6 Pijlers Van Positieve Gezondheid

We leven in een tijd waarin gezondheid vaak gereduceerd wordt tot de afwezigheid van ziekte. Maar wat als gezondheid meer is dan dat? Wat als het gaat om veerkracht, vitaliteit en de mogelijkheid om een betekenisvol leven te leiden, zelfs met beperkingen? Veel mensen worstelen met chronische aandoeningen, stress, en een gevoel van leegte, ondanks dat ze "gezond" verklaard zijn. De vraag is: hoe kunnen we een bredere, meer holistische kijk op gezondheid bevorderen? Het antwoord ligt mogelijk in het concept van Positieve Gezondheid.

Wat is Positieve Gezondheid?

Positieve Gezondheid, ontwikkeld door Machteld Huber, gaat uit van een bredere definitie van gezondheid dan alleen de afwezigheid van ziekte. Het is een dynamisch concept dat de nadruk legt op veerkracht en eigen regie. Het gaat erom hoe je omgaat met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. Positieve Gezondheid wordt vaak visueel weergegeven als een spinnenweb, met zes dimensies die elkaar beïnvloeden.

De Kritiek

Het is belangrijk om te erkennen dat er ook kritiek is op het concept van Positieve Gezondheid. Sommigen vinden het te breed en vaag, waardoor het moeilijk te operationaliseren is. Anderen vrezen dat het de verantwoordelijkheid voor gezondheid volledig bij het individu legt, terwijl structurele factoren zoals armoede en ongelijkheid een grote rol spelen. Echter, voorstanders benadrukken dat Positieve Gezondheid juist een gesprek op gang wil brengen over de individuele behoeften en hoe deze binnen de maatschappelijke context kunnen worden vervuld.

De 6 Pijlers van Positieve Gezondheid: Een Diepgaande Kijk

De zes pijlers van Positieve Gezondheid vormen de basis van deze bredere benadering. Elk van deze pijlers draagt bij aan het algehele welzijn en de veerkracht van een individu. We gaan ze hieronder in detail bekijken.

1. Lichaamsfuncties

Deze pijler omvat de fysieke gezondheid en het goed functioneren van het lichaam. Het gaat niet alleen om de afwezigheid van ziekte, maar ook om de vitaliteit en het fysiek vermogen om dagelijkse activiteiten uit te voeren. Denk hierbij aan:

• Energie hebben
• Pijnvrij bewegen
• Een goede conditie
• Een gezond gewicht

Stel je voor: Twee personen met dezelfde diagnose chronische rugpijn. De één ervaart dit als een enorme belemmering en kan nauwelijks iets ondernemen. De ander, daarentegen, focust op wat hij *wel* kan: lichte oefeningen, wandelen, en aanpassingen in zijn dagelijkse routine om de pijn te minimaliseren. Hoewel ze dezelfde aandoening hebben, ervaren ze hun gezondheid totaal anders. Dit is de kern van Positieve Gezondheid.

2. Mentaal Welbevinden

Mentaal welbevinden gaat over zelfvertrouwen, veerkracht en het vermogen om met stress om te gaan. Het omvat positieve emoties, zingeving en persoonlijke groei.

• Je prettig voelen
• Zelfvertrouwen hebben
• Goed om kunnen gaan met stress
• Persoonlijke groei ervaren

Voorbeeld: Een manager die ontslagen wordt. Iemand met een laag mentaal welbevinden zou kunnen verzinken in zelfmedelijden en wanhoop. Iemand met een hoog mentaal welbevinden ziet dit als een kans om nieuwe vaardigheden te leren, een andere carrièrepad te verkennen of een lang gekoesterde droom na te jagen. Het gaat om de manier waarop je reageert op tegenslagen.

3. Spirituele Dimensie

Deze pijler richt zich op zingeving, waarden en betekenis in het leven. Het gaat over het vinden van een doel en het gevoel hebben ergens bij te horen. Dit kan religieus zijn, maar ook puur persoonlijk.

• Een doel in het leven hebben
• Het gevoel hebben ergens bij te horen
• In contact staan met je waarden
• Inspiratie en creativiteit ervaren

Analogie: Stel je voor dat je een puzzel aan het leggen bent. Als je geen idee hebt wat de afbeelding moet worden, is het moeilijk om gemotiveerd te blijven. Zingeving is als de afbeelding op de doos – het geeft richting en betekenis aan je inspanningen.

4. Kwaliteit van Leven

Deze pijler omvat tevredenheid met het leven, geluk en het vermogen om te genieten van dagelijkse activiteiten. Het gaat over de persoonlijke beleving van welzijn en levensvreugde.

