Welke Vormen Van Katheterisatie Hebben De Voorkeur

Katheterisatie, een procedure waarbij een katheter in de blaas wordt ingebracht om urine af te voeren, is een veelgebruikte medische ingreep. Er bestaan verschillende vormen van katheterisatie, elk met hun eigen indicaties, voordelen en nadelen. De keuze voor een specifieke vorm hangt af van de onderliggende medische aandoening, de duur van de katheterisatie en de fysieke mogelijkheden van de patiënt. In dit artikel bespreken we de meest voorkomende vormen van katheterisatie en de factoren die een rol spelen bij het bepalen van de voorkeursvorm.

Verschillende Vormen van Katheterisatie

Er zijn hoofdzakelijk drie soorten katheterisatie:

• Intermitterende katheterisatie (IK)
• Verblijfskatheterisatie (VK)
• Suprapubische katheterisatie (SPK)

Intermitterende Katheterisatie (IK)

Intermitterende katheterisatie is een techniek waarbij de patiënt (of een verzorger) meerdere keren per dag een katheter inbrengt om de blaas te legen. Na het legen wordt de katheter verwijderd. Dit wordt vaak aanbevolen als de blaas niet volledig kan worden geleegd door eigen aandrang, maar de blaasfunctie verder intact is. De belangrijkste voordelen van IK zijn:

• Verminderd risico op urineweginfecties (UTI's) in vergelijking met verblijfskatheters.
• Meer autonomie en controle voor de patiënt.
• Geen permanente aanwezigheid van een katheter, wat de mobiliteit en het comfort ten goede komt.

Indicaties voor IK omvatten neurogene blaas (bijvoorbeeld als gevolg van ruggenmergletsel of multiple sclerose), blaashyperactiviteit met onvolledige lediging, en postoperatieve urineretentie. Voorbeelden van patiënten die baat kunnen hebben bij IK zijn individuen met spina bifida of patiënten die herstellen van een beroerte.

De belangrijkste nadelen zijn:

• Vereist een zekere mate van handvaardigheid en cognitieve functie.
• Kan initieel als ongemakkelijk of pijnlijk worden ervaren.
• Vereist een regelmatig schema en discipline.

Verblijfskatheterisatie (VK)

Een verblijfskatheter is een katheter die continu in de blaas wordt geplaatst en via een ballonnetje wordt gefixeerd. De urine wordt opgevangen in een urinezak. VK wordt vaak toegepast wanneer intermitterende katheterisatie niet mogelijk is of wanneer continue drainage noodzakelijk is. Er zijn twee soorten verblijfskatheters:

• Urethrale verblijfskatheter: Wordt via de urethra (plasbuis) ingebracht.
• Suprapubische verblijfskatheter: Wordt via een incisie in de buikwand rechtstreeks in de blaas ingebracht (zie SPK).

De voordelen van VK zijn:

• Continue en effectieve blaaslediging.
• Minder frequent handelingen in vergelijking met IK.
• Geschikt voor patiënten met ernstige mobiliteitsproblemen of cognitieve beperkingen.

Indicaties voor VK omvatten ernstige urineretentie, postoperatieve monitoring van urineproductie, incontinentie bij bedlegerige patiënten, en palliatieve zorg. Bijvoorbeeld, een patiënt met een gebroken heup en incontinentie kan in het ziekenhuis tijdelijk een verblijfskatheter nodig hebben.

De nadelen van VK zijn aanzienlijk:

• Hoger risico op urineweginfecties (UTI's). Uit onderzoek blijkt dat het risico op een UTI significant toeneemt met de duur van de katheterisatie.
• Risico op blaaskrampen en irritatie van de urethra.
• Mogelijke beperking van de mobiliteit (afhankelijk van de urinezak).
• Risico op katheterblokkade.

Suprapubische Katheterisatie (SPK)

Suprapubische katheterisatie is een procedure waarbij een katheter via een kleine incisie in de buikwand, net boven het schaambeen, rechtstreeks in de blaas wordt ingebracht. Deze vorm van katheterisatie wordt meestal uitgevoerd onder lokale of algemene anesthesie. Een SPK wordt vaak overwogen als langdurige katheterisatie noodzakelijk is en een urethrale katheterisatie niet mogelijk of contra-indiceerd is.

