Middellandse Zee Eb En Vloed

Heb je je ooit afgevraagd waarom je aan de Noordzeekust het getij – eb en vloed – zo duidelijk merkt, terwijl je er aan de Middellandse Zee nauwelijks iets van ziet? Je bent niet de enige! Veel mensen die de Middellandse Zee bezoeken, zijn verrast door het ogenschijnlijk ontbreken van dit natuurlijke fenomeen. Laten we eens dieper in de kwestie duiken en begrijpen waarom de Middellandse Zee zich anders gedraagt dan bijvoorbeeld de Atlantische Oceaan of de Noordzee.

Wat is eb en vloed eigenlijk?

Eb en vloed, ook wel het getij genoemd, is de periodieke stijging en daling van het zeewater. Dit fenomeen wordt voornamelijk veroorzaakt door de aantrekkingskracht van de maan en in mindere mate de zon. Deze aantrekkingskracht trekt het water aan, waardoor er een 'bult' ontstaat aan de kant van de aarde die naar de maan is gericht. Tegelijkertijd ontstaat er ook een bult aan de tegenovergestelde kant van de aarde, als gevolg van traagheid en het roteren van de aarde. Deze bulten bewegen mee met de rotatie van de aarde, waardoor we op de meeste plaatsen twee keer per dag hoogwater (vloed) en twee keer per dag laagwater (eb) ervaren.

Verschillende factoren beïnvloeden de hoogte van het getij, zoals de stand van de maan en de zon ten opzichte van de aarde, de vorm van de kustlijn, en de diepte van de zee. Wanneer de zon, de maan en de aarde op één lijn staan (tijdens volle maan en nieuwe maan), versterken hun aantrekkingskrachten elkaar, wat resulteert in springtij – een groter verschil tussen eb en vloed. Wanneer de zon en de maan in een hoek van 90 graden ten opzichte van de aarde staan (tijdens eerste en laatste kwartier), heffen hun aantrekkingskrachten elkaar gedeeltelijk op, wat resulteert in doodtij – een kleiner verschil tussen eb en vloed.

De Middellandse Zee: een bijna getijdeloze zee?

Het klopt dat de getijden in de Middellandse Zee veel minder uitgesproken zijn dan in de Noordzee of aan de Atlantische kust. Gemiddeld is het verschil tussen eb en vloed slechts enkele tientallen centimeters. In sommige gebieden is het verschil zelfs nog kleiner. Dit komt door een combinatie van factoren:

Beperkte verbinding met de oceaan

De belangrijkste reden voor de kleine getijdenverschillen is de beperkte verbinding van de Middellandse Zee met de Atlantische Oceaan via de Straat van Gibraltar. Deze smalle doorgang fungeert als een soort 'bottleneck'. De getijde-energie van de Atlantische Oceaan wordt gedempt en kan zich niet volledig doorzetten in de Middellandse Zee.

Stel je voor dat je een badkuip probeert te vullen door een heel dun rietje. Het duurt veel langer en er is minder druk dan wanneer je de kraan vol open zet. De Straat van Gibraltar werkt op een vergelijkbare manier: de getijdekrachten van de Atlantische Oceaan worden afgezwakt voordat ze de Middellandse Zee bereiken.

De vorm en omvang van de Middellandse Zee

De vorm en omvang van de Middellandse Zee spelen ook een rol. De zee is relatief klein en heeft een complex bassin met verschillende dieptes en geografische kenmerken. Dit zorgt ervoor dat de getijdegolven, die de aantrekkingskracht van de maan en de zon vertegenwoordigen, zich niet efficiënt kunnen voortplanten. De golven worden weerkaatst, verstrooid en gedempt door de verschillende obstakels en de complexe bodemstructuur.

Anders gezegd, de getijdegolven 'botsen' tegen de kusten en de vele eilanden in de Middellandse Zee, waardoor hun energie verloren gaat en het getijdeverschil kleiner wordt.

Afwezigheid van grote riviermondingen

Grote riviermondingen, zoals die in de Noordzee voorkomen, kunnen het getijdeverschil versterken. De Middellandse Zee heeft relatief weinig van dergelijke mondingen. Dit draagt bij aan het feit dat de getijden er minder uitgesproken zijn.

Zijn er dan helemaal geen getijden in de Middellandse Zee?

Nee, dat is niet helemaal waar. Hoewel ze klein zijn, zijn er wel degelijk getijden in de Middellandse Zee. Ze zijn alleen veel minder zichtbaar en merkbaar dan in gebieden met een groter getijdeverschil. Metingen laten zien dat er wel degelijk sprake is van een periodieke stijging en daling van het zeewater, zij het op een veel kleinere schaal.

Je kunt het vergelijken met het inademen van een klein beetje lucht. Je ademt wel, maar het is nauwelijks merkbaar. Zo is het ook met de getijden in de Middellandse Zee: ze zijn er wel, maar subtiel.

Uitzonderingen

Er zijn enkele gebieden in de Middellandse Zee waar het getijdeverschil iets groter is dan gemiddeld. Dit is vaak het geval in nauwe kanalen en gesloten baaien, waar het water zich kan concentreren en de getijdebeweging wordt versterkt. Een bekend voorbeeld is de Straat van Messina tussen Sicilië en het Italiaanse vasteland.

Wat betekent dit voor jou als bezoeker van de Middellandse Zee?

Het kleine getijdeverschil heeft verschillende praktische implicaties voor jou als bezoeker:

• Stranden: Je hoeft je minder zorgen te maken over het getij. Het strand blijft over het algemeen de hele dag toegankelijk en je hoeft niet bang te zijn dat je spullen door de vloed worden meegenomen (zoals soms wel het geval is aan de Noordzeekust).
• Watersport: Voor sommige watersporten, zoals zeilen en surfen, is het getij minder belangrijk dan de wind. Het kleine getijdeverschil heeft over het algemeen weinig invloed op deze activiteiten.
• Vissen: Vissen is mogelijk op elk moment van de dag. Echter, lokaal kunnen er wel voorkeuren zijn voor bepaalde momenten. Informeer hiervoor bij lokale vissers.
• Haventjes: Het is makkelijker om aan te meren en weg te varen omdat het waterniveau minder schommelt.

Conclusie

De Middellandse Zee staat bekend om zijn rustige getijden, in schril contrast met de dynamische getijden van de Atlantische Oceaan of de Noordzee. Dit komt door de beperkte verbinding met de oceaan, de vorm en omvang van de zee en het ontbreken van grote riviermondingen. Hoewel de getijden er wel degelijk zijn, zijn ze klein en hebben ze over het algemeen weinig invloed op je vakantie-ervaring. Dus, geniet van het prachtige water en de stranden van de Middellandse Zee zonder je al te veel zorgen te maken over eb en vloed! Vergeet niet dat de charmes van de Middellandse Zee net zozeer in haar rust en stabiliteit liggen, als de Noordzee in haar dynamiek en kracht.