Artikel 107 Lid 1 Vweu

Subsidies, staatssteun, overheidssteun... termen die regelmatig opduiken in het nieuws, vaak in de context van economische concurrentie en de Europese Unie. Maar wat betekenen ze nu precies, en waarom is er zoveel aandacht voor? Dit artikel duikt in de kern van Artikel 107, lid 1 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), de bepaling die de basis vormt voor de controle op staatssteun binnen de EU. We leggen uit wat deze bepaling inhoudt, waarom ze belangrijk is, en hoe ze jouw dagelijkse leven kan beïnvloeden. Dit artikel is geschreven voor iedereen die geïnteresseerd is in economie, recht, of simpelweg wil begrijpen hoe de EU de concurrentie tussen bedrijven eerlijk probeert te houden.

Wat is Staatssteun volgens Artikel 107, Lid 1 VWEU?

Artikel 107, lid 1 VWEU vormt de hoeksteen van het Europees staatssteunrecht. De bepaling luidt als volgt:

"Behoudens de afwijkingen waarin de Verdragen voorzien, zijn steunmaatregelen van staten of uit staatsmiddelen, in welke vorm ook, die de mededinging vervalsen of dreigen te vervalsen door het begunstigen van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties, onverenigbaar met de interne markt, voor zover deze het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloeden."

Laten we deze complexe formulering ontleden:

De vier essentiële elementen van staatssteun

Steunmaatregel van de staat of uit staatsmiddelen: Dit omvat niet alleen directe subsidies, maar ook bijvoorbeeld belastingvoordelen, garanties, of het leveren van goederen of diensten tegen een prijs die lager is dan de marktprijs. De herkomst van het geld is cruciaal: komt het direct of indirect van de overheid?
Voordeel: De steun moet een voordeel opleveren voor de ontvanger. Dit betekent dat de ontvanger een situatie creëert die hij anders niet zou kunnen bereiken zonder de steun. Concurrentievervalsing ontstaat vaak doordat een bedrijf een oneerlijk voordeel krijgt.
Selectiviteit: De steun moet een "bepaalde onderneming of bepaalde productie" begunstigen. Dit betekent dat de steun niet algemeen mag gelden voor alle ondernemingen, maar gericht moet zijn op specifieke bedrijven of sectoren. Een algemene belastingverlaging voor alle bedrijven is bijvoorbeeld geen staatssteun.
Beïnvloeding van het handelsverkeer tussen lidstaten en concurrentievervalsing: De steun moet het handelsverkeer tussen de EU-lidstaten ongunstig beïnvloeden en de concurrentie vervalsen of dreigen te vervalsen. Dit betekent dat de steun een impact moet hebben op de markt en andere bedrijven in de EU kan benadelen.

Als aan al deze vier criteria is voldaan, dan is er sprake van staatssteun in de zin van Artikel 107, lid 1 VWEU.

Waarom is Artikel 107, Lid 1 VWEU Belangrijk?

De controle op staatssteun is essentieel voor het waarborgen van een eerlijke en open interne markt binnen de EU. Zonder deze controle zouden lidstaten hun eigen bedrijven kunnen bevoordelen ten koste van bedrijven in andere lidstaten, waardoor de concurrentie wordt vervalst en de interne markt wordt ondermijnd. Dit heeft een aantal belangrijke gevolgen:

Gelijke speelveld: Staatssteunregels zorgen ervoor dat bedrijven in de hele EU op een gelijk speelveld kunnen opereren, ongeacht hun nationaliteit of de locatie van hun hoofdkantoor. Dit bevordert innovatie en efficiëntie, omdat bedrijven moeten concurreren op basis van hun eigen verdiensten, en niet op basis van overheidssteun.
Bescherming van de consument: Eerlijke concurrentie leidt tot lagere prijzen, betere producten en diensten, en meer keuze voor de consument. Als bedrijven worden beschermd door staatssteun, dan worden ze minder gestimuleerd om te innoveren en efficiënter te werken, wat uiteindelijk de consument schaadt.
Economische groei: Een gezonde en competitieve interne markt stimuleert economische groei en creëert banen. Door staatssteun te beperken, wordt de dynamiek van de markt gestimuleerd en worden investeringen aangemoedigd in sectoren die echt levensvatbaar zijn.
Voorkoming van protectionisme: Staatssteun kan worden gebruikt als een vorm van protectionisme, waarbij lidstaten hun eigen bedrijven beschermen tegen concurrentie uit andere lidstaten. Dit ondermijnt de interne markt en kan leiden tot handelsconflicten.

