Wie Was In 1953 De Opvolger Van Stalin

De vraag wie in 1953 de directe opvolger van Jozef Stalin was, is complexer dan ze op het eerste gezicht lijkt. Het is niet zo eenvoudig als het aanwijzen van één persoon die onmiddellijk na Stalins dood de macht overnam. De periode na Stalins dood was een periode van machtsstrijd en collectief leiderschap, voordat één persoon zich uiteindelijk als de dominante figuur kon vestigen.

Collectief Leiderschap: De Periode Na Stalins Dood

Na Stalins dood op 5 maart 1953 ontstond er geen duidelijke, onbetwiste opvolger. In plaats daarvan werd een collectief leiderschap gevormd, bestaande uit verschillende hooggeplaatste functionarissen binnen de Communistische Partij van de Sovjet-Unie (CPSU) en de Sovjetregering. Dit collectieve leiderschap was bedoeld om de concentratie van absolute macht in één persoon te voorkomen, iets waar Stalin juist berucht om was.

De Belangrijkste Spelers

Enkele van de belangrijkste spelers in dit collectieve leiderschap waren:

• Georgi Malenkov: Direct na Stalins dood werd Malenkov benoemd tot premier van de Sovjet-Unie. Hij leek de meest voor de hand liggende kandidaat om Stalin op te volgen, aangezien hij al belangrijke posities binnen de partij en de regering bekleedde.
• Lavrenti Beria: Hoofd van de beruchte geheime dienst (MVD), Beria had immense macht en invloed. Hij controleerde een enorm netwerk van informanten en kon daarmee een grote invloed uitoefenen op de politieke gang van zaken.
• Nikita Chroesjtsjov: Als secretaris van het Centraal Comité van de CPSU, had Chroesjtsjov een cruciale rol in de partijorganisatie. Hij was minder zichtbaar in de dagen direct na Stalins dood, maar hij gebruikte zijn positie om geleidelijk aan zijn invloed te vergroten.
• Nikolai Bulganin: Een belangrijke militaire figuur en minister van Defensie, Bulganin was een betrouwbare bondgenoot van Chroesjtsjov.
• Vjatsjeslav Molotov: Een oude getrouwe van Stalin en minister van Buitenlandse Zaken, Molotov was een invloedrijke figuur, maar zijn positie werd geleidelijk ondermijnd.

Dit collectieve leiderschap was een fragiel evenwicht van macht. Elke speler probeerde zijn eigen positie te versterken en de invloed van de anderen te verminderen. Dit leidde tot constante intriges en politieke manoeuvres achter de schermen.

De Val van Malenkov en Beria

De periode van collectief leiderschap was van korte duur. Er ontstonden snel rivaliteiten en machtsspelletjes. Twee figuren die snel uit de gratie raakten waren Georgi Malenkov en Lavrenti Beria.

De Arrestatie en Executie van Beria

Beria's immense macht, vooral zijn controle over de geheime dienst, maakte hem tot een bedreiging voor de andere leden van het collectieve leiderschap. In juni 1953 werd Beria gearresteerd op beschuldiging van verraad en andere misdaden. De arrestatie werd zorgvuldig gepland en uitgevoerd door militaire officieren die loyaal waren aan Chroesjtsjov en andere partijleiders. Beria werd later berecht en geëxecuteerd in december 1953. Zijn eliminatie was een cruciale stap in de machtsstrijd en markeerde het einde van de periode van relatieve openheid en hervormingsgezindheid die kort na Stalins dood was ontstaan. Zijn val was een duidelijk signaal dat de partij bereid was om bruut geweld te gebruiken om de macht te behouden.

