Wat Zegt De Bijbel Over Scheiden

De vraag of en wanneer scheiding geoorloofd is volgens de Bijbel, is een complex en gevoelig onderwerp. Verschillende interpretaties en culturele contexten hebben geleid tot uiteenlopende standpunten. Dit artikel is bedoeld om een overzicht te geven van wat de Bijbel zegt over scheiding, de verschillende interpretaties ervan, en de relevantie van deze leringen voor christenen vandaag. We richten ons op een breed publiek, van mensen die worstelen met deze vraag in hun eigen leven tot degenen die simpelweg meer willen weten over dit belangrijke thema.

Inleiding: Een gevoelig onderwerp

Scheiding is een pijnlijk realiteit in de moderne samenleving. Het raakt niet alleen de betrokken partners, maar ook kinderen, familie en vrienden. Voor christenen komt de vraag naar de toelaatbaarheid van scheiding voort uit een verlangen om Gods wil te volgen, zoals die in de Bijbel geopenbaard wordt. Maar de Bijbel is geen eenduidig handboek met simpele antwoorden. Daarom is het belangrijk om de verschillende perspectieven en nuances te onderzoeken.

Wat Jezus zei over echtscheiding

De uitspraken van Jezus over echtscheiding, voornamelijk te vinden in het evangelie van Mattheüs, zijn cruciaal voor het begrip van de christelijke visie op dit onderwerp.

Mattheüs 19:3-9: De uitzonderingsclausule

In Mattheüs 19:3-9 confronteren de Farizeeën Jezus met de vraag of het geoorloofd is om een vrouw om elke reden te verstoten. Jezus verwijst terug naar het scheppingsverhaal in Genesis, waar de eenheid van man en vrouw door God is ingesteld. Hij benadrukt dat God de twee tot één vlees heeft gemaakt, en dat wat God heeft samengevoegd, de mens niet mag scheiden.

Het meest controversiële punt is de zogenaamde 'uitzonderingsclausule' in vers 9: "Ik zeg u: wie zijn vrouw verstoot, om een andere reden dan ontucht (Grieks: *porneia*), en met een ander trouwt, pleegt echtbreuk."

Interpretaties van *porneia*:

Echtbreuk: De meest voorkomende interpretatie is dat *porneia* hier echtbreuk betekent. In dit geval zou Jezus zeggen dat echtscheiding alleen geoorloofd is in geval van overspel.
Seksuele immoraliteit: Sommigen interpreteren *porneia* breder als algemene seksuele immoraliteit, inclusief incest, seksuele perversies, en andere vormen van seksueel wangedrag. Dit zou de mogelijkheid open laten voor echtscheiding in meer situaties dan alleen overspel.
Verloving: Een minder gebruikelijke interpretatie is dat *porneia* verwijst naar seksuele immoraliteit tijdens de verlovingstijd, vóór het huwelijk daadwerkelijk voltrokken is.

De interpretatie van *porneia* is dus cruciaal voor het bepalen van de reikwijdte van de uitzondering die Jezus maakt. Het is belangrijk op te merken dat zelfs bij deze uitzondering scheiding niet verplicht is, maar slechts toegestaan. Veel christenen geloven dat vergeving en verzoening altijd de voorkeur verdienen, zelfs in geval van overspel.

Markus 10:2-12 en Lukas 16:18: Geen uitzondering

De evangeliën van Markus en Lukas vermelden Jezus' uitspraken over scheiding zonder de uitzonderingsclausule. Markus 10:11-12 zegt: "Wie zijn vrouw verstoot en met een ander trouwt, pleegt echtbreuk tegenover haar. En als een vrouw haar man verlaat en met een ander trouwt, pleegt zij echtbreuk." Lukas 16:18 stelt: "Ieder die zijn vrouw verstoot en met een ander trouwt, pleegt echtbreuk; en ieder die trouwt met een vrouw die door haar man verstoten is, pleegt echtbreuk."

Deze passages lijken een absoluut verbod op echtscheiding te impliceren. Sommige theologen verklaren dit door te stellen dat Mattheüs een meer specifieke context biedt, terwijl Markus en Lukas een algemener principe benadrukken. Anderen zien dit als een tegenstrijdigheid binnen de evangeliën die moeilijk op te lossen is.

Wat Paulus zegt over echtscheiding

De apostel Paulus behandelt het onderwerp echtscheiding in 1 Korintiërs 7.

1 Korintiërs 7:10-11: Scheiding is af te raden

Paulus herhaalt het onderwijs van Jezus: "Maar de gehuwden beveel ik – niet ik, maar de Heer – dat een vrouw niet van haar man mag scheiden – maar als zij toch scheidt, moet zij ongehuwd blijven of zich met haar man verzoenen – en dat een man zijn vrouw niet mag verlaten." Paulus benadrukt dus de wenselijkheid van verzoening en het vermijden van scheiding.

1 Korintiërs 7:12-16: Gemengde huwelijken

Paulus spreekt over situaties waarin een christen getrouwd is met een ongelovige partner. Hij adviseert dat als de ongelovige partner bereid is om bij de christen te blijven, het huwelijk niet ontbonden moet worden. "Want de ongelovige man is geheiligd door zijn vrouw, en de ongelovige vrouw is geheiligd door haar man..." (1 Korintiërs 7:14). Echter, als de ongelovige partner wil scheiden, dan moet de christen hem of haar laten gaan: "Maar als de ongelovige zich afscheidt, laat hij zich afscheiden. De broeder of zuster is in zulke gevallen niet gebonden..." (1 Korintiërs 7:15). Dit wordt vaak de "Paulijnse Privilege" genoemd.