Kortom, Artikel 107, lid 1 VWEU is essentieel voor het handhaven van een eerlijke en open interne markt, wat cruciaal is voor de economische groei en het welzijn van alle burgers van de EU.

Uitzonderingen op het Verbod op Staatssteun

Hoewel Artikel 107, lid 1 VWEU een algemeen verbod op staatssteun inhoudt, zijn er bepaalde uitzonderingen. Deze uitzonderingen zijn opgenomen in Artikel 107, leden 2 en 3 VWEU, en in andere EU-wetgeving. Enkele belangrijke uitzonderingen zijn:

Steun van sociale aard: Steun van sociale aard die aan individuele consumenten wordt verleend, mits deze steun zonder discriminatie naar de oorsprong van de betrokken producten wordt verleend. Dit omvat bijvoorbeeld subsidies voor openbaar vervoer of sociale huisvesting.
Steun ter leniging van schade veroorzaakt door natuurrampen: Steun ter leniging van schade veroorzaakt door natuurrampen of andere buitengewone gebeurtenissen. Dit is bedoeld om lidstaten in staat te stellen snel te reageren op noodsituaties.
Steun ter bevordering van de cultuur: Steun ter bevordering van de cultuur en het behoud van het cultureel erfgoed. Dit erkent de belangrijke rol van cultuur in de Europese samenleving.
Steun ter bevordering van onderzoek en ontwikkeling: Steun ter bevordering van onderzoek en ontwikkeling, mits deze steun voldoet aan bepaalde voorwaarden om concurrentievervalsing te minimaliseren.
Steun voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's): Steun voor kmo's, mits deze steun voldoet aan bepaalde voorwaarden om concurrentievervalsing te minimaliseren.
Steun voor milieubescherming en energiebesparing: Steun voor milieubescherming en energiebesparing, mits deze steun voldoet aan bepaalde voorwaarden om concurrentievervalsing te minimaliseren.

De Europese Commissie beoordeelt of steunmaatregelen onder een van deze uitzonderingen vallen. Lidstaten moeten geplande steunmaatregelen aanmelden bij de Commissie, die vervolgens beoordeelt of de steun verenigbaar is met de interne markt.

Hoe Beïnvloedt Artikel 107, Lid 1 VWEU Jouw Leven?

Je vraagt je wellicht af: wat heb ik als burger nu te maken met Artikel 107, lid 1 VWEU? Het antwoord is: meer dan je denkt!

Lagere prijzen en meer keuze: Doordat staatssteun wordt beperkt, ontstaat er eerlijkere concurrentie. Dit leidt tot lagere prijzen en een groter aanbod van producten en diensten voor jou als consument.
Innovatie en betere kwaliteit: Bedrijven worden gestimuleerd om te innoveren en de kwaliteit van hun producten en diensten te verbeteren, omdat ze niet kunnen vertrouwen op overheidssteun.
Banen en economische groei: Een gezonde en competitieve economie creëert banen en zorgt voor economische groei, wat uiteindelijk leidt tot een hogere levensstandaard.
Eerlijkere belastingheffing: Door staatssteun te beperken, wordt voorkomen dat de overheid belastinggeld gebruikt om bepaalde bedrijven te bevoordelen ten koste van andere. Dit zorgt voor een eerlijkere verdeling van de belastingdruk.

Stel je bijvoorbeeld voor dat een lokale luchtvaartmaatschappij enorme subsidies ontvangt van de overheid. Hierdoor kan deze maatschappij tickets aanbieden tegen prijzen die veel lager zijn dan die van andere luchtvaartmaatschappijen. Dit zou andere maatschappijen uit de markt kunnen drukken, waardoor je uiteindelijk minder keuze hebt en misschien zelfs hogere prijzen moet betalen. Artikel 107, lid 1 VWEU probeert dit soort situaties te voorkomen.

Conclusie

Artikel 107, lid 1 VWEU is een cruciale bepaling voor het handhaven van een eerlijke en open interne markt binnen de Europese Unie. Door staatssteun te controleren, wordt gezorgd voor een gelijk speelveld voor bedrijven, wat leidt tot lagere prijzen, meer keuze, innovatie, economische groei en een eerlijkere belastingheffing. Hoewel de bepaling op het eerste gezicht complex lijkt, heeft ze een directe impact op jouw dagelijkse leven als consument en burger. Door deze regels te begrijpen, kun je beter beoordelen of overheidsbeleid daadwerkelijk bijdraagt aan een gezonde en competitieve economie, ten voordele van iedereen.

Blijf kritisch, blijf op de hoogte, en laat je stem horen! Samen kunnen we ervoor zorgen dat de Europese interne markt eerlijk en open blijft, ten voordele van alle burgers.