Huisvredebreuk Artikel 138 Wetboek Van Strafrecht

Huisvredebreuk, strafbaar gesteld in artikel 138 van het Wetboek van Strafrecht, is een delict dat diep ingrijpt in de persoonlijke levenssfeer en het recht op privacy van burgers. Het beschermt de onaantastbaarheid van de woning, een plek waar mensen zich veilig en geborgen zouden moeten voelen. Dit artikel duikt in de details van dit delict, de juridische nuances, en de impact op de samenleving.

De Kern van Artikel 138 Sr: Wat is Huisvredebreuk?

Artikel 138 lid 1 Sr stelt strafbaar het wederrechtelijk binnendringen van een woning, besloten erf of lokaal, dan wel het wederrechtelijk vertoeven aldaar.

Wederrechtelijk Binnendringen

Wederrechtelijk binnendringen betekent dat de persoon geen recht heeft om de betreffende plek te betreden. Dit kan zijn omdat hij/zij nooit toestemming heeft gehad, of omdat de toestemming is ingetrokken. Belangrijk is dat de persoon *daadwerkelijk* binnen moet zijn getreden. Het enkel reiken over de drempel is bijvoorbeeld niet voldoende.

Wederrechtelijk Vertoeven

Wederrechtelijk vertoeven impliceert dat de persoon oorspronkelijk wel met toestemming binnen is gekomen, maar dat deze toestemming is ingetrokken, of dat de persoon zich niet houdt aan de voorwaarden waaronder hij/zij toestemming heeft gekregen. Denk hierbij aan een gast die na herhaaldelijk verzoek om te vertrekken, toch blijft zitten.

De Begrippen 'Woning', 'Besloten Erf' en 'Lokaal'

De wet maakt onderscheid tussen verschillende plaatsen die onder de bescherming van artikel 138 Sr vallen:

Woning: Dit is de meest voor de hand liggende categorie. Het omvat elke ruimte die primair dient als woonverblijf, zoals een huis, appartement, of woonboot. Ook stacaravans kunnen hieronder vallen, mits ze daadwerkelijk als woning worden gebruikt.
Besloten Erf: Dit is het terrein dat direct bij een woning hoort en is afgescheiden van de openbare weg. Denk hierbij aan een tuin, een afgesloten binnenplaats, of een omheinde oprit. Het moet duidelijk afgesloten zijn, bijvoorbeeld door een hek of een heg.
Lokaal: Dit is een meer algemene term die verwijst naar een afgesloten ruimte, zoals een kantoor, winkel, of een clubhuis. Het is belangrijk dat het lokaal niet voor publiek toegankelijk is, of dat de persoon in kwestie geen toestemming heeft om er te zijn.

Elementen van het Delict: Opzet en Wederrechtelijkheid

Om iemand te veroordelen voor huisvredebreuk, moet aan een aantal voorwaarden zijn voldaan. De belangrijkste zijn opzet en wederrechtelijkheid.

Opzet

De verdachte moet opzettelijk de woning, het erf of het lokaal zijn binnengegaan of daar hebben verbleven. Dit betekent dat hij/zij bewust was van het feit dat hij/zij geen recht had om daar te zijn, of dat hij/zij dit had moeten weten. Een vergissing kan de opzet wegnemen, maar dit moet wel aannemelijk worden gemaakt.

Wederrechtelijkheid

De wederrechtelijkheid is een cruciaal element. Het betekent dat het binnendringen of vertoeven *in strijd met het recht* moet zijn. Dit is niet het geval als de persoon een recht heeft om de plek te betreden, bijvoorbeeld als hij/zij een huurder is, of als hij/zij toestemming heeft van de bewoner of eigenaar. Ook een politieagent die in het kader van zijn/haar functie een woning betreedt, handelt niet wederrechtelijk.

Strafmaat en Verzwarende Omstandigheden

De strafmaat voor huisvredebreuk is een gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of een geldboete van de derde categorie (artikel 23 lid 4 Sr). De straf kan hoger uitvallen in geval van verzwarende omstandigheden.