Interpretaties van "niet gebonden":

Niet gebonden aan het huwelijk: De meest voorkomende interpretatie is dat de christen niet langer gebonden is aan het huwelijk en dus vrij is om te hertrouwen.
Niet gebonden aan het samenleven: Een andere interpretatie is dat de christen niet langer verplicht is om met de ongelovige partner samen te leven, maar dat hertrouwen niet is toegestaan.

Oudtestamentische perspectieven

In het Oude Testament vinden we een minder restrictieve benadering van scheiding.

Deuteronomium 24:1-4: Een brief van echtscheiding

Deuteronomium 24:1-4 staat mannen toe om hun vrouw te verstoten als ze iets "onwelvoeglijks" aan haar vinden. Hij moet haar dan een scheidingsbrief geven. De interpretatie van "onwelvoeglijks" varieert, maar over het algemeen wordt aangenomen dat het om iets anders gaat dan overspel, aangezien overspel in de wet van Mozes met de dood werd bestraft. Dit passage toont aan dat echtscheiding in het Oude Testament werd toegestaan, zij het met bepaalde regels.

Het is belangrijk om te onthouden dat Jezus de Farizeeën bekritiseerde voor hun interpretatie van deze wet, omdat zij de wet misbruikten om onbelangrijke redenen te scheiden. Jezus benadrukte dat God oorspronkelijk niet had bedoeld dat mensen zouden scheiden.

Verschillende christelijke standpunten

Vanwege de complexiteit van de Bijbelse teksten en de verschillende interpretaties, bestaan er verschillende standpunten binnen het christendom over echtscheiding:

Geen scheiding: Sommige christenen geloven dat echtscheiding onder geen enkele omstandigheid is toegestaan. Zij baseren zich voornamelijk op de passages in Markus en Lukas, evenals op de nadruk van Jezus op de onverbreekbaarheid van het huwelijk.
Scheiding alleen toegestaan in geval van overspel: Dit is een veel voorkomend standpunt dat gebaseerd is op de uitzonderingsclausule in Mattheüs 19:9. Zelfs in dit geval wordt verzoening aangemoedigd.
Scheiding toegestaan in geval van overspel, verlating door een ongelovige partner, of misbruik: Sommige christenen interpreteren de Bijbel ruimer en geloven dat scheiding ook geoorloofd kan zijn in situaties van ernstig misbruik (fysiek, emotioneel, of seksueel) of verlating door een ongelovige partner (op basis van 1 Korintiërs 7).
Scheiding als laatste redmiddel na intensieve pogingen tot verzoening: Dit standpunt erkent de ernst van echtscheiding, maar erkent ook dat er situaties kunnen zijn waarin een huwelijk onherstelbaar beschadigd is en scheiding de minst schadelijke optie is. In dit geval wordt er grote waarde gehecht aan berouw, vergeving en de poging tot herstel.

Relevante overwegingen voor vandaag

De Bijbelse leringen over echtscheiding zijn nog steeds relevant voor christenen vandaag, maar moeten worden toegepast met wijsheid en compassie. Het is belangrijk om rekening te houden met de volgende aspecten:

De heiligheid van het huwelijk: De Bijbel benadrukt de heiligheid van het huwelijk als een verbond tussen man en vrouw, ingesteld door God. Het is belangrijk om het huwelijk te eren en te beschermen.
Vergeving en verzoening: De Bijbel leert ons om te vergeven en te verzoenen. Dit geldt ook voor huwelijksproblemen. Pogingen tot verzoening moeten altijd prioriteit hebben.
Het belang van gemeenschap en begeleiding: Christenen die met huwelijksproblemen worstelen, moeten hulp zoeken bij ervaren pastoraal werkers, therapeuten of huwelijksadviseurs. De steun van de christelijke gemeenschap is essentieel.
Compassie en genade: Scheiding is vaak een gevolg van diepe pijn en verdriet. Het is belangrijk om compassie en genade te tonen aan degenen die door een scheiding gaan.
De impact op kinderen: Bij een echtscheiding zijn de kinderen vaak het meest kwetsbaar. Hun welzijn moet altijd voorop staan.

Conclusie: Zoek Wijsheid en Compassie

Wat de Bijbel precies zegt over scheiding is niet altijd eenvoudig te interpreteren. Verschillende teksten en interpretaties leiden tot uiteenlopende standpunten. Het is cruciaal om de Bijbel te benaderen met nederigheid, gebed, en een verlangen om Gods wil te kennen. In moeilijke situaties is het belangrijk om de steun van de christelijke gemeenschap te zoeken en te vertrouwen op de leiding van de Heilige Geest.

Uiteindelijk is het doel niet om een lijst met regels te volgen, maar om te leven in overeenstemming met Gods liefde en genade. Zowel in het voorkomen van scheiding als in het omgaan met de gevolgen ervan, is het van belang om te handelen met wijsheid, compassie en de bereidheid om te vergeven, zoals Christus ons heeft vergeven.