrechtmatige Daad

De meest voorkomende vorm van een feitelijke handeling is de onrechtmatige daad (artikel 6:162 Burgerlijk Wetboek). Dit is een handeling die in strijd is met de wet, een inbreuk maakt op een recht van een ander, of in strijd is met de maatschappelijke betamelijkheid, waardoor schade ontstaat. Voorbeeld: Een automobilist rijdt door rood en veroorzaakt een aanrijding. De bestuurder had niet de intentie om een aanrijding te veroorzaken, maar door zijn onrechtmatige handelen is er wel schade ontstaan waarvoor hij aansprakelijk is.

Rechtmatige Daad

Er zijn ook rechtmatige daden die juridische gevolgen kunnen hebben. Dit zijn handelingen die niet onrechtmatig zijn, maar waaruit toch een verplichting kan voortvloeien. Een voorbeeld is zaakwaarneming.

Zaakwaarneming

Zaakwaarneming (artikel 6:198 Burgerlijk Wetboek) is het willens en wetens, en op redelijke grond, behartigen van eens anders belang, zonder de bevoegdheid daartoe aan een rechtshandeling of een elders in de wet geregelde rechtsverhouding te ontlenen. Voorbeeld: De buurman ziet dat er water uit de woning van zijn buren stroomt, die op vakantie zijn. Hij belt een loodgieter om de lekkage te repareren. De buurman heeft geen overeenkomst met zijn buren om dit te doen, maar hij handelt in hun belang. De buren zijn verplicht de kosten van de loodgieter te vergoeden, ook al was er geen sprake van een rechtshandeling.

Ongerechtvaardigde Verrijking

Ongerechtvaardigde verrijking (artikel 6:212 Burgerlijk Wetboek) is een situatie waarin de ene partij is verrijkt ten koste van de andere partij, zonder dat daar een redelijke grond voor is. Voorbeeld: Een bedrijf stort per ongeluk een groot bedrag op de rekening van een particulier. De particulier is daardoor ongerechtvaardigd verrijkt en is verplicht om het bedrag terug te betalen, ook al was er geen overeenkomst of andere juridische grondslag voor de betaling.

Voorbeelden van Feitelijke Handelingen in het Dagelijks Leven

Om het concept van feitelijke handelingen verder te illustreren, volgen hier enkele praktische voorbeelden:

• Struikelen over een losliggende stoeptegel: Een persoon struikelt over een losliggende stoeptegel op straat en breekt zijn been. De gemeente is mogelijk aansprakelijk voor de schade, omdat zij een zorgplicht heeft om de stoepen te onderhouden. Het struikelen zelf is een feitelijke handeling, omdat er geen intentie was om schade te veroorzaken.
• Per ongeluk schade toebrengen aan andermans eigendom: Een kind speelt met een bal en gooit per ongeluk een ruit van de buren kapot. De ouders van het kind zijn mogelijk aansprakelijk voor de schade, ook al was het niet de bedoeling om de ruit te breken.
• Verkeerd tanken: Een automobilist tankt per ongeluk benzine in een dieselauto. Dit kan leiden tot schade aan de motor. De automobilist heeft niet de intentie om schade te veroorzaken, maar is wel verantwoordelijk voor de gevolgen van zijn handeling.
• Hulp verlenen bij een ongeval: Iemand verleent eerste hulp aan een slachtoffer van een verkeersongeval. Dit is een rechtmatige daad die kan leiden tot de verplichting van het slachtoffer om de kosten te vergoeden die de hulpverlener heeft gemaakt.

Juridische Gevolgen van Feitelijke Handelingen

De juridische gevolgen van feitelijke handelingen kunnen aanzienlijk zijn. Ze kunnen leiden tot:

• Schadevergoeding: De veroorzaker van de schade kan verplicht worden om de schade te vergoeden die door de feitelijke handeling is ontstaan.
• Aansprakelijkheid: De veroorzaker van de schade kan aansprakelijk worden gesteld voor de gevolgen van zijn handelen.
• Verplichting tot terugbetaling: In het geval van ongerechtvaardigde verrijking kan er een verplichting tot terugbetaling ontstaan.
• Contractuele verplichtingen: Soms kunnen feitelijke handelingen leiden tot contractuele verplichtingen, bijvoorbeeld in het geval van zaakwaarneming.

Belang van Kennis van Feitelijke Handelingen

Het is van cruciaal belang om op de hoogte te zijn van het concept van feitelijke handelingen, omdat dit u in staat stelt om uw rechten en plichten beter te begrijpen. Door te weten welke handelingen juridische gevolgen kunnen hebben, kunt u voorzichtig handelen en onnodige risico's vermijden. Daarnaast kunt u in het geval van schade of aansprakelijkheid beter beoordelen of u recht heeft op schadevergoeding of juist aansprakelijk bent.

Conclusie

Een feitelijke handeling is een handeling die niet gericht is op het creëren van een juridisch gevolg, maar waaruit wel juridische gevolgen kunnen voortvloeien. Het is essentieel om het verschil te begrijpen tussen feitelijke handelingen en rechtshandelingen, omdat dit een grote impact kan hebben op uw rechten en plichten. Wees u bewust van de mogelijke gevolgen van uw handelen en laat u indien nodig adviseren door een juridisch expert. Kennis van feitelijke handelingen stelt u in staat om verstandige beslissingen te nemen en uw eigen belangen te behartigen.