Verzwarende Omstandigheden (Artikel 139 Sr)

Artikel 139 Sr beschrijft de verzwarende omstandigheden. De straf kan bijvoorbeeld hoger zijn als het huisvredebreuk gepaard gaat met:

Braak, Inklimming of Valse Sleutels: Het forceren van een deur of raam, het beklimmen van een muur of hek, of het gebruik van een valse sleutel om toegang te krijgen tot de plek, zijn allemaal verzwarende omstandigheden.
Twee of Meer Verenigde Personen: Als de huisvredebreuk wordt gepleegd door twee of meer personen die gezamenlijk optreden, is dit een verzwarende omstandigheid.
Het Bezit van een Wapen: Als de dader een wapen bij zich heeft tijdens het plegen van de huisvredebreuk, kan dit de straf verhogen.

Real-World Voorbeelden en Jurisprudentie

De toepassing van artikel 138 Sr is divers en komt in verschillende situaties voor. Hieronder enkele voorbeelden:

De Ex-Partner: Een ex-partner die, ondanks een contactverbod, de woning van de andere partner binnendringt, pleegt huisvredebreuk.
De Kraker: Personen die een leegstaand pand bezetten zonder toestemming van de eigenaar, plegen huisvredebreuk.
De Demonstrant: Een demonstrant die een privéterrein betreedt, ondanks een verbod van de eigenaar, kan zich schuldig maken aan huisvredebreuk.
De Verhuurder: Een verhuurder die zonder toestemming van de huurder de woning betreedt, pleegt huisvredebreuk.

Jurisprudentie (eerdere uitspraken van rechters) speelt een belangrijke rol in de interpretatie van artikel 138 Sr. Rechters kijken naar de specifieke omstandigheden van het geval en wegen de belangen van de betrokken partijen af. De Hoge Raad, het hoogste rechtscollege in Nederland, heeft in verschillende uitspraken de grenzen van het delict verder afgebakend.

Voorbeeld Jurisprudentie: Het 'Vertoeven' element

Er is veel jurisprudentie over het begrip 'vertoeven'. Een belangrijk arrest is dat waarin de Hoge Raad oordeelde dat het enkel weigeren te vertrekken, na een verzoek daartoe, niet automatisch leidt tot wederrechtelijk vertoeven. Er moet sprake zijn van een handeling die de bezitter van de woning/het lokaal in zijn/haar feitelijke macht over die plek belemmert.

De Impact op de Samenleving en het Recht op Privacy

Artikel 138 Sr is van groot belang voor de bescherming van de privacy en de veiligheid van burgers. Het waarborgt dat mensen zich in hun eigen huis of op hun eigen erf veilig en ongestoord kunnen voelen. De woning is een plek waar men zich kan terugtrekken, waar men zichzelf kan zijn, en waar men beschermd is tegen ongewenste inmenging van buitenaf.

Echter, het recht op huisvrede is niet absoluut. In bepaalde gevallen kan het worden beperkt, bijvoorbeeld in het kader van een strafrechtelijk onderzoek. De politie kan, met een machtiging van de rechter-commissaris, een woning binnentreden om een verdachte aan te houden of om bewijs te verzamelen.

Conclusie en Call to Action

Huisvredebreuk is een ernstig delict dat de fundamentele rechten van burgers aantast. Artikel 138 Sr vormt een belangrijke bescherming tegen ongewenste inmenging in de persoonlijke levenssfeer. Het is essentieel dat burgers zich bewust zijn van hun rechten en plichten op dit gebied. Het is belangrijk om te weten wanneer iemand zich schuldig maakt aan huisvredebreuk, en welke stappen men kan ondernemen om zich daartegen te verdedigen.

Wat kunt u doen?

Wees alert: Let op verdachte situaties in uw omgeving en meld deze bij de politie.
Ken uw rechten: Informeer u over uw rechten en plichten als huurder, eigenaar, of bezoeker.
Neem maatregelen: Zorg voor goede beveiliging van uw woning, bijvoorbeeld door het plaatsen van sloten, alarmen, of camerabewaking.
Zoek hulp: Als u slachtoffer bent van huisvredebreuk, neem dan contact op met de politie en zoek juridische bijstand.

Door alert te zijn en te handelen, kunnen we gezamenlijk bijdragen aan een veiliger en leefbaarder Nederland, waarin de privacy en veiligheid van burgers gewaarborgd zijn.