De voordelen van SPK zijn:

• Lager risico op urethra-beschadiging en stricturen.
• Meer comfort voor de patiënt, met name bij seksuele activiteit.
• Mogelijkheid tot het uitvoeren van blaastrainingen.

Indicaties voor SPK omvatten urethrale stricturen, prostaatvergroting, traumatische urethra-rupturen, en langdurige katheterisatiebehoefte bij patiënten met mobiliteitsproblemen. Een man met een ernstige urethra-strictuur die langdurige katheterisatie nodig heeft, zou bijvoorbeeld een goede kandidaat zijn voor een SPK.

De nadelen van SPK zijn:

• Invasieve procedure met risico op complicaties zoals bloeding, infectie en darmperforatie.
• Noodzaak tot regelmatige verzorging van de insteekplaats.
• Mogelijke blaasstenen.

Factoren die de Keuze Beïnvloeden

De keuze voor de meest geschikte vorm van katheterisatie wordt bepaald door een aantal factoren:

• De onderliggende aandoening: De aard van de aandoening die de katheterisatie noodzakelijk maakt, speelt een cruciale rol. Bijvoorbeeld, neurogene blaas vereist vaak intermitterende katheterisatie, terwijl een ernstige urethra-strictuur een suprapubische katheter vereist.
• De verwachte duur van de katheterisatie: Voor kortdurende katheterisatie (bijvoorbeeld postoperatief) is een urethrale verblijfskatheter vaak geschikt. Voor langdurige katheterisatie zijn IK of SPK vaak betere opties.
• De fysieke en cognitieve mogelijkheden van de patiënt: Intermitterende katheterisatie vereist een zekere mate van handvaardigheid en cognitieve functie. Patiënten met ernstige mobiliteitsproblemen of cognitieve beperkingen zijn mogelijk beter af met een verblijfskatheter of SPK.
• De voorkeur van de patiënt: De voorkeur van de patiënt, na adequate informatie en uitleg over de voor- en nadelen van de verschillende opties, moet altijd worden meegenomen in de besluitvorming.
• Risico op complicaties: Het risico op complicaties, zoals urineweginfecties en urethra-beschadiging, speelt ook een belangrijke rol.

Real-World Voorbeelden en Data

Onderzoek toont aan dat intermitterende katheterisatie geassocieerd is met een lager risico op urineweginfecties dan verblijfskatheterisatie. Een studie gepubliceerd in het Journal of Urology vond dat patiënten die IK gebruikten, significant minder UTIs hadden dan patiënten met een verblijfskatheter. Daarnaast kan IK de blaasfunctie beter behouden op de lange termijn, doordat de blaas regelmatig wordt geoefend.

In de praktijk zien we vaak dat patiënten met neurogene blaas na een ruggenmergletsel getraind worden in het zelfstandig uitvoeren van intermitterende katheterisatie. Dit geeft hen meer autonomie en controle over hun blaasfunctie. Aan de andere kant worden patiënten met vergevorderde dementie vaak een verblijfskatheter gegeven, omdat zij niet in staat zijn om IK zelfstandig uit te voeren en adequate hygiëne te waarborgen.

De keuze voor een suprapubische katheter wordt vaak gemaakt in overleg met een uroloog, na een grondige evaluatie van de urethra en de prostaat. Data laten zien dat SPK geassocieerd kan zijn met minder urethra-complicaties op de lange termijn, maar wel met een hoger risico op complicaties direct na de operatie.

Conclusie

De keuze voor de meest geschikte vorm van katheterisatie is een individuele beslissing die moet worden genomen in overleg met een arts of verpleegkundige. Het is essentieel om alle factoren, inclusief de onderliggende aandoening, de verwachte duur van de katheterisatie, de fysieke en cognitieve mogelijkheden van de patiënt, en de risico's en voordelen van de verschillende opties, zorgvuldig te overwegen.

Indien u overweegt een katheter te gebruiken of al een katheter heeft, bespreek dan uw vragen en zorgen met uw arts of verpleegkundige. Zorg voor een duidelijk plan voor de verzorging van de katheter en de monitoring van mogelijke complicaties. Informeer u goed over de verschillende vormen van katheterisatie en wees niet bang om uw voorkeuren te uiten. Een goede communicatie met uw zorgverlener is essentieel voor een succesvolle katheterisatie behandeling.