Katheter Plaatsen Bij Een Vrouw

Het inbrengen van een katheter bij een vrouw is een veelvoorkomende medische procedure, maar het is essentieel dat deze correct en zorgvuldig wordt uitgevoerd. Deze procedure, ook wel katheterisatie genoemd, dient om de urineblaas te legen wanneer de patiënt dit zelfstandig niet kan. Het kan tijdelijk of permanent nodig zijn, afhankelijk van de onderliggende aandoening.

Indicaties voor Katheterisatie bij Vrouwen

Er zijn verschillende redenen waarom een vrouw een katheter nodig kan hebben. Het is cruciaal om de juiste indicatie te begrijpen voordat de procedure wordt uitgevoerd.

Urine Retentie

Urine retentie, het onvermogen om de blaas volledig te legen, is een veelvoorkomende indicatie. Dit kan veroorzaakt worden door:

Neurologische aandoeningen: Multiple sclerose (MS), dwarslaesie, of een beroerte kunnen de zenuwen aantasten die de blaasfunctie controleren.
Postoperatieve retentie: Na een operatie, met name in de buik of het bekkengebied, kan het tijdelijk moeilijk zijn om te plassen. Anesthesie kan ook een rol spelen.
Medicatie: Sommige medicijnen, zoals anticholinergica, kunnen urine retentie veroorzaken.
Blaasstenen of tumoren: Een obstructie in de urineweg kan het legen van de blaas belemmeren.

Incontinentie

Hoewel katheterisatie meestal niet de eerste keuze is voor incontinentie, kan het in bepaalde gevallen nodig zijn:

Ernstige incontinentie: Wanneer andere behandelingen, zoals bekkenbodemtraining en medicatie, niet effectief zijn.
Huidbeschadiging: Bij patiënten met ernstige incontinentie kan de constante blootstelling aan urine leiden tot huidbeschadiging. Een katheter kan helpen om de huid droog en intact te houden.
Palliatieve zorg: In de palliatieve zorg, wanneer comfort prioriteit heeft, kan een katheter het leven van de patiënt aangenamer maken.

Monitoring van Urineproductie

In sommige medische situaties is het essentieel om de urineproductie nauwkeurig te monitoren:

Kritiek zieke patiënten: Op de intensive care unit (ICU) is het belangrijk om de nierfunctie in de gaten te houden.
Patiënten met vochtbalansproblemen: Bijvoorbeeld bij hartfalen of nierfalen.
Postoperatief: Na een grote operatie kan het nodig zijn om de urineproductie te volgen om complicaties te detecteren.

De Procedure van Katheterisatie

De katheterisatieprocedure vereist nauwkeurigheid en steriliteit om infecties te voorkomen. Het is belangrijk dat de zorgverlener de juiste techniek beheerst.

Voorbereiding

Een goede voorbereiding is cruciaal:

Uitleg aan de patiënt: De patiënt moet worden uitgelegd wat er gaat gebeuren en waarom de katheter nodig is. Dit vermindert angst en bevordert de samenwerking.
Benodigdheden verzamelen: Een steriele katheterset, steriele handschoenen, een desinfectiemiddel, glijmiddel, urineopvangzak en eventueel een steriel veld.
Handhygiëne: De zorgverlener moet de handen grondig wassen met water en zeep of een handalcohol gebruiken.
Patiëntpositionering: De patiënt moet in een comfortabele positie liggen, meestal op de rug met de knieën opgetrokken en de benen gespreid (lithotomie positie).

Steriele Techniek

Steriliteit is essentieel om urineweginfecties (UWI) te voorkomen:

Steriele handschoenen: De zorgverlener draagt steriele handschoenen tijdens de gehele procedure.
Desinfectie: Het gebied rond de urethra wordt grondig gedesinfecteerd met een antisepticum, zoals chloorhexidine of povidonjodium.
Steriel veld: Een steriel veld wordt rond de genitale streek geplaatst om een steriele omgeving te creëren.

Inbrengen van de Katheter

Het inbrengen van de katheter vereist voorzichtigheid:

Spreiden van de labia: De labia (schaamlippen) worden voorzichtig gespreid om de urethra te visualiseren.
Inbrengen met glijmiddel: De katheter wordt voorzichtig ingebracht met behulp van een glijmiddel om de wrijving te verminderen. Het glijmiddel dient ook steriel te zijn.
Tot de urine komt: De katheter wordt ingebracht totdat er urine terugkomt. Dit bevestigt dat de katheter in de blaas zit.
Opblazen van de ballon (indien van toepassing): Als een verblijfskatheter wordt gebruikt, wordt de ballon aan het uiteinde van de katheter opgeblazen met steriel water om te voorkomen dat de katheter uit de blaas glijdt.

Nazorg

Na het inbrengen van de katheter is goede nazorg belangrijk:

Fixatie van de katheter: De katheter wordt gefixeerd aan het been van de patiënt om te voorkomen dat deze eruit getrokken wordt.
Urineopvangzak positioneren: De urineopvangzak wordt onder het niveau van de blaas geplaatst om een goede drainage te bevorderen en terugvloei van urine te voorkomen.
Hygiëne: De genitale streek moet dagelijks worden gereinigd met water en zeep.
Observatie: Let op tekenen van infectie, zoals koorts, pijn, of pus rond de urethra.

Complicaties van Katheterisatie

Hoewel katheterisatie een relatief veilige procedure is, zijn er enkele mogelijke complicaties:

Urineweginfecties (UWI's)

UWI's zijn de meest voorkomende complicatie. Ze kunnen worden veroorzaakt door bacteriën die tijdens de katheterisatie in de blaas terechtkomen. Het risico op een UWI kan worden verminderd door strikte steriele techniek en het vermijden van onnodige katheterisatie.

Urethrale Beschadiging

Urethrale beschadiging, zoals bloedingen of strikturen (vernauwingen), kan optreden als de katheter geforceerd wordt ingebracht. Dit risico is groter bij mannen dan bij vrouwen, maar het kan ook bij vrouwen voorkomen, vooral bij herhaalde katheterisatie.

Blaasspasmen

Blaasspasmen, onwillekeurige samentrekkingen van de blaas, kunnen pijn en ongemak veroorzaken. Ze kunnen worden behandeld met medicatie.

Lekkage rond de Katheter

Lekkage rond de katheter kan optreden als de katheter niet goed is ingebracht of als er blaasspasmen zijn. Het kan ook een teken zijn van een verstopping van de katheter.

Real-World Voorbeelden en Data

Een studie gepubliceerd in het Journal of Hospital Infection toonde aan dat tot 80% van de katheter-gerelateerde UWI's (CAUTI's) vermeden kunnen worden door implementatie van evidence-based richtlijnen voor katheterisatie en katheteronderhoud. Deze richtlijnen omvatten onder andere:

Beperking van de duur van katheterisatie: De katheter moet zo snel mogelijk worden verwijderd.
Gebruik van alternatieven voor katheterisatie: Intermittent catheterisatie (zelfkatheterisatie) kan een alternatief zijn voor een verblijfskatheter.
Goede handhygiëne: Strikte handhygiëne is essentieel om de verspreiding van bacteriën te voorkomen.
Correcte katheterisatie techniek: Het volgen van de juiste katheterisatie techniek is cruciaal om urethrale beschadiging en UWI's te voorkomen.

Uit een onderzoek in een verpleeghuis bleek dat de implementatie van een "bladder scanner" protocol (waarbij een bladderscan wordt gebruikt om de urine retentie te meten voordat een katheter wordt ingebracht) het aantal onnodige katheterisaties significant verminderde.

Conclusie

Katheterisatie bij vrouwen is een essentiële procedure in de geneeskunde. Echter, het moet alleen worden uitgevoerd wanneer strikt noodzakelijk en met grote zorg. De juiste indicatie, steriele techniek, en nazorg zijn cruciaal om complicaties te minimaliseren en de patiëntveiligheid te waarborgen. Regelmatige training en bijscholing van zorgverleners zijn essentieel om de kwaliteit van de zorg te verbeteren.

Als u vragen of zorgen heeft over katheterisatie, bespreek deze dan met uw arts of verpleegkundige. Uw gezondheid en comfort staan voorop.