De Verzwakking van Malenkov

Na de eliminatie van Beria, werd Malenkov's positie ook ondermijnd. Hoewel hij aanvankelijk premier was, werd hij bekritiseerd voor zijn beleid, vooral op het gebied van de landbouw. Chroesjtsjov, als secretaris van het Centraal Comité, kon zijn positie in de partijorganisatie gebruiken om steun te verwerven en Malenkov geleidelijk aan te isoleren. In 1955 werd Malenkov gedwongen af te treden als premier en vervangen door Nikolai Bulganin, een bondgenoot van Chroesjtsjov. Malenkov werd gedegradeerd naar een minder belangrijke positie.

De Opkomst van Chroesjtsjov

Terwijl Malenkov en Beria uit de weg werden geruimd, consolideerde Nikita Chroesjtsjov geleidelijk aan zijn macht. Zijn positie als secretaris van het Centraal Comité van de CPSU was cruciaal. Hij kon partijkaders benoemen en controleren, wat hem een enorme invloed gaf op de politieke gang van zaken. Hij gebruikte zijn positie om steun te verwerven bij de partijfunctionarissen en om zijn eigen aanhangers op belangrijke posities te plaatsen.

De Geheime Rede

Een van de meest cruciale momenten in Chroesjtsjovs opkomst was zijn Geheime Rede tijdens het 20e Partijcongres van de CPSU in februari 1956. In deze rede, die achter gesloten deuren werd gehouden, veroordeelde Chroesjtsjov de persoonsverheerlijking en de misdaden van Stalin. De rede schokte de partij en de Sovjetmaatschappij diep. Het ondermijnde Stalins reputatie en legitimeerde Chroesjtsjovs leiderschap. Het was een risicovolle zet, maar het betaalde zich uit, omdat het hem hielp om zijn rivalen te marginaliseren en zijn eigen positie te versterken.

De Hongaarse Opstand

De Geheime Rede had verstrekkende gevolgen in de hele Sovjet-Unie en in de Oost-Europese satellietstaten. Het wakkerde de hoop aan op hervormingen en liberalisering, maar het leidde ook tot onrust en protesten. De Hongaarse Opstand van 1956 was een directe reactie op de destalinisatie en de hoop op meer autonomie. De Sovjet-Unie reageerde met bruut geweld, waarbij de opstand werd neergeslagen en de Hongaarse regering werd vervangen door een pro-Sovjet regime. Dit incident liet zien dat Chroesjtsjov weliswaar bereid was om Stalin te veroordelen, maar dat hij niet bereid was om de controle over de Oost-Europese satellietstaten op te geven.

Conclusie: Geen Directe Opvolger, Maar Een Machtsstrijd

Concluderend kan gesteld worden dat er in 1953 geen directe opvolger van Stalin was. In plaats daarvan was er een periode van collectief leiderschap, gekenmerkt door een intense machtsstrijd tussen verschillende hooggeplaatste functionarissen. Georgi Malenkov leek aanvankelijk de meest voor de hand liggende kandidaat, maar hij werd al snel ondermijnd door de politieke manoeuvres van Nikita Chroesjtsjov en anderen. De eliminatie van Beria en de verzwakking van Malenkov maakten de weg vrij voor Chroesjtsjov om geleidelijk aan de dominante figuur in de Sovjet-Unie te worden. Zijn Geheime Rede en de reactie op de Hongaarse Opstand waren cruciale momenten in zijn opkomst. Hoewel hij niet onmiddellijk na Stalins dood de absolute macht overnam, slaagde Chroesjtsjov er in de jaren na 1953 in om zich te vestigen als de nieuwe leider van de Sovjet-Unie. De periode van collectief leiderschap was een tijdelijke fase in de overgang van de Stalinistische dictatuur naar een nieuw tijdperk, gekenmerkt door de destalinisatie en de Chroesjtsjov-hervormingen.

Het bestuderen van deze periode is cruciaal om de latere ontwikkelingen in de Sovjet-Unie en de Koude Oorlog te begrijpen. De machtsstrijd na Stalins dood laat zien hoe fragiel politieke systemen kunnen zijn en hoe belangrijk de rol van individuele leiders is in het vormgeven van de geschiedenis.