• Plezier hebben in het leven
• Kunnen genieten van kleine dingen
• Je veilig en geborgen voelen
• Een gevoel van controle hebben

Real-world impact: Voor iemand met een chronische ziekte kan de kwaliteit van leven aanzienlijk worden beïnvloed door de beperkingen die de ziekte met zich meebrengt. Echter, door zich te focussen op wat *wel* mogelijk is, en door aanpassingen te maken in de leefstijl, kan de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren.

5. Sociaal-maatschappelijke participatie

Deze pijler draait om sociale contacten, betrokkenheid bij de samenleving en het gevoel hebben nuttig te zijn. Het gaat over het onderhouden van relaties en het bijdragen aan de gemeenschap.

• Goede relaties hebben met anderen
• Je verbonden voelen met de gemeenschap
• Het gevoel hebben nuttig te zijn
• Kunnen deelnemen aan activiteiten

Voorbeeld: Een gepensioneerde voelt zich eenzaam en nutteloos na zijn pensionering. Door vrijwilligerswerk te gaan doen, ontmoet hij nieuwe mensen, draagt hij bij aan de gemeenschap en krijgt hij het gevoel dat hij er nog toe doet. Dit heeft een positieve invloed op zijn algehele welzijn.

6. Dagelijks Functioneren

Deze pijler omvat het vermogen om zelfstandig te functioneren, vaardigheden te gebruiken en problemen op te lossen in het dagelijks leven. Het gaat over de praktische aspecten van het leven en het vermogen om de dagelijkse uitdagingen aan te gaan.

• Zelfstandig kunnen wonen
• De dagelijkse taken kunnen uitvoeren
• Om kunnen gaan met geld
• Problemen kunnen oplossen

Analogie: Denk aan een huis. Alle andere pijlers (fundering, muren, dak) zijn belangrijk, maar als de deuren en ramen niet goed functioneren, wordt het moeilijk om er comfortabel te wonen. Het dagelijks functioneren is als de deuren en ramen – het zorgt ervoor dat je kunt functioneren in de wereld om je heen.

Van Probleem naar Oplossing: Positieve Gezondheid in de Praktijk

Hoe kunnen we Positieve Gezondheid nu daadwerkelijk in de praktijk brengen? Hier zijn een paar ideeën:

• Begin met een zelfevaluatie: Gebruik de spinnenwebtool om je eigen score op elke pijler te bepalen. Waar ben je tevreden mee? Waar zou je graag verbetering zien?
• Stel realistische doelen: Kies één of twee pijlers waar je aan wilt werken en stel concrete, haalbare doelen.
• Zoek ondersteuning: Praat met je huisarts, een coach of een andere professional over je bevindingen en doelen.
• Maak kleine aanpassingen: Veranderingen hoeven niet groot te zijn om een impact te hebben. Kleine aanpassingen in je dagelijkse routine kunnen al een groot verschil maken.
• Focus op wat je *wel* kunt: In plaats van je te focussen op je beperkingen, focus op wat je nog *wel* kunt doen en wat je energie geeft.

Het is belangrijk om te onthouden dat Positieve Gezondheid een proces is, geen eindbestemming. Het gaat om het maken van bewuste keuzes die bijdragen aan je welzijn en veerkracht. Het is een reis van zelfontdekking en groei.

Een belangrijk tegenargument is dat Positieve Gezondheid soms gezien wordt als een individualistische benadering, waarbij de nadruk ligt op de eigen verantwoordelijkheid. Dit kan problematisch zijn, vooral voor mensen die te maken hebben met structurele ongelijkheden en beperkte toegang tot middelen. Echter, het is belangrijk te benadrukken dat Positieve Gezondheid ook een maatschappelijke dimensie heeft. Het gaat erom dat we als samenleving een omgeving creëren waarin iedereen de kans heeft om zich te ontwikkelen en te floreren.

Positieve Gezondheid is dus geen magische oplossing voor alle problemen, maar het is wel een waardevol kader om over gezondheid na te denken en de regie over je eigen leven te nemen.

Het is een concept dat de kracht van preventie benadrukt. Door te investeren in je welzijn op alle zes pijlers, kun je je veerkracht vergroten en beter omgaan met de uitdagingen die het leven met zich meebrengt. Het gaat erom dat je jezelf de ruimte geeft om te groeien, te leren en te bloeien.

Kortom, Positieve Gezondheid is een holistische benadering van gezondheid die verder gaat dan de afwezigheid van ziekte. Het is een dynamisch concept dat de nadruk legt op veerkracht, eigen regie en het vermogen om een betekenisvol leven te leiden. Door te werken aan de zes pijlers van Positieve Gezondheid, kun je je welzijn en vitaliteit vergroten en de regie over je eigen leven nemen. Het is een investering in je toekomst en een stap naar een gezonder en gelukkiger leven.

Wat is één kleine stap die jij vandaag kunt zetten om aan je Positieve Gezondheid